Bliksem en blikseminslag - natuurverschijnsel

Bliksem is een van de natuurverschijnselen die angst inboezemt bij vele mensen. Bliksem kan heel gevaarlijk zijn en is zelfs het meest gevaarlijke natuurverschijnselen op aarde. Bliksem kan ongelooflijk heet zijn, heter dan de zon, het gaat gepaard met harde donders. Ook ontstaan en er schokgolven. Blikseminslag vindt regelmatig plaats, ook in Nederland. Soms zelfs met dodelijke afloop. Onweer met bliksem komt meestal in de zomer voor, maar er bestaat ook winteronweer, onweer met sneeuw of hagel.

Onweer met bliksem

• Bliksem
• IJssplinters
• Ontlading
• Bliksem
• Snel licht
• Blikseminslag op Ameland
• Winteronweer

Bliksem

Bliksem is een ontlading van een wolk. Daar gaat een heel proces van positief en negatief geladen deeltjes, hagel en ijsvorming aan vooraf. Het begint bij water dat de warmte van de zon absorbeert. Door de warmte verdampt het water dat als waterdamp in de lucht terechtkomt. De lucht is aan de grond warmer dan de lucht die zich hoger bevindt en daardoor ontstaat er een opwaartse stroming van warme, vochtige lucht. De warme lucht kan opstijgen tot wel 10 kilometer. Op die hoogte koelt het weer af, doordat het daarboven een veel koudere omgeving is. Door condensatie ontstaan dan waterdruppels en, als het nog kouder wordt, ijsdeeltjes. Deze ijsdeeltjes groeien aan elkaar tot hagelstenen. De hagelstenen worden groter omdat er kleine waterdruppels aan vast groeien. Dit proces gaat heel snel en daardoor springen er kleine ijssplinters van de hagelstenen af, die positief geladen zijn. De hagelstenen zelf worden hierdoor negatief geladen.

IJssplinters

De ijssplinters zijn klein en licht en stijgen daardoor naar de bovenkant van de wolken. De zwaardere hagelstenen zakken naar de onderkant van de wolken. Hierdoor raakt de bovenkant van de wolk positief geladen en de onderkant negatief. De onderkant van de wolk stoot de negatieve deeltjes af, diep in de bodem van het aardoppervlak. Hierdoor wordt de bovenste laag van de aarde positief geladen.

Ontlading

De spanningsverschillen willen elkaar neutraliseren en zodra de spanning groot genoeg is komt er een voorontlading, die we niet kunnen zien. De voorontlading gaat van wolk naar aarde, waarna er een vangontlading ontstaat die van de aarde naar de wolk loopt. Zodra die twee elkaar raken is er een route uitgestippeld voor de hoofdontlading. Dan ontstaat de bliksem die we kunnen zien en horen.

Bliksem

In de bliksemstraal is de temperatuur zo hoog dat de lucht explodeert. Dat geeft licht en dat is de bliksemflits. Het geluid dat erbij ontstaat is de donder. De bliksem verspreidt een schokgolf die net als de bliksem zelf schade kan veroorzaken.

Snel licht

Het licht van de bliksem is heel snel. Het schiet met 300.000 kilometer per seconde door de lucht.
De donder is wat trager, die doet 300 meter in een seconde.

Blikseminslag op Ameland

Op Ameland komen, net als waar ook, regelmatig blikseminslagen voor. Een bijzonder fenomeen is de werking van het tij op een onweersbui. Komt er met zuidwestenwind een onweersbui aan op Ameland en is het zakkend water, dan splitst de bui zich, om langs de Noordzeekant en de Waddenzeekant in twee delen te drijven. Op het smalste deel van het eiland kunnen de buien dan weer samenkomen. Het is de verklaring waarom het gebied rondom het dorp Nes relatief veel bliksem inslagen, overigens lang niet allemaal met schade, moet incasseren.


Blikseminslagen van de laatste jaren:

• augustus 2008 - Buren: drie koeien dood
• augustus 2008 - Buren: schoorstenen getroffen
• augustus 2008 - Zwarteweg Nes: Vakantiehuis Roxboro door bliksem verwoest
• augustus 2008 - VVV-kantoor Nes: apparatuur werkt niet meer
• juni 2010 - Noorderlichtachtige schijnsels
• augustus 2012 - Reddingbootweg Hollum: woningbrand
• augustus 2012 - Westerlaan Hollum: schoorsteen vernield en elektra kapot
• augustus 2014 - Inslag in caravan op Klein Vaarwater in Buren

Koeien

Rond zes uur in de ochtend, op die 8e augustus 2008, barst boven Nes en Buren een hels onweer los. In Buren worden drie koeien van boer Leo Bekema getroffen door de bliksem.

Schoorstenen

In het dorp Buren slaan van diverse panden de schoorstenen van het huis. Veel elektrische apparatuur raakt onklaar. De donder komt als kanonslagen.
Het kantoor van VVV Ameland in Nes is door een inslag telefonisch en via de e-mail een paar dagen niet bereikbaar.

Roxboro

Op 8 augustus 2008 slaat de bliksem in het rieten dak van huisje Roxboro aan de Bosrand bij Nes. Het dak vliegt daarop in brand. De zeven vakantiegasten uit Duitsland komen veilig weg. Brandweer van Hollum en Nes heeft anderhalf uur nodig om de brand meester te worden. Roxboro is weer herbouwd.

Noorderlichtachtige schijnsels

Op 29 juni 2011 wordt het extreem warme weer in juni afgestraft met forse onweersbuien. Die gaan gepaard met hagel, windstoten en honderden bliksemontladingen per vijf minuten. De lucht boven Ameland verandert van groen, naar grijs, blauw en roze. Noorderlichtachtige schijnsels schieten door de lucht.

Reddingbootweg

Op 2 augustus 2012 slaat de bliksem in het dak van een huis aan de Reddingbootweg in Hollum in. Een buurtbewoner ziet vuurballen door de straat rollen.

Westerlaan

Een woonboerderij aan de Westerlaan in Hollum krijgt de bliksem in de schoorsteen. De stoppen vliegen uit de meterkast en de stopcontacten vliegen uit de muur. Een boom voor huis raakt beschadigd.

Winteronweer

In het winterseizoen onweert het in Noordwest-Europa veel minder vaak dan in de zomer. Het fenomeen van onweer in de winter wordt winteronweer of thundersnow genoemd. Het onstaat op een andere manier dan zomers onweer en het klinkt ook anders.

Lees verder

• Waterhoos boven Waddenzee en Noordzee
• Meteoroïde - Vallende sterren boven de Waddeneilanden
• Storm, hoge golven en witte tijgers op de Noordzee
• Massale stranding kwallen aan de Noordzeekust
• Winteronweer of thundersnow - onweer met sneeuw en hagel