Het ontstaan van het poollicht en het geluid hiervan
Poollicht ontstaat wanneer geladen deeltjes van de zon in contact komen met het aardmagnetisch veld. Ze slaan bij de polen in de atmosfeer en dat levert soms een prachtige, kleurrijke en mystieke lichtshow op. Sommige mensen beweren een geluid te horen tijdens nachten met poollicht. Een soort geruis, geknetter, gesis en het geluid als klappen met de zweep. Het werd altijd afgedaan als een legende van vroeger. Maar juni 2016 hebben Finse wetenschappers het bewijs geleverd dat er écht geluiden zijn te horen wanneer het poollicht te zien is.Hoe ontstaat poollicht?
Andere benamingen voor het poollicht zijn:- Noorderlicht (aurora borealis) bij de Noordpool of
- Zuiderlicht (aurora australis) bij de Zuidpool.
In 1957 is ontdekt dat de actieve zon de oorzaak is van het poollicht. Bij een actieve zon zijn er op aarde donkere vlekken op de zon te zien, de zonnevlekken. Op zon zijn er dan explosies waarbij een grote hoeveelheid geladen deeltjes door de zonnewind het heelal in geslingerd worden. Deze geladen deeltjes zijn atomen bestaande uit protonen en elektronen waardoor de hitte van de zon elektronen vanaf zijn gekomen (ionen) en door het elektronentekort elektrisch geladen zijn. Het magnetisch veld van de aarde zorgt ervoor dat de deeltjesstroom wordt afgebogen naar de Noord- en Zuidpool en met verhoogde snelheid hier de atmosfeer binnenkomen. De ionen, die veel energie bevatten, botsen in de bovenste kilometers van de atmosfeer op ongeladen zuurstof- en stikstofmoleculen (een molecuul is opgebouwd uit atomen) en ‘stelen’ de elektronen om hun eigen tekort weer aan te vullen. De zuurstof- en stikstofmoleculen proberen nu zo snel mogelijk door het uitzenden van licht om naar de toestand terug te keren van voor de botsing. Dit licht is het poollicht dat op een hoogte van 70 tot 300 kilometer uitgestraald wordt boven het aardoppervlak. Een prachtig lichtverschijnsel, dat vooral in de Noordelijke IJszee en in het werelddeel Antartica voorkomt. Afhankelijk van hoe sterk de uitbarsting op de zon is het soms tot in Nederland en België te zien is.
De kleur van het poollicht
De deeltjesstroom van de zon botst in het bovenste deel van de aardatmosfeer, de exosfeer, tegen de zuurstof- en stikstofatomen. De buitenste laag van de exosfeer is de magnetosfeer. De magnetosfeer is het gebied rond de aarde dat nog binnen de invloed valt van het aardmagnetisch veld. Het grootste gedeelte van de exosfeer bestaat uit zuurstof- en stikstofmoleculen. De ionen van de zonnewind, geven botsingen met deze elementen in de magnetosfeer en ieder element (stikstof of zuurstof) heeft zijn eigen golflengte (kleur) in het uitzenden van het licht.
Bron: Wenxuan71, PixabayZonnestorm
Als er op de zon een heftige en langdurige zonnestorm is dan is de kans groot dat het poollicht ook in Nederland en België te zien is. Hoe heftig de zonnestorm is wordt geclassificeerd met de Kp-Index. Deze heeft een schaal van 0 (verwaarloosbare geomagnetische storm) tot 10 (extreme zonnestorm). Vanaf een Kp4 wordt het in Nederland en België pas interessant om 's nachts de noordelijke horizon in de gaten te houden. Het poollicht wordt in de noordelijke regio’s meestal gezien in groene kleuren en meer een rode kleur wanneer het poollicht te zien is in België en Nederland.Legendes
Voordat de wetenschap in 1957 een verklaring had voor het ontstaan van het poollicht, waren er meerdere verklaringen te vinden in de folklore en mythologie van verschillende culturen.Lapland
Lapland strekt zich uit over het noordelijkste gedeelte van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland (Kola). Een nomadisch volk dat op Lapland woont, de Sami of Samen, omschrijven het noorderlicht als ‘licht dat je horen kunt’. De legendes van de Sami vertellen dat het noorderlicht een afspiegeling is van overleden personen. Het noorderlicht is de verbinding tussen leven en dood en via het licht geven overleden voorouders een boodschap aan diegenen die op aarde zijn achtergebleven.
Europa
In Europa zag men tijdens de middeleeuwen, wanneer het noorderlicht zichtbaar was, in het rode, mysterieuze verschijnsel, een teken voor komend onheil. Onheil als oorlog en bloedvergieten.
Scandinavië
In 1259 dacht men dat het ijs zo veel kracht had, dat daardoor het noorderlicht veroorzaakt werd.
Canada
Voor de Cree-indianen uit Canada was het noorderlicht heilig. Zij geloofden dat de overledenen zo nog aanwezig waren, als een dansende geest in het Noorderlicht.
Onderzoek
Een groep van Finse wetenschappers van de Aalto-universiteit in Helsinki proberen onder leiding van professor Unto K. Laine, spraakkundige, al sinds 2000 antwoord te krijgen of het Noorderlicht geluid geeft of niet. Door microfoons op te stellen in het veld willen ze kunnen aantonen of er écht geluid komt van het noorderlicht. Na het beluisteren van de opnames kwamen de wetenschappers erachter dat er een geluid hoorbaar was, ongeveer 70 meter boven de grond terwijl de lichtverschijnselen van het noorderlicht ontstaan op zo’n 250 km hoogte, in de ionosfeer. “Het onderzoek bewijst dat er tijdens het noorderlicht natuurlijke geluiden zijn waar te nemen die kunnen horen bij het Noorderlicht. De geladen deeltjes van de zon die het noorderlicht geven, creëren een geluid dat zich veel dichter bij de grond bevindt,” vertelt onderzoeker Unto K. Laine.
Kachelrook laat de inversielaag zien / Bron: JohanTheGhost, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
