Kunstenaars zijn de actiefste ondernemers

Kunstenaars zijn de actiefsten onder de zelfstandige ondernemers. Nederland telt 96.000 kunstenaars, maar rijk worden ze niet van hun kunst. Van deze brede groep heeft 29% een jaarinkomen onder de € 10.000,-. Van de beeldend kunstenaars heeft echter zo`n 50% een inkomen onder € 10.000,- per jaar! Het is de prijs die deze zelfstandigen blijkbaar willen betalen voor een creatief en vrijgevochten bestaan.

De kunstenaarspopulatie in beeld

Het beroep kunstenaar heeft zijn voordelen. Maar voor het geld hoef je het echt niet te doen. In 2007 is voor het eerst door het C.B.S. onderzoek gedaan naar de omvang van de Nederlandse kunstenaarspopulatie. Het rapport getiteld: "Kunstenaars in Nederland" waarvan het onderzoek in de periode 2004-2006 werd uitgevoerd komt tot opmerkelijke conclusies. Zo blijkt dat er in Nederland 96.000 personen werkzaam zijn als kunstenaar. Dat is 1,2% van de totale werkzame beroepsbevolking. Maar met een inkomen van € 10.000,- tot € 30.000,- verdienen kunstenaars weinig, zowel in verhouding tot personen in hogere beroepen, als in vergelijking met het gemiddelde van alle werkenden.

De beroepen waarin kunstenaars werken, werden voor het overzicht onderverdeeld in vijf groepen:

• Beeldende kunst
• Vormgeving & bouwkunst
• Dans & theater
• Muziek
• Taal & overig

Onder de groep Beeldende kunst vallen schilders en beeldhouwers.Vormgeving & bouwkunst omvat modeontwerpers, decor-, reclame-, en grafisch ontwerpers, boekillustrators en architecten. Dans & theater bestaat uit acteurs, cabaretiers, operazangers en musicalartiesten. Tot de groep Muziek behoren de instrumentalisten, componisten, dirigenten en songwriters. De groep Taal & overig tenslotte bestaat uit auteurs en vertalers en uit beroepsgroepen die niet elders konden worden onderverdeeld.

De onderzoeksresultaten toegelicht

Iets meer dan de helft van de kunstenaars ( 55% ) is werkzaam als zelfstandig ondernemer. Ter vergelijking: van alle werkenden in Nederland is 10% op een of andere manier als zelfstandig ondernemer werkzaam. Het hoogste percentage zelfstandige kunstenaars, 80%, is te vinden onder de groepen Beeldende kunstenaars en Taal & overig.

Rond 35% van alle kunstenaars is jonger dan 35 jaar, bijna 30 procent is tussen de 35 en 44 jaar en ruim een derde is 45 jaar of ouder. De groep Vormgeving & bouwkunst scoort in de leeftijdscategorie tot 35 jaar het hoogst met 43%. De personen in de groepen Beeldende kunst en Taal & overig zijn qua leeftijd gemiddeld ouder dan 45 jaar. Overigens zijn in deze laatste groepen opvallend veel westerse allochtonen werkzaam. Het zijn personen uit de ons omringende landen die in Nederland een bestaan als kunstenaar opbouwen.

Hoewel het zelfstandig kunstenaarschap populair is, zijn de verdiensten relatief laag. Van de groep Beeldend kunstenaars en Taal & overig verdient maar liefst 50% niet meer dan € 10.000,-. Nog eens eenderde valt in de categorie € 10.000,- tot € 30.000,-. De personen die werkzaam zijn in de groep Vormgeving & bouwkunst zijn wat dat betreft beter af omdat zij relatief het meest verdienen.

De meeste kunstenaars zijn werkzaam in de provincie Noord-Holland, hetgeen kan worden toegeschreven aan het absoluut en relatief hoge aantal kunstenaars dat in en rond Amsterdam woont. Bijna 3% van de werkzame personen in de regio Amsterdam verdient zijn brood in de sector kunst. Na Amsterdam werken veel kunstenaars in de regio`s Rotterdam en Den Haag.

Kunstopleiding en beroep

Uit de onderzoeksresultaten valt af te leiden dat ongeveer 130.000 personen een kunstopleiding gevolgd hebben. Een kunstopleiding blijkt geen garantie te zijn voor een artistieke carrière. Van de afgestudeerden heeft 71% niet kunstenaar als hoofdberoep. Zij hebben werk gevonden in diverse, aan kunst gerelateerde beroepen, bijvoorbeeld als docent muziek of -toneel. Ook blijkt uit de gegevens dat 60% van de kunstenaars nooit een kunstopleiding gevolgd heeft!

Van alle kunstenaars zonder een kunstopleiding heeft 44% een opleiding gedaan op HBO-niveau of hoger. De inkomsten uit arbeid voor kunstenaars, die voor het merendeel een hoog beroepsniveau hebben, is aanmerkelijk lager dan voor een vergelijkbare groep personen in andersoortige beroepen met een "hoog" beroepsniveau.

Jong, actief en zelfstandig

Samenvattend kan worden opgemerkt dat kunstenaars, ondanks het feit dat de inkomsten laag zijn, enthousiast en actief met hun beroep bezig zijn en kennelijk financiële beperkingen op de koop toe nemen. Zo lijkt het romantische idee van de in eenzaamheid werkende, vrijgevochten maar arme kunstenaar maar weer eens bevestigd te worden.