Xenotransplantatie

Bij iedeeren is bekend dat de vraag naar orgaandonoren ontzettend snel stijgt. De wachtlijsten voor organen zijn soms jaren, terwijl de meeste patiënten zo lang niet hebben. Het aanbod van organen door donoren blijft daarentegen sterk achter. Xenotransplantatie zou een oplossing zijn. Hierbij worden levende cellen, weefsels of (delen van) organen overgeplaatst van de ene diersoort naar een andere. Iemand met een falende nier zou in de toekomst dus een nier van een varken kunnen krijgen. Maggy ligt in het ziekenhuis, ze heeft veel last van haar lever en is op zoek naar een donor. Ze ligt al 2 dagen in het ziekenhuisbed en wacht met smart tot er iemand gevonden word. Dan klopt de dokter op haar deur en hij komt met haar moeder binnen lopen. Haar moeder kijkt erg ernstig en gaat op de rand van haar bed zitten. Ze kijkt naar de dokter en wacht tot die haar gaat vertellen wat ze van plan zijn. De dokter pakt een stoel en gaat zitten. ‘Maggy, je moeder en ik hebben net gesproken en er is tot zeker volgende week nog geen nieuwe lever beschikbaar.’ Maggy slaat haar ogen neer. “Maar we hebben wel een andere mogelijkheid. We kunnen je de lever van een varken geven, uit de laatste onderzoeken is gebleken dat dit goed werkt, maar we doen het alleen als je het er zelf mee eens bent.’ Hij kijkt haar aan, maar Maggy ziet het niet. Het enigste wat ze kan doen is gillen…

Dit is een voorbeeld van wat er in de toekomst kan gebeuren. Mijn hoofdvraag in deze tekst is: Zou xenotransplantatie mogelijk mogen zijn?

Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het een interessant onderwerp vind, maar ook een beetje griezelig. Heel veel kleine kinderen liggen met een ernstige kwaal in het ziekenhuis te wachten tot er eens iemand zo aardig is om een orgaan af te staan zodat zij weer gewoon verder kunnen leven. Dus ik wilde me verder in dit onderwerp verdiepen. Daarbij is het een heel actueel onderwerp.De volgende onderwerpen komen aan bod:

• Wat is xenotransplantatie?
• De voordelen van xenotransplantatie
• Tegenover deze voordelen staan ook nadelen
• Als afsluiting nog een afweging
• Terug naar de hoofdvraag

Wat is xenotransplantatie?

‘Xenos’ is Grieks voor vreemd. Bij xenotransplantatie worden levende cellen, weefsels of (delen van) organen overgeplaatst van de ene diersoort naar een andere. Wetenschappers zijn op het moment heel druk bezig met proeven om bijvoorbeeld de alvleesklier van een muis naar een rat te transplanteren. Of het hart van een varken in een aap. Uiteindelijk is het doel om het bij mensen te gebruiken. Dan kun je de huid van een varken gebruiken om een litteken bij een mens te repareren, of je transplanteert een varkensnier zodat de patiënt niet meer aan een dialyse-apparaat hoeft. Met xenotransplantatie wordt al sinds het begin van de jaren ‘50 geëxperimenteerd. Eerst uitsluitend met dieren, maar later ook met mensen. De resultaten zijn tot nu toe niet bijzonder succesvol.

De voordelen van xenotransplantatie

Als eerste is er bij iedereen bekend dat de vraag naar donoren ontzettend snel stijgt. De wachtlijsten voor organen zijn soms jaren, terwijl de meeste patiënten dat niet vol kunnen houden. Het aanbod van organen door donoren blijft sterk achter bij de vraag. Dit hele onderzoek zou dus vele levens kunnen redden en de wachtlijsten een heel stuk korter kunnen maken.

Ten tweede zijn dieren hele goede ‘bronnen’ voor organen. Met name de varkens. Apen worden ook wel gebruikt omdat zij het meest op de mens lijken, maar varkens zijn het makkelijkst:

• Varkens zijn uitstekend in grote aantallen te fokken en bovendien groeien zij snel tot een gewenste grootte.
• Bekende virussen zouden buiten de deur gehouden kunnen worden, door ze in bijna steriele huisvestingscondities te fokken.
• Met het genetisch manipuleren van varkens is de laatste jaren veel ervaring opgedaan.
• De weerstand vanuit de bevolking zal niet zo groot zijn, want varkens worden immers ook gegeten.

Varkens zouden dus goeie ‘bron-dieren’ zijn. Vervolgens is er bij het volgende voordeel een probleem gedeeltelijk opgelost. Het probleem bij xenotransplantatie is vaak dat het nieuwe orgaan niet geaccepteerd wordt. Dan vind er een afstotingsprobleem plaats. Door een menselijk gen bij het proefdier in te brengen proberen ze nu om het dier iets menselijker te maken. Zo hebben ze het voor elkaar gekregen om een varken menselijke eiwitten te laten produceren. Op deze manier proberen ze om de kans op het afstotings effect kleiner te maken.

En als laatste zien veel bedrijven een grote toekomst in de onderzoeken van xenotransplantatie en investeren er dan ook goed in. Er is groot geld mee te verdienen als dit werkt. Vooral het Engelse bedrijf ‘Imutran’ investeert in deze techniek. De firma fokt transgene varkens en exporteert die onder andere naar Nederland, Spanje en de Verenigde Staten. Het bedrijf heeft tegelijkertijd het grootste aandeel in de verkoop van de afweer-onderdrukkende medicijnen. Op deze manier is het verzekerd van levenslang slikkende afnemers.

Tegenover deze voordelen staan ook nadelen

Bij het derde voordeel was te lezen dat het afstotingsprobleem vaak voorkomt. Door een menselijke gen te plaatsen hopen de wetenschappers dat het orgaan wel geaccepteerd wordt. (Zoals het varken dat menselijke eiwitten aanmaakte). Maar tot nu toe is dat nog niet voor lang mogelijk gebleken. Het probleem is dat vaak na enkele weken het orgaan toch weer afgestoten wordt en de patiënt toch overlijdt.

Bovendien heeft ieder dier een lichaam dat is afgestemd op zijn manier van leven en op de bouw van zijn lichaam. Nu wil de mens dus proberen om dat door elkaar te husselen. Maar alle organen zijn afgestemd op het lichaam waar ze in horen. Een vis heeft bijvoorbeeld maar een enkelvoudige bloedsomloop terwijl een mens een dubbele heeft. (Dit houdt in dat per bloedsomloop het bloed 2 keer langs het hart gaat, bij een vis is dit maar 1 keer. 2 keer verhoogt de bloeddruk). Je zou een hart van een vis dus nooit in het lichaam van een mens kunnen plaatsen, omdat dan de bloeddruk van de patiënt veel te laag zou zijn. Het probleem is dus dat de meeste organen niet kunnen overleven in het lichaam van een andere soort.

Een volgend probleem is dat als je een orgaan van de ene naar een andere soort transplanteert er bepaalde ziektes ook doorgegeven kunnen worden. De ene soort kan er dan wel resistent tegen zijn maar de ontvanger misschien niet. Dit was zo bij aids, wat oorspronkelijk van de apen af komt. Het heeft dus niet alleen gevolgen en gevaar voor de patiënt maar ook voor de rest van de leef omgeving.

Ten vierde zijn er voor xenotransplantatie heel veel levende wezens nodig. Aan een mens kan nog toestemming gevraagd worden, maar aan een dier niet. Voor bijvoorbeeld 1 transgene muis (dus een muis die organen bevat die ook bij andere dieren, zoals een rat, kunnen worden gebruikt) zijn er 30 gewone muizen nodig en tientallen embryo’s. Een grote verspilling van leven. Bovendien leidt genetische manipulatie vaak tot welzijnsproblemen. Hoeveel dieren in Nederland specifiek voor het onderzoek naar xenotransplantatie gebruikt worden is niet bekend, maar het aantal loopt in de vele duizenden. Als laatste is het is al erg genoeg dat dieren worden gefokt om gegeten te worden, maar het is helemaal getikt om dieren te fokken, daarna af te maken en dan hun organen in het lichaam van een ander dier of in de mens te laten zetten. De dieren bescherming vecht hier dan ook zwaar tegen! Zeker als je na gaat dat sinds 1950 nog geen echt goede resultaten geboekt zijn.

Zo is er in 1964 een eerste serieuze poging gedaan. Zes mensen kregen een chimpansee-nier. Vijf patiënten overleden na een paar dagen, één persoon bleef negen maanden in leven. In 1984 is de tot nu toe meest beroemde transplantatie uitgevoerd. Het Engelse meisje Fae, dat geboren werd met een hartafwijking, kreeg het hart van een baviaan. De moeite was vergeefs: het apenhart kon het meisje slechts twintig dagen in leven houden. Eind 1995 was er opnieuw sprake van een transplantatie waarover de media uitgebreid berichtten. In dit geval ging het om een AIDS-patiënt, die het beenmerg van een baviaan kreeg. De operatie mislukte, doordat het beenmerg werd afgestoten.

Als afsluiting nog een afweging

Ik vind zelf de nadelen zwaarder wegen dan de voordelen, omdat er nog geen echte resultaten zijn geboekt en het hele idee me gewoon tegen staat. Ik zal nu alleen de sterkste argumenten noemen en waarom ik ze het sterkst vind.

Argumenten voor:

Misschien kan straks het donor-tekort opgelost worden en dieren zijn makkelijk in grote getalen te fokken. Het eerste punt vind ik erg goed en het zou perfect en heel mooi zijn als dit inderdaad mogelijk zou zijn uiteindelijk. Het tweede argument vind ik verschrikkelijk, want zo leven dieren alleen om de mens te dienen.

Argumenten tegen:

Ieder orgaan is afgestemd op het lichaam waar het in hoort en beschermt zichzelf tegen dingen van buiten af. Ziektes kunnen makkelijk doorgegeven worden en er zijn zo ontzettend veel levende wezens nodig voor alle onderzoeken. Ik vind dat de voor-argumenten niet op wegen tegen de tegen argumenten. Moeten er zoveel wezens sterven om een paar mensen uiteindelijk te redden??? Men experimenteert dus niet alleen met de wezens maar ook met allerlei ziektes. Mensen springen met dieren maar om alsof het koolrapen zijn die volgend jaar weer opnieuw geteeld kunnen worden en waar de voorraad onuitputtelijk van is. Xenotransplantatie druist tegen alles in waar ik in geloof en ik ben er dus ook finaal tegen.

Terug naar de hoofdvraag

“Zou xenotransplantatie mogelijk mogen zijn?”
Nee, er worden te veel levens voor opgeofferd, en het boekt weinig tot geen resultaten. Ook wordt er geen rekening gehouden met de dieren.
De belangrijkste punten nog even op een rij:

• Voordelen: het zou de wachtlijsten voor een donor-orgaan flink inkorten. Dieren zijn snel in grote getallen te fokken. Menselijke genen kunnen in proef dieren worden ingebracht om te proberen de kans op het afstotings effect kleiner te maken. En er zijn grote winsten mee te behalen denken sommige bedrijven.
• Nadelen: afstotingsproblemen zijn nog niet onder de knie. Ieder orgaan is afgestemd op een bepaald lichaam. Ziektes kunnen makkelijk doorgegeven worden. Er zijn ontzettend veel levende wezens nodig. Veel resultaten zijn er nog niet geboekt.

Ik ben dus tegen xenotransplantatie.