MRSA-bacterie muteert razendsnel

De MRSA-bacterie die resistent is voor antibiotica verspreidt zich in een steeds groter tempo over de wereld. Bovendien muteert zij net zo snel als ze reist. Dat heeft een recent onderzoek uitgewezen. Het wordt steeds moeilijker deze zogenaamde ziekenhuisbacterie te bestrijden met antibiotica. Alleen het paardenmiddel vancomycine helpt nog.

Verspreid

Deze methicilline-resistente Staphylococcus aureus MRSA-bacterie is door de meeste antibiotica niet klein te krijgen. Voor het eerst is het virus in 1959 aangetroffen in Groot-Brittannië en dat was al vrij snel na de introductie van methiciline als antibioticum. Sindsdien heeft de bacterie zich langzaam maar gestaag verder verspreid over Europa.

Genoom

Wetenschappers hebben een nieuwe technologie gebruikt om het genoom van de bacterie te decoderen en haar veranderingen op de voet te volgen. Deze methode van aanpak zou artsen in ziekenhuizen kunnen helpen om de uitbraak van de bacterie te lokaliseren en zo verdere infecties voorkomen.

Antibiotica

De MRSA-bacterie verandert haar genetische code sneller dan gedacht door elke zes weken minimaal één letter in het genetische codeboek te wijzigen. Dat maakt de bestrijding met antibiotica alleen maar moeilijker. De overlevingskans van de bacterie wordt door haar resistentie alleen maar groter.

Codeboek

Tijdens het onderzoek isoleerden wetenschappers 63 monsters van een MRSA-stam van het type ST239 die in ziekenhuizen over de hele wereld werden verzameld. Het genoom van elk monster werd ontrafeld en met behulp van DNA-technieken geanalyseerd. Zij leken in eerste instantie identiek. Pas na de bepaling van elke letter in het genetische codeboek was elke MRSA-bacterie apart te onderscheiden.

Weken

De recent ontwikkelde DNA-decodering die bekend staat als "high-throughput sequencing” vermindert drastisch de tijd en de kosten van het ontcijferen van een genoom. Was in 1995 nog drie jaar nodig om één genoom te decoderen, nu kost het onderzoeker slechts enkele weken om maximaal 96 genomen te ontcijferen.

Stamboom

De subtiele genetische verschillen tussen de monsters stellen de onderzoekers in staat om een soort van stamboom te ontwikkelen voor dit type MRSA. Uit de analyse blijkt dat de ST239-stam waarschijnlijk ontstond in Europa in de jaren zestig van de vorige eeuw en zich sindsdien heeft ontwikkeld tot de dominante MRSA-stam in Azië. De stam blijft prominent aanwezig in Europa en komt ook veel voor in Zuid-Amerika.

MRSA

Een studie van twintig geïsoleerde MRSA-bacteriën in een ziekenhuis in Thailand bracht aan het licht dat de meeste infecties werden overgebracht door mensen van buiten het ziekenhuis en niet door patiënten onderling. Ook werd het bewijs gevonden van een verspreiding van de bacterie door vijf patiënten van een aangrenzend ziekenhuis over een periode van twee weken.

Clusters

Dit bewijs onderschrijft een eerder onderzoek dat onlangs is verschenen in PloS Medicine. MRSA blijkt in duidelijk waarneembare geografische clusters voor te komen. Dit zou betekenen dat MRSA zich niet willekeurig in de gemeenschap verspreid maar voornamelijk door patiënten die zich tussen ziekenhuizen verplaatsen.

Uitbraken

In de toekomst kan deze nieuwe methode om het genoom van de MRSA-bacterie te analyseren, ziekenhuizen helpen om uitbraken snel op te sporen en strategieën te bedenken om verspreiding in de kiem te smoren. De nieuwe aanpak zal waarschijnlijk niet de behandeling voor individuele patiënten veranderen, maar meer een volledig beeld geven van de mutaties die leiden tot een epidemie.

Besmet

Jaarlijks raken tussen de vier- en de vijfhonderd Nederlanders besmet met MRSA. Veruit de meesten zijn patiënt in een ziekenhuis of verpleeghuis. De rest werkt in de zorg. Ondanks dat zij besmet zijn worden de meesten niet ziek.

Lees verder

• MRSA-virus is dodelijk, maar koper helpt