Passiflora, wetenschappelijk bekeken

De passiebloem, Passiflora incarnata L. behoort ondertussen al meer dan honderd jaar tot een vaste waarde in de Westerse fytotherapie. De indicatie voor het kruid, zoals beschreven in de monografie van de Duitse commissie E luidt: voor 'nerveuze onrusttoestanden'. In Frankrijk en in Zwitserland wordt passiebloemkruid ook bij nerveuze hartproblemen toegepast, indicatie die we ook terugvinden in de Franse monografie (Spécialités pharmaceutiques à base de plantes) De EU monografie in zijn OVERVIEW OF COMMENTS RECEIVED ON ‘COMMUNITY HERBAL MONOGRAPH ON PASSIFLORA INCARNATA L., HERBA’ (EMEA/HMPC/230962/2006) vermeldt als 'well established use' 'Tenseness, restlessness and irritability with difficulty falling asleep'.

Inhoudsstoffen en chemisch onderzoek

Het zijn vooral flavonoïden die aanwezig zijn in de plant en dan vooral glycosiden van apigenine en luteoline. Daarnaast werden isoschaftosiden, orientine, isoorientine, swertisine, vitexine en lucenine-2 gedetecteerd. Het flavonoïd chrisine bindt zich aan GABA A receptoren in de hersenen, waardoor net zoals bij de benzodiazepinen, een kalmerend, slaapopwekkend en angstwerend effect kan ontstaan .

Het gamma-pyron maltol werd een tijd lang als mogelijke werkstof in Passiflorae herba aangeduid, maar komt slechts in sporen voor. De beta-carbolin-alkaloïden zoals harmol, harmalol en harman, die eveneens voor de werking van Passiflorae verantwoordelijk werden geacht, zijn in de drogerij ook slechts in uiterst geringe hoeveelheid aantoonbaar. Verdere inhoudsstoffen zijn mengsels van mono- (glucose, fructose), oligo- (raffinose, saccharose) en polysacchariden (arabinoglucan), evenals aminozuren en glycoproteïnen, die in een heet waterextract uit Passiflorae herba werden geïsoleerd. Verder zijn sporen van etherische olie met 150 componenten en het cyanogeen glycoside gynocardine beschreven. Mogelijk is juist de combinatie van al die kalmerende stoffen voor de werking verantwoordelijk.

Enkele onderzoeken naar de werking van Passiflora

Talrijke in-vivo-studies werden uitgevoerd met extracten van het passiebloemkruid bij knaagdieren. Hierbij werden sedatieve (kalmerende) en anxiolytische (angstwerende) effecten waargenomen na inname van water-alcoholische extracten, ook werden in verschillende onderzoeksproeven meerdere keren een dosisafhankelijke verlenging van de slaap en een vermindering van de motorische activiteit geregistreerd.
Anxiolytische (vermindering van angst) werking met extracten van het gehele kruid werden aangetoond, terwijl na het geven van een mengsel van afzonderlijke inhoudsstoffen (flavonoïde, maltol e.a.) geen verandering werd vastgesteld.

Bij verschillende soorten extracten, met o.a. petroliumether, chloroform, methanol en water, werd de hoogste anxiolytische activiteit waargenomen met methanol als oplosmiddel. In vergelijking met dit extract hadden de oertincturen van verscheidene producenten een zwakkere uitwerking.

Onderzoek naar de anxiolytische activiteit van de verschillende plantendelen van Passiflora incarnata, bevestigde dat de beste werking wordt verkregen met alcoholische extracten en met de bladeren van Passiflora incarnata. Naast de anxiolytische werking, werd ook een preventieve werking bij bronchiaalspasmen waargenomen bij guinese biggetjes, verder een hoestwerende werking bij muizen, en misschien wat vreemd voor een kalmerende plant, een stijging van de seksuele activiteit. Bij deze studies werd gebruik gemaakt van 100mg/kg extract als effectiefste dosis.

Benzoflavon en verslaving

Bij chemische ontleding van een methanolextract werd benzoflavon geïsoleerd. Deze stof werd in meerdere onderzoeken getest als potentiële werkstof bij ontwennings­verschijnselen met psychotropische substanties zoals alcohol, nicotine, cannabinoïden, morfine of benzodiazepinen. In al de studies kon bij gecombineerde gave van deze verslavende middelen en benzoflavon, de afhankelijkheid en tolerantie worden verminderd.
Bij verslaafde dieren, die uitsluitend de psychotrope producten hadden gekregen, konden de ontwenningsverschijnselen door een eenmalige inname van benzoflavon eveneens worden verminderd.
Door inname van benzoflavonen (10mg/kg gedurende 30 dagen) kon de viriliteit van muizen worden verbeterd. Hun libido en de hoeveelheid sperma verhoogde en de vruchtbaarheid verbeterde.

Er is dus al heel wat onderzoek verricht naar werking en werkingsmechanisme van Passiflora toch is het nog steeds niet duidelijk welke inhoudstoffen de werking kunnen verklaren. Waarschijnlijk is het weer zo dat een complex van stoffen (flavonoïden, alkaloïden, maltol..) de werking veroorzaken. Ook hier lijkt het geheel meer te doen dan de som der delen, toch zou het nuttig zijn om nog meer kennis te verkrijgen over deze plant, om zo kwalitatief betere producten te kunnen maken.

Voor verder onderzoek

• Capasso A, Sorrentino L. Pharmacological studies on the sedative and hypnotic effect of Kava kava and Passiflora extracts combination. Phytomedicine 2005 Jan;12(1-2):39-45. View Abstract
• Dhawan K, Kumar S, Sharma A. Reversal of cannabinoids (delta9-THC) by the benzoflavone moiety from methanol extract of Passiflora incarnata Linneaus in mice: a possible therapy for cannabinoid addiction. J Pharm Pharmacol 2002;54(6):875-881.
• Dhawan K, Kumar S, Sharma A. Suppression of alcohol-cessation-oriented hyper-anxiety by the benzoflavone moiety of Passiflora incarnata Linneaus in mice. J Ethnopharmacol 2002;81(2):239-244. View Abstract
• Dhawan K, Sharma A. Antitussive activity of the methanol extract of Passiflora incarnata leaves. Fitoterapia 2002;73(5):397-399.
• Dhawan K, Kumar S, Sharma, A. Antiasthmatic activity of the methanol extract of leaves of Passiflora incarnata. Phytother Res 2003;17(7):821-822. View Abstract
• Dhawan K, Kumar S, Sharma A. Aphrodisiac activity of methanol extract of leaves of Passiflora incarnata Linn in mice. Phytother Res 2003;17(4):401-403. View Abstract
• Anxiolytic and sedative activities of Passiflora e... [J Ethnopharmacol. 2010] - PubMed result