Opgravingen in Alkmaar, Noord-Holland

Tijdens opgravingen in Alkmaar in 2010, een stad in Noord-Holland, stuitte men op geraamtes op het kerkhof van de Minnebroeders dat daar ooit lag. Verder ontdekte men een massagraf, waarin zo’n dertig mensen vlak naast elkaar begraven lagen. Met deze ontdekkingen hield het niet op, er werd ook nog een graf van een persoon vermoedelijk uit de IJzertijd gevonden. Opgravingen in de stad Alkmaar worden uitgevoerd of begeleid door de Vakgroep Archeologie. Op de website van de gemeente kun je een Archeologische verwachtingskaart vinden.

Inhoud artikel

• Alkmaar
• Archeologie
• Archeologisch onderzoek op de Paardenmarkt
• Het beleg van Alkmaar
• Het massagraf
• Graf uit de IJzertijd
• Opgravingen in Alkmaar

Alkmaar

Alkmaar ligt in Nederland, het is een stad gelegen in de provincie Noord-Holland. In het historisch centrum van Alkmaar vind je een kleine vierhonderd rijksmonumenten en ongeveer zevenhonderd gemeentelijke monumenten. Alkmaar wordt ook wel Kaasstad genoemd, deze naam komt van de traditionele kaasmarkt die ieder jaar gehouden wordt tussen begin april en begin september. Iemand die in Alkmaar woont is een Alkmaarder, maar wordt ook wel Kaaskop genoemd. In Alkmaar kun je karakteristieke oude grachten vinden, veel winkels, restaurants. De verschillende hofjes zijn ook zeer de moeite waard om te bezoeken zoals het Wildemanshofje. Andere bezienswaardigheden: Huis met de Kogel, de Grote of Sint-Laurenskerk, de Accijnstoren.

Archeologie

Archeologie betekent de wetenschap van het oude en komt uit het Grieks. Je kunt kijken naar het verleden op diverse manieren. Archeologen graven allerlei zaken op en willen op die manier veel ontdekken over vroeger. Historici richten zich op het onderzoeken van boeken en documenten van vroeger. Paleonthologen kijken naar fossielen. Een fossiel is een al of niet versteend overblijfsel van een organisme (mens, dier, plant) dat vroeger heeft geleefd.

Archeologisch onderzoek op de Paardenmarkt

In 2010 werd er archeologisch onderzoek uitgevoerd op deze plek in Alkmaar. Uit eerder onderzoek was gebleken dat er in de zestiende eeuw een klooster van de Minnebroeders heeft gestaan, met een kloosterkapel en een begraafplaats. De gemeentelijke afdeling Monumentenzorg en Archeologie hoopte duidelijkheid te krijgen over de locatie van de kapel, de leefsituaties van de Minnebroeders en over oude grachten. Het onderzoek werd mede uitgevoerd door studenten van de Universiteit van Leiden. Het betrof een opgraving naar een uniek klooster, er was al veel aandacht voor het onderwerp geweest, regionaal maar ook landelijk.

Het beleg van Alkmaar

Een korte uitleg over het beleg van Alkmaar, daar het massagraf te maken heeft met deze periode. In 1573 vond het beleg van Alkmaar door de Spanjaarden plaats. Er werd gevochten vanaf de walmuren tegen de Spanjaarden die in Oudorp hun kamp hadden opgeslagen. Op 8 oktober was de strijd voorbij en had Alkmaar als eerste stad een georganiseerd beleg van de Spanjaarden doorstaan. Van Alkmaar begint de victorie! In Alkmaar is het op 8 oktober altijd groot feest.

Het massagraf

Naast de geraamtes op het kerkhof van de Minnebroeders, ontdekte men ook een massagraf met daarin zo’n dertig mensen. Of het om burgers uit Alkmaar ging of om Spanjaarden was niet duidelijk. Alle botten werden bestudeerd door medewerkers van de Universiteit van Leiden.

De discussies in de krant waren interessant om te volgen, stadsarcheoloog Roedema ging ervan uit dat het om burgers ging, voormalig stadsarchivaris Fasel meende dat het om gesneuvelde Spanjaarden ging. Als het om burgers ging dan zouden er ook vrouwelijke geraamtes opgegraven zijn. In de krant rees de vraag waarom de Alkmaarders de gehate dode Spanjaarden binnen de stadsmuren zouden begraven.

Er was verder een meningsverschil over het schroot wat gevonden werd tussen de geraamtes. De heer Fasel zei dat de Spanjaarden niet met schroot schoten, ze gebruikten kanonnen. Met schroot schieten had ook geen zin omdat de Alkmaarders achter de stadsmuren bleven. De heer Roedema dacht dat de Spanjaarden wel met schroot schoten.

Graf uit de IJzertijd

Naast de vele opgegraven skeletten en de resten van het massagraf is waarschijnlijk ook het graf gevonden van een persoon uit de IJzertijd. In het graf was het silhouet te zien van een persoon in gehurkte houding. Het graf werd gevonden onder stuifzand, de gehurkte houding is karakteristiek voor begravingen in de IJzertijd.

Opgravingen in Alkmaar

Opgravingen in de stad worden uitgevoerd of begeleid door de Vakgroep Archeologie. De leiding ligt in handen van de heer P. Bitter, stadsarcheoloog. De vakgroep is gevestigd in een gebouw aan Bergerwerg 1 te Alkmaar. Het gebouw heeft speciale werkplekken voor het uitwerken van wat opgegraven wordt. Mailadres: archeologischcentrum@alkmaar.nl. Op de website van de gemeente Alkmaar kun je de Archeologische verwachtingskaart Alkmaar vinden. Op deze verwachtingskaart staat aangegeven in welke gebieden er archeologische vondsten te verwachten zijn.