Hoe wordt melk gecontroleerd?

De kwaliteit van melk in Nederland wordt gecontroleerd door monsters te nemen en die te analyseren. Dit gebeurt door monsternemers. Maar waarop wordt melk in Nederland gecontroleerd? En hoe worden monsters genomen tijdens het controleren van melk?

Wie controleert de melk van boeren?

Melkveehouders kunnen bij twee grote bedrijven in Nederland terecht voor de melkcontroles. Dit zijn:

• De Coöperatie Rundvee Verbetering (CVB)
• Melkcontrole Nijland

Over de melkcontroleurs

De Coöperatie Rundvee Verbetering heeft zeshonderd controleurs in dienst. Ongeveer 16000 melkveebedrijven maken gebruik van de diensten van deze coöperatie.
Melkcontrole Nijland heeft 20 monsternemers in dienst in het noorden van het land en daar laten 800 boeren hun melk door testen.

Waar wordt naar gekeken bij de analyse van melk?

Bij de analyse van melk worden bepaald:

• Eiwitgehalte
• Vetgehalte
• Lactose

Wat is het celgetal bij melk?

Ook kunnen de monsters op ureum en celgetal worden onderzocht. Het celgetal is een belangrijke indicatie van de gezondheid van de koe. Heeft een dier een hoog celgetal dan kan dit duiden op een ontsteking in een van de uiers. Boeren letten daar heel sterk op, want zuivelfabrieken stellen voorwaarden aan dat celgetal. De melk van een koe dat een te hoog celgetal heeft, wordt niet afgenomen. Zuivelfabrieken willen absoluut geen antibiotica in de melk en daarom wordt het niet gekocht. Een volle tankwagen met melk wordt ook weggegooid als er resten van antibiotica inzitten. Bovendien krijgt de boer in die gevallen ook nog eens een boete en een waarschuwing. Ook voor een te hoog celgetal krijgt een boer een boete en een waarschuwing. Ook kan worden gecheckt of de melk antibiotica bevat.

Hoe vaak wordt melk gecontroleerd op de inhoud?

Melk kan eens in de 3 weken, eens in de 4 weken, eens in de 5 weken of eens in de 6 weken worden gecheckt. Bij Melkcontrole Nijland kunnen boeren er ook voor kiezen om met behulp van een zelftest de kwaliteit van de melk te controleren. Ze moeten dan buisjes met melk vullen (in de buisjes zit wat conserveringsmiddel om de melk goed te houden) en het product dan opsturen. Vervolgens krijgen ze de uitslagen toegestuurd of wordt het direct in het managementsysteem ingevoerd. Vaker voeren monsternemers de controles overigens uit. In dat geval wordt van de koeien die net gemolken zijn de laatste melk afgetapt. Vervolgens wordt daarvan met een metalen monsterlepel een paar milliliter melk in een reageerbuis geschept. Het product wordt vervolgens naar het laboratorium gebracht.

Waarom is melkcontrole nodig?

Een boer wil graag weten hoe het met z’n melk gesteld is. Een melkfabriek betaalt namelijk niet alleen uit voor het aantal liters dat is geleverd, maar vooral ook voor het eiwit- en vetgehalte in een liter melk. Hoe meer liters er worden geleverd en hoe hoger het eiwit- en vetgehalte hoe hoger de prijs wordt. Bovendien wordt op die samenstelling ook het voer afgestemd. Van belang is niet daarin ook weer dat de koeien veel melk geven en melk met een hoog eiwit- en vetgehalte. Bovendien wordt uit de melkgegevens duidelijk welke koe een kalfje kan leveren die ook goede melkresultaten kan geven. Met andere woorden welke koe goed is voor de fok.

Koeien die een onbekende geur reuken gaan plassen of poepen

Als een koe een geur ruikt die hem niet bekend voor komt dan gaat ze poepen of plassen. Het werk van controleurs is daarom niet altijd even fris, want zij moeten ook aflezen hoeveel liter melk een koe geeft. Dat kan alleen door heel dicht bij de display te gaan staan en daar vliegen de spetters vaak de lucht in van poep of de van de urine.

Koeien met goede melk en met mindere melk

Als uit melkonderzoek blijkt dat koeien goede melk geven wordt er met hen beter omgegaan dan als een koe melk geeft die van mindere kwaliteit is. Goede koeien worden gedekt door een goede stier. Koeien die minder goede melk geven gaan de wei in of worden geslacht.

Melkcontrole in het laboratorium

In de laboratoria worden de melkmonsters geanalyseerd met een lactoscoop en een celgetalmachine. Een lactoscoop meet de hoeveelheid eiwit, vet, ureum (dit is een afvalproduct bij de eiwitstofwisseling in de lever) en lactose in de melk.
De celgetalmachine meet het celgetal.

Beste melk van Friesland

Melkveehouder Hessel Agema uit Kollumerpompt levert al jaren de beste melk van Friesland. IN 2009 werd de melk door CRV uitgeroepen tot de beste van Friesland. In het bedrijf staat de koe centraal en wordt gewerkt via de minder intensieve veehouderij. De boer zorgt bijvoorbeeld ook dat zijn dieren veel kruiden eten. Dit doet hij door tussen het gras kruiden te zaaien. Dit zorgt voor een betere gezondheid van de koe en uiteindelijk dus ook voor een betere kwaliteit melk.