Wat is een schildwachtklier

Indien er kanker wordt geconstateerd staat voor iedereen de wereld stil en al snel komt de vraag of er ook uitzaaiingen zijn. Bij bepaalde vormen van kanker wordt er gebruik gemaakt van de schildwachtklierprocedure om te bepalen of er uitzaaiingen zijn. Maar wat is nou eigenlijk een schildwachtklier en hoe gaat de procedure in zijn werk?

Schildwachtklier

Kwaadaardige tumoren hebben de vervelende eigenschap dat ze zich kunnen uitzaaien om vervolgens uit te groeien tot een nieuwe tumor. Maligne cellen (kankercellen) verplaatsen zich via ons bloedbaan of het lymfestelsel. Indien tumorcellen zich verspreiden via het lymfestelsel komen ze door lymfebanen in de lymfeklieren terecht. De eerste lymfeklier die tumorcellen tegen komen via de lymfebanen wordt de schildwachtklier genoemd. Alle organen en lichaamsdelen staan in contact met het lymfestelsel en hebben daardoor elk hun eigen schildwachtklier. De schildwachtklier wordt ook wel poortwachterklier of sentinel node genoemd.

Schildwachtklier opsporen

Voor de behandeling en prognose van kanker is het van essentieel belang dat de juiste lymfeklier wordt onderzocht. Om de schildwachtklier op te kunnen sporen, worden er een nabij de tumor enkele injecties gegeven met een radio-actieve stof. Tevens worden er enkele injecties met een blauwe kleurstof vlakbij de tumor ingespoten. Beide stoffen zullen vervolgens via de lymfebanen worden getransporteerd naar de schildwachtklier. Met speciale apparatuur kan vervolgens de radio-actieve lymfeklier worden opgespoord en weet de specialist waar de klier zich bevindt. Tijdens de operatie zal de lymfklier goed opvallen door de blauwe kleur die de klier heeft gekregen van de kleurstof. Dit is bovendien een extra controle dat het de schildwachtklier betreft en niet een nabijgelegen lymfeklier.

Onderzoek schildwachtklier

Nadat de schildwachtklier is gevonden en verwijderd, kan hij onderzocht worden op eventuele uitzaaiingen van de tumor. Het onderzoek zal plaats vinden op een pathologisch anatomisch laboratorium. Analisten van het laboratorium bewerken de lymfeklier volgens een speciaal protocol. Hierdoor is het mogelijk om de gehele lymfeklier te beoordelen en kunnen ook microscopisch kleine uitzaaiingen in de schildwachtklier gevonden worden. Een patholoog anatoom zal door middel van microscopisch onderzoek de preparaten beoordelen en zijn conclusie door geven aan de behandelend specialist. Worden er geen tumorcellen in de schildwachtklier gevonden dan is het vrijwel zeker dat er geen uitzaaiingen hebben plaatsgevonden via het lymfestelsel. Worden er wel tumorcellen gevonden in de schildwachtklier dan zal de specialist een aanvullende behandeling starten.

Nog niet van toepassing bij alle tumoren

De schildwachtklierprocedure wordt nog niet bij alle soorten kanker toegepast. Het wordt het vaakst uitgevoerd bij borstkanker bij zowel mannen en vrouwen en bij een melanoom (vorm van huidkanker). Af en toe wordt het ook toegepast bij bepaalde darm-, vulva-, penis, prostaat- en blaastumoren. In de toekomst zullen er naar alle waarschijnlijkheid meerdere tumoren op deze manier onderzocht worden op eventuele uitzaaiingen.

Voordelen

Door middel van een schildwachtklierprocedure kunnen uitzaaiingen in een zeer vroeg stadium worden ontdekt en kan er tijdig een behandeling gestart worden. Doordat de verdachtste lymfeklier wordt gemarkeerd met behulp van kleurstof kan hij niet over het hoofd gezien worden. Tevens wordt hiermee voorkomen dat onnodig veel lymfeklieren worden verwijdert. Voordat de schildwachtklierprocedure was ingevoerd, verwijderde een chirurg (soms onnodig) alle lymfeklieren uit een verdacht gebied. Hierdoor hadden patiënten een verhoogde kans op:

• Infecties in en rond het gebied
• Pijn in en rond het gebied
• Lymfoedeem (abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het lichaamsweefsel)

Nadelen

Soms geeft de blauwe kleurstof tijdelijk wat vervelende bijwerkingen zoals een grauw uiterlijk en in een enkel geval lijdt het tot allergische reacties. Mensen schrikken altijd van het gebruik van radio-actieve stoffen en wordt door velen als onprettig ervaren. Er hoeft echter geen reden tot ongerustheid te zijn, de dosis die gebruikt wordt is dusdanig laag, dat het geen enkel gevaar voor de gezondheid oplevert.

Lees verder

• Pathologisch Anatomisch Laboratorium, Klinische Pathologie