Duivelsklauw, gew(r)ichtige onderzoeken

Er wordt nog altijd gemakkelijk beweerd dat de werking van geneeskrachtige planten wetenschappelijk niet bewezen is, toch worden er zowat elke dag onderzoeken gepubliceerd over de werking van fytofarmaca. Zeker planten zoals sint-janskruid, ginkgo, knoflook, gember, geelwortel en ook duivelsklauw worden al tientallen jaren uitgebreid onderzocht. Hieronder volgt een kort overzicht van enkele, al wat oudere maar wel dubbelblind placebo-gecontroleerde klinische studies over duivelsklauw, een plant uit de Kalahariwoestijn die vooral voor ouderen met gewrichtsproblemen goede resultaten geeft.

Onderzoek met harpago bij rugklachten

Een studie, uitgevoerd door Chrubasik et al, onderzocht gedurende 4 weken de werkzaamheid en verdraag­zaamheid van Harpagophytum bij 118 patiënten met chroni­sche rugklachten. De dagdosis Harpagophytumextract kwam overeen met 50mg harpagoside. 109 patiënten vervolledig­den de studie. Het oorspronkelijke opzet was de werkzaamheid van Harpago te bepalen aan de hand van het Tramadol® verbruik gedurende de laatste drie weken van de studie. Er bleek echter geen duidelijke correlatie te bestaan tussen de verbruikte hoeveelheid Tramadol® en de hoeveelheid pijn. Voor een bijkomende beoordeling werd beroep gedaan op de Arhuser Rugpijn Index. (Deze is samen­gesteld uit een pijnmeting, een invaliditeitsmeting en een meting van de bewegingsbeperking). De waarde van deze index daalde in de groep die duivelsklauw gebruikte sterker dan in de placebogroep (respectievelijk 20% tegenover 8%). Wanneer men daaren­tegen de verschillende componenten van de Arhuser-index afzonderlijk bestudeert, werd vastgesteld dat de pijncomponent wel een significant verschil gaf.

Harpago bij gewrichtspijnen

In de studie van Lecomte & Costa werd de werkzaamheid en verdraagzaamheid van Harpagophytum bij 89 patiënten met gewrichtspijnen van reumatoïde oorsprong bestudeerd. De patiënten ontvingen gedurende 2 maanden 3 maal 2 tabletten Harpagophytum (335mg plantenmateriaal per tablet, equivalent met 3% iridoïdglycosiden) of wel een placebo. Zowel de ernst van de pijn, gemeten aan de hand van een schaal van 0 tot 10, als de afstand tussen vingers en grond, gemeten bij buiging van de romp, toonden een significante verbetering in de Harpagophytumgroep. Het preparaat werd gedurende de hele studie goed verdragen en ook de biologische parameters sedimentatiesnelheid, urémie, creatinemie, urinezuur en transaminasen bleven constant.

Studie: minder pijn bij gebruik van duivelsklauw

Tenslotte vermelden we de studie van Schmelz et al (17) waarbij de pijn verminderende werking van Harpagophytum bij 100 patiënten met actieve reuma, chronische lumbalgie (rugklachten) of reuma van de zachte weefsels werd bepaald. Na een dertig dagen durende therapie met Harpagophytum (4,92g planten­materiaal) getuigden nog één patiënt van ernstige en 6 patiën­ten van middelmatige pijn. Dit was beduidend beter dan bij de placebogroep waarbij nog 9 patiënten ernstige en 32 patiënten middelsterke pijn ondervonden. Nevenwerkingen traden practisch niet op. Eén patiënt in de verumgroep kloeg over diarree.

Gebruik en dosering

Geneesmiddelen op basis van duivelsklauw worden in het algemeen goed verdragen. Nevenwerkingen worden slechts zelden gerapporteerd en beperken zich tot maagirritaties. misselijkheid, diarree en een voorbijgaande verhoogde trans­piratie. In een uitzonderlijk geval wordt melding gemaakt van een allergische reactie (conjunctivitis en rinitis) na direct contact met Harpagophytum.

De aanbevolen dosering in de ESCOP-monografie bedraagt 1 tot 3g gedroogd plantenmateriaal of een equivalente hoeveelheid extract, gedurende tenminste 2 tot 3 maanden in te nemen. In de Duitse Commissie E monografie daarentegen wordt een dagdosis van 4,5g plantenmateriaal weergegeven. Gunstige effecten zouden reeds gedurende de eerste 4 weken optreden.

Conclusie

Ook al zijn de huidige resultaten niet altijd eensluidend wat de werkzaamheid van Harpagophytum preparaten betreft, toch is er zeker plaats voor het gebruik van dit fytotherapeuticum bij de behandeling van reumatische aandoeningen. De meest aangewezen indicaties zijn pijnlijke artrose en tendinitis. Bovendien kan een combinatie met de klassieke anti-inflammatoire geneesmiddelen overwogen worden om zo de concentratie van deze laatste, en dus ook de bij­werkingen, te verminderen.

Referenties

• Schmelz H, Hâmmerle HD, Springorum HW, "Analgetische Wirkung eines Teufelskrallenwurzel-Extraktes bei verschiedenen chronisch-degenerativen Gelenkerkrankungen" in: Chrubasik S, Wink M, Rheumatherapie mit Phytopharmaka, Hippokrates, Stuttgart 1997; 86 -9.
• Lecomte A., Costa J.P., "Harpagophytum dans l'arthrose . Etude en double insu contre placebo", 37° 2 Le Magazine 1992; 27 - 30.
• Chrubasik S. et al., "Effectiveness of Harpagophytum procumbens in treatment of acute low back pain", Phytomedicine 1996, 3 (1): 1 -10.
• Chrubasik S., Ziegler R., "Wirkstoffgehalt in Arzneimitteln aus Harpagophytum Procumbens und Klinische Wirksamkeit von Harpagophytum-Trockenextract. Voraussetzung für Bioverfügbarkeit und Wirksamkeit von Harpagophytum procumbens" in Loew D, Rietbrock N., Phytopharmaka IL Forschung und klinisch Anwendung, Steinkopff, Darmstadt 1996; 101-14.