Adoptie juridisch bekeken

De adoptie van jonge kinderen is in Nederland een bekend verschijnsel. Paren, dan wel van verschillend als van hetzelfde geslacht, die niet in de mogelijkheid zijn om kinderen te kunnen krijgen, kiezen vaak voor adoptie. Het zal hierbij voornamelijk kan om kinderen uit het buitenland, in Nederland zelf worden namelijk niet meer dan dertig kinderen per jaar voor adoptie aangeboden. In dit artikel bespreek ik enkele belangrijke juridische gevolgen van de adoptie van een kind.

De adoptie

Aan een adoptie gaat in de meeste gevallen een lastige, langdurige periode vooraf. De wensouders worden gescreend en er moet veel administratief geregeld worden. In Nederland worden enkele tientallen kinderen per jaar voor adoptie aangeboden, mede daarom worden er tegenwoordig steeds meer buitenlandse kinderen geadopteerd. In beginsel gelden voor de adoptie van Nederlandse en van buitenlandse kinderen dezelfde juridische regels die zijn weergegeven in het Burgerlijk Wetboek. Voor buitenlandse kinderen gelden echter extra regels krachtens de Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie en natuurlijk het recht van het land waaruit het kind wordt geadopteerd.

In Nederland wordt het vereiste van een huwelijk tussen twee personen die een kind willen adopteren niet gesteld. In veel andere landen is dit echter wel het geval, wat de adoptie van een buitenlands kind kan bemoeilijken. Daarnaast zal niet in elk land een huwelijk tussen twee mensen met hetzelfde geslacht worden geaccepteerd, waardoor een adoptie ook vaak wordt bemoeilijkt. In Nederland kunnen mensen met hetzelfde geslacht vanzelfsprekend wel een kind adopteren.

De rechtbank

Een adoptie geschiedt door een rechterlijke uitspraak, aldus art. 1:227 lid 1 Bw. Dit betekent dat het in ons land niet is toegestaan dat wensouders een contract opstellen over de adoptie van een kind met de ouders die het kind willen afstaan buiten de rechter om. Een verzoek bij de rechtbank tot adoptie kan worden ingediend door één of twee personen. Wordt het verzoek ingediend door twee personen, dan moet op basis van art. 1:227 lid 2 Bw worden aangetoond dat deze twee personen gedurende minstens twee jaar duurzaam hebben samengeleefd. Een huwelijk is dus niet vereist (naar Nederlands recht, let op hoe het buitenland hierover denkt). Wordt het kind geboren binnen een relatie van twee vrouwen, dan kan de vrouw die niet de moeder van het kind is een adoptie aanvragen. Op grond van art. 1:227 lid 4 Bw wordt dit verzoek in beginsel toegewezen, als niet blijkt dat het belang van het kind hiermee wordt geschaad.

Belang van het kind

Naast een uitspraak van een rechter is ook vereist dat de adoptie kennelijk in het belang van het kind geschied, aldus art. 1:227 lid 3 Bw. Hierbij moet er gekeken worden naar de situatie van het kind voordat het geadopteerd wordt. Zijn de oorspronkelijke ouders bekend bij de wensouders, dan moet gekeken worden wat de biologische ouders voor het kind betekenen en kunnen gaan betekenen in de toekomst. Wat kan het kind in de toekomst nog verwachten van zijn of haar ouders? Er moet, om deze vraag te kunnen beantwoorden, worden gekeken naar gebeurtenissen in het verleden van de biologische ouders. Blijkt daaruit dat zij inderdaad niet voor hun kind kunnen zorgen, dan kan in beginsel de adoptie doorgang krijgen.

Voorwaarden

In art. 1:228 Bw worden een aantal voorwaarden voor adoptie genoemd. Zo mag de adoptant (degene die gaat adopteren) geen grootouder van het kind zijn en dient er een leeftijdsverschil te zijn van tenminste achttien jaren. Daarnaast moeten de adoptanten of de adoptant alleen het kind tenminste één jaar hebben verzorgd en opgevoed. Dit laatste criterium geldt echter niet voor een kind dat geboren wordt binnen een samenleving van twee vrouwen.

Verder gelden ook regels ten aanzien van het te adopteren kind. Dit kind mag niet ouder zijn dan achttien jaar en moet derhalve minderjarig zijn. Is het kind daarnaast ouder dan twaalf jaar, dan moet hij de adoptie niet tegenspreken. De rechter moet tevens ieder te adopteren kind van twaalf jaar of ouder horen krachtens art. 809 Rv.

De biologische ouders van het kind moeten voor de adoptie geen gezag meer hebben over hun eigen kind. Daarnaast mag geen van beide ouders het verzoek tot adoptie tegenspreken. De rechter kan aan een mogelijke tegenspraak voorbijgaan als hij dat nodig acht in het belang van het kind. Dit is bijvoorbeeld het geval als de ouders zich hebben misdragen ten opzichte van het kind. Wordt het kind geboren uit een minderjarige moeder, dan moet gewacht worden met het adoptieverzoek totdat zij zestien is.

De rechtsgevolgen van adoptie

Door een adoptie komen de wensouders in familierechterlijke betrekking te staan tot het te adopteren kind. De biologische ouders verliezen deze betrekkingen. Tevens ontstaat er bij de adoptie direct een family life met het te adopteren kind (art. 1:229 Bw). Een stel bestaande uit twee vrouwen kunnen voordat het kind geboren is al een verzoek tot adoptie insturen. Bij dit soort stellen wordt namelijk vermoed dat aan de voorwaarden is voldaan, is geen verzorging nodig van tenminste één jaar en wordt niet verwacht dat zij meer dan drie jaren samenleven (art. 1:227 lid 4 Bw). Een adoptie kan over het algemeen ook weer worden herroepen wanneer dit in het kennelijk belang van het kind is. Hierdoor herleven de relaties die voor de adoptie bestonden (art. 1:231 lid 2 jo. 1:232 Bw).