Scheidingsmethoden binnen de scheikunde

Scheidingsmethoden binnen de scheikunde In de scheikunde spreken we van een mengsel als een stof meer dan twee soorten deeltjes bevat. Een zuivere stof bestaat helemaal uit dezelfde deeltjes. In de praktijk werken we vaak met mengsels. Zo is melk scheikundig gezien geen zuivere stof, maar een mengsel van water, vetten en meer soorten deeltjes. Zuivere alcohol bestaat voor 96% uit alcohol en 4% uit iets anders, dus dat is scheikundig gezien een mengsel. In dit artikel worden de verschillende manieren besproken om mengsels te scheiden, afhankelijk van de eigenschappen van de stoffen in het mengsel.

Extractie

Extractie betekent ‘uittrekking’. Bij extractie maak je gebruik van het verschil in oplosbaarheid tussen stoffen. De bekendste voorbeelden zijn het zetten van koffie en thee. De koffiebonen en theeblaadjes zijn niet oplosbaar in water, maar de geur- en smaakstoffen wel. De actie die je uitvoert, noemen we extraheren.

Stel dat je een mengsel hebt van suiker en zout, dan werkt extractie niet. Beide stoffen zijn namelijk goed oplosbaar in water. Wel een goed voorbeeld is kruidenolie en –azijn. Door verschillende kruiden een tijd lang te laten trekken in de olie of azijn, worden de geur- en smaakstoffen van de kruiden overgenomen.

Filtratie

Bij filtratie maak je gebruik van het verschil in deeltjesgrootte. Je kunt het goed vergelijken met zeven, alleen op een kleinere schaal. De deeltjes die in de filter of zeef achterblijven, noemen we residu. Het gefilterde materiaal noemen we filtraat. Deze methode wordt gebruikt om een suspensie te scheiden. Een suspensie is een mengsel van een vloeistof met daarin zwevende vaste deeltjes, zoals sinaasappelsap.

Bekende voorbeelden van filtratie zijn een koffiefilter en het scheiden van zand en water. Filtratie kan ook gebruikt worden om lucht te zuiveren van de vaste deeltjes, zoals stof, die in de lucht zitten.

Indampen

Bij indampen worden vaste stoffen, die opgelost zijn in een oplosmiddel, geconcentreerd, door het oplosmiddel te verdampen. Het bekendste voorbeeld is in water opgelost zout. Door het verdampen van water, blijft het zout over. Een ander voorbeeld is het inkoken van jam.

Adsorptie

Adsorptie is een scheidingsmethode die berust op verschil in aanhechtingsvermogen. Het meest gebruikte adsorptiemiddel is actieve kool. Dit bestaat dan uit hele kleine deeltjes met een heel groot gezamenlijk oppervlakte. Deeltjes met een groot aanhechtingsvermogen blijven aan de actieve kool hangen. Door vervolgens de actieve kool te filteren, neem je ook de aangehechte stoffen mee. Dit is wat anders dan absorptie (opnemen).

Voorbeelden waarbij adsorptie wordt gebruikt zijn waterzuivering, het ontkleuren van oplossingen, het wegvangen van geuren door een afzuigkap en het adsorberen van giftig gas in een gasmasker.

Chromatografie

Er zijn verschillende vormen van chromatografie, om onder andere vloeistoffen en gassen te scheiden. De bekendste vorm van chromatografie vindt plaats met papier. Als met een viltstift een stip op een koffiefilter gezet wordt en de koffiefilter wordt in een laagje water gehouden, gaat de inkt lopen. Deze scheidingsmethode wordt vaak gebruikt om kleurstoffen te onderzoeken.

De werking van chromatografie is iets ingewikkelder. Het gaat om het samenspel van een stof met de stationaire fase (het stilstaande materiaal, dus de koffiefilter) en de mobiele fase (het bewegende materiaal, dus het water). Elke kleurstof hecht zich op een andere manier aan de stationaire en mobiele fase, waardoor de kleurstoffen uit elkaar worden getrokken.

Samenvatting

Scheidingsmethode Maakt gebruik van Voorbeeld
ExtractieVerschil in oplosbaarheidKoffie zetten
FiltratieVerschil in deeltjesgrootteEen theezakje
IndampenVerschil in faseKalk op een drinkglas
AdsorptieVerschil in aanhechtingsvermogenNorit
DestillatieVerschil in kookpuntSterke drank
ChromatografieVerschil in hechting aan de stationaire en mobiele faseEen koffiefilter met inktvlek in een laagje water houden
© 2015 - 2024 Praatpaal, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Scheidingsmethoden ScheikundeBij scheikunde komt een hoop kijken. Een van die dingen is het scheiden van verschillende stoffen. Hiervoor zijn allemaa…
Chromatografie, wat is het?Wat is chromatografie? Het klinkt heel moeilijk maar het principe is vrij simpel. Ik zal uitleggen wat het is en wat de…
PapierchromatografieChromatografie is de verzamelnaam voor een aantal scheidingstechnieken. Deze technieken berusten allemaal op het princip…
Gaschromatografie: een nauwkeurige analyse van mengselsGaschromatografie: een nauwkeurige analyse van mengselsAls je een druppel gekleurde inkt op je overhemd krijgt, ontstaat een vlek met kringen. Die kringen ontstaan doordat de…

De eigenschappen van metalen verklaard door de metaalbindingHet grootste gedeelte van het periodieke systeem der elementen bestaat uit metalen. Opvallend aan metalen is dat ze in z…
Fluor: Het elementFluor: Het elementFluor is moeilijk te isoleren van zijn verbindingen. In 1886 isoleert de Franse chemicus Henri Moissan elementaire fluor…
Bronnen en referenties
Praatpaal (3 artikelen)
Gepubliceerd: 08-05-2015
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Scheikunde
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.