Waarom zijn laserpennen zo gevaarlijk?

Laserpennen kunnen handig en leuk zijn, maar ook gevaarlijk. Zo kunnen sommige laserpennen blijvende oogschade aanrichten. Daarbij kan het gevaarlijk zijn om met een laserpan op een helikopter, vliegtuig of verkeersleiderstoren te richten. Ondanks dat het verboden is om krachtige laserpennen in Nederland te verkopen, blijken ze wel makkelijk te verkrijgen zijn. Waarom zijn laserpennen nu eigenlijk zo gevaarlijk?

Laserpennen

Een laserpen of laserpointer is een klein draagbaar apparaatje met een krachtbron (bijvoorbeeld een batterij) en een diodelaser. Deze laser straalt een kleine, compacte en zichtbare laserstraal uit, waardoor het bijvoorbeeld gebruikt kan worden om iets relevants aan te wijzen. Een laserpen zit er uit als een pen of koker aan een sleutelhanger. Een laserpen kan verschillende sterktes hebben, die worden aangegeven door klassen 1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B en 4. Hierbij is klasse 1 het zwakst en veiligst en klasse 4 het sterkst en gevaarlijkst; laserpennen vallen vaak in de klasse 2 of 3R.

Bij minder krachtige laserpennen is de lichtstraal zelf vaak niet zichtbaar, maar het lichtpunt waarmee iets aangeduid wordt wel. Bij meer krachtige laserpennen is vaak ook de lichtstraal zelf zichtbaar via de reflectie van het licht op stof- en waterdeeltjes. Laserpennen kunnen voor verschillende doeleinden gebruikt worden, zoals het maken van een duidelijk noodsignaal bij reddingsacties of het aanwijzen van specifieke informatie op een whiteboard bij een presentatie. Daarnaast gebruiken sterrenkundigen ze voor het aanwijzen van hemellichamen en verjagen boeren er ganzen mee.

Waarom zijn laserpennen gevaarlijk?

Laserpennen kunnen direct en indirect leiden tot schadelijke situaties. Direct kan het leiden tot oogschade door met een laserpen in de ogen te schijnen. Indirect kan het leiden tot afleiding, bijvoorbeeld door met een laserpen op een vliegtuig te schijnen. Ook kun je met een laserpen een brandje veroorzaken, waardoor sommige mensen ze zien als een leuke gadget.

Blindheid
Zelfs laserpennen met een straal van minder dan 5mW (klasse 2 en 3R) kunnen permanente schade aan de ogen aanrichten als er een aantal seconden in gekeken wordt. Het netvlies van de ogen wordt beschadigd wanneer het laserlicht fel is en wanneer het oog er voor langere tijd aan wordt blootgesteld. Een korte blootstelling kan dus geen kwaad en vaak zorgt het reflex van het oog ervoor dat er wordt weggekeken of geknipperd. Echter, als er lang en in een rechte lijn op het oog wordt gericht, dan kan er blijvende oogschade worden aangericht. Door de laserpen komt er een litteken op de gele vlek van het oog, waardoor je soms nog maar (blijvend) voor 50% kunt zien. Dit geldt ook voor laserstralen die via een reflectie worden uitgestraald, bijvoorbeeld via een spiegel of raam. Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt voor laserpennen en beweert dat de straling van laserpennen hoofdpijn en blindheid kan veroorzaken.

Helikopters, vliegtuigen en verkeersleiders

Sommige mensen gebruiken laserpennen om op vliegtuigen, helikopters en verkeersleidingstorens te schijnen en dit kan piloten en personeel afleiden. Als een vliegtuig namelijk laag genoeg vliegt en de laserpen is sterk, dan kan de straal de cockpit binnendringen. De apparatuur in een cockpit is ingesteld op een donkere cockpit en soms is het dashboard op de voorruit geprojecteerd. Door met een laserpen in de cockpit te schijnen, kan dus het zicht van de piloot op het instrumentarium ontnomen worden. Bovendien kan een sterkere laserpen de piloot tijdelijk blind maken, waardoor gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Ook kan de piloot blijvende oogschade oplopen als er met een krachtige laser in zijn oog wordt geschenen. Als er op verkeersleidingspersoneel wordt geschenen, dan kunnen deze ook tijdelijk verblind raken, waardoor ze bijvoorbeeld tijdens het werk een pauze moeten nemen om er zeker van te zijn dat ze nog wel hun werk kunnen uitvoeren.

Doordat het schijnen op vliegtuigen, helikopters en verkeersleidingstorens met een laserpen kan leiden tot gevaarlijke situaties, is dit in 2013 strafbaar gesteld met een maximale straf van 15 jaar cel of een geldboete. Ook is de verkoop van laserpennen in Nederland verboden. Het schijnen op vliegtuigen en helikopters is ondanks deze maatregel nog steeds een groot probleem in Nederland. Zo waren er in 2014 ongeveer 376 meldingen van dit fenomeen.

Brandgevaar

Sterke laserpennen worden ook wel brandlasers genoemd en kunnen door plastic en papier heen branden. Echter, deze zien er vaak hetzelfde uit als laserpennen met minder kracht. Door de verschillende toepassingen, zoals het aansteken van een sigaret of het doorprikken van ballonnen, vinden sommige mensen een laserpen een leuke gadget.

Verboden

Doordat laserpennen tot gevaarlijke situaties kunnen leiden, is de verkoop van laserpennen met een sterkte groter dan 5mW verboden in Nederland. Toch zijn er in Nederlandse webshops vaak laserpennen van 100 mW en 200 mW te koop. In buitenlandse webshops kun je laserpennen van duizenden mW kopen en op veel vakantiebestemmingen zijn de pennen te koop. Ondanks dat de verkoop van krachtige laserpennen in Nederland verboden is, is het bezit ervan niet strafbaar.