Glas (doorzichtig materiaal)

Glas is een doorzichtige materiaalsoort dat gemaakt wordt met zand en soda. In de bouw wordt glas gebruikt voor ramen van gebouwen. In het huishouden wordt glas gebruikt om er bijvoorbeeld drinkglazen en (oven)schalen van te maken.

Glasrecept

Er zijn een aantal stoffen nodig om glas te kunnen produceren:

• 70% SiO2, dit is het al eerder genoemde zand;
• 20% gerecyclede glasscherven;
• Een beetje Na2CO3, dit is de soda;
• Dolomiet;
• Calcium;
• Magnesium;
• Natriumsulfaat.

Productie van glas

Er zijn twee verschillende soorten glas: hol glas en vlak glas. Onder hol glas worden drinkglazen en schalen verstaan. Met vlak glas worden ramen en het glas van bijvoorbeeld aquariums bedoeld. Voor beide soorten glas bestaat een ander productieproces. De overeenkomst is dat beide soorten glas van dezelfde grondstoffen gemaakt worden: zand, soda en soms ook oude glasscherven. Hieronder volgt een korte beschrijving van de productie van beide glassoorten:

Hol glas

Als voorbeeld wordt hier de productie van verpakkingsglas beschreven. Hier worden potten en flessen gemaakt. Er zijn speciale verpakkingsfabrieken voor de productie hiervan.
Allereerst wordt het mengsel van zand, soda en glasscherven verwarmd in een oven waardoor het een gloeiend hete oranje massa wordt. Daarna wordt het vloeibare glasmengsel in een vorm gegoten, ze zogenoemde voorvorm. Hierin krijgt de fles of pot nog niet zijn definitieve vorm. Na de voorvorm wordt de pot of fles omgezet in de navorm waardoor het definitieve model ontstaat. Vervolgens gaat het glas in een koeltunnel waar het glas afkoelt en wordt gecheckt op foutjes, zoals splinters in de pot of fles.

Vlak glas

Vlak glas wordt gemaakt in grote fabrieken die grotere ovens hebben. Het glasmengsel van zand, soda en eventueel oude glasscherven wordt in een oven gestopt van 1600 ºC. Daarna rolt het glas eruit over een bad van tin. Tin is een metaal dat zich niet vermengt met vloeibaar glas. Daarnaast zorgt het tin ervoor dat het glas een spiegelglad oppervlak krijgt. Het proces van glas over het tin laten glijden wordt floating genoemd, van het Engelse woord, dat drijven betekend.
Na het zogenoemde bad van tin gaat het glas over een baan, de koelgalerij. Hier wordt het glas afgekoeld tot zo’n 70 ºC. Als het glas is afgekoeld wordt het schoongemaakt. Terwijl het glas blijft doorrollen op de baan, spuiten machines er water op. Na het wassen wordt ook dit glas nagekeken op foutjes, zoals krassen of luchtbelletjes. Een machine die dit controleert geeft deze informatie door naar de verderop gelegen snijmachine die het foute stuk afsnijdt. Na het afsnijden valt het stuk glas van de baan en gaat via een weg terug naar het begin, waar het wordt vermengd met zand en soda. Voor dit foute stuk begint de reis als het ware opnieuw. Het goedgekeurde glas gaat eveneens naar een snijmachine die er stukken van snijd. Met speciale machines worden de glasplaten van de baan getild waarna ze kunnen worden vervoerd naar de plaats van bestemming.

Glasblazers

Hoewel het meeste glas tegenwoordig in fabrieken wordt gemaakt, bestaan er nog altijd glasblazers. Glasblazers maken meestal kleine voorwerpen zoals beeldjes of kerstballen.
Met een pijp doopt de glasblazer in een gloeiend hete massa, het vloeibare glas. Aan de pijp blijft een druppel glas hangen die wordt opgeblazen tot een bel. Met een mal wordt daarna de gewenste vorm gemaakt.
Een andere manier om iets te maken, zonder daarvoor een pijp te gebruiken, is het gebruik van de handen. Hierbij maakt de glasblazer gebruik van nat papier zodat er geen blaren op zijn handen kunnen ontstaan.
Omdat alles met de hand wordt gedaan, zit er een groot nadeel aan: alles moet vliegensvlug gebeuren want als het glas is afgekoeld kan er niets meer mee worden gedaan.

Hard glas

De stevigheid van glas heeft niets te maken met de dikte ervan. Het ligt eraan hoe het gemaakt is. Er bestaan namelijk verschillende soorten, zoals gewoon glas en veiligheidsglas. Die laatste kan gehard of gelaagd zijn. Een korte beschrijving:

• Gehard. Gehard glas wordt gemaakt door glas dat klaar is op te warmen en dan heel snel af te laten koelen. Hierdoor ontstaat er spanning in het glas waardoor het veel sterker wordt. Als gehard glas kapot gaat, valt het in kleine stukjes. Zo kan niemand zich er aan snijden.
• Gelaagd. Dit glas bestaat uit twee glasplaten die aan elkaar zijn gemaakt met een doorzichtige laag kunststof. Als er een steen tegenaan komt ontstaat er slecht een kleine ster in het glas. Doordat er geen scherpe scherven ontstaan is dat wel zo veilig.