Bioplastic: wat is het en wat is het nut?

Bioplastic is plastic dat wordt gemaakt van biologisch materiaal (planten) óf plastic dat biologisch afbreekbaar is. Het heeft voordelen ten opzichte van normaal plastic, maar heeft ook veel van dezelfde nadelen. Op het moment drijft er in de oceaan een grote ‘plastic soep’, of ‘plastic eiland’ rond, vol met afval. Dit levert schade op aan het milieu, de dieren en uiteindelijk ook aan mensen. De hoop dat door het gebruik van bioplastic deze drijvende afvalberg verdwijnt lijkt niet realistisch.

Wat is bioplastic?

Bioplastic ziet er uit als al het andere plastic, behalve aan de benaming is er geen verschil te zien. De term bioplastic wordt voor twee verschillende groepen plastics gebruikt. De eerste is plastic dat biologisch afbreekbaar is. Het materiaal waarvan het plastic gemaakt is, is niet van belang. De tweede groep plastic is plastics die gemaakt zijn van biologisch materiaal. Deze kunnen biologisch afbreekbaar zijn, maar dit hoeft niet per definitie het geval te zijn. Plastics van plantaardig materiaal kunnen toch slecht afbreekbaar zijn.
De namen van verschillende plastics. De dikgedrukte plastics vallen onder de noemer 'bioplastic'.

Waarom afbreekbaar plastic?

De afbreekbaarheid van plastic is van groot belang. Nu al drijft er op de oceaan een grote ‘plasticsoep’ met vergaande gevolgen voor het leven in de zee. Zou plastic afbreekbaar worden gemaakt, dan zou dit vanzelf oplossen. Het probleem van de plasticsoep zou verdwijnen, vogels zouden niet meer in de problemen komen door plastic in hun mond en wij zelf zouden niet meer – via vissen – plastic eten.

Ook op het land is plastic een probleem. In Nederland en België, maar ook in andere westerse landen, is het probleem voornamelijk dat het er smerig uitziet en hoge kosten meebrengt met het opruimen. Plastic is moeilijk om op te ruimen en wordt vaak gedumpt op een vuilnisbult. Op de langere termijn is dit natuurlijk geen duurzame oplossing. In armere landen is het probleem nog groter. Koeien en ander vee kunnen plastic eten. Zeker als er zoutresten aan zitten, dan eten de dieren het plastic graag op. De gevolgen hiervan kunnen fataal zijn. Dit is een groot probleem, zowel voor het dier als voor de – vaak arme – eigenaar.
Idealiter zou alleen nog maar biologisch afbreekbaar plastic worden gebruikt. Dit ‘verdwijnt’ vanzelf als het in de natuur terecht komt.

Is biologisch plastic afbreekbaar?

Zoals al eerder gezegd is niet al het biologische plastic ook echt biologisch afbreekbaar. Zelfs plastic dat onder de noemer ‘biologisch afbreekbaar’ valt, is nog niet altijd even goed afbreekbaar. De snelheid van de afbraak hangt af van de omgeving. Dit komt doordat de afbraak gebeurt door micro-organismen. Deze hebben warmte en vocht nodig. In de zee is het relatief koud, in veel gebieden in Afrika, vooral waar plastic een groot probleem is, is het droog. De afbraak gaat dus traag in de gebieden waar het van belang is, zelfs als het plastic wel biologisch afbreekbaar is.

Oxo degradable

Steeds meer plastic tassen zijn ‘oxo degradable’, dus afbreekbaar in zuurstof. Dat klinkt als de ideale oplossing voor het plasticprobleem, zuurstof is immers overal. Toch zijn oxo degradable tassen geen ideale oplossing. In deze tassen is metaalzout verwerkt. Dit zorgt ervoor dat het plastic desintegreert in contact met zuurstof. Het valt uit elkaar in minuscule deeltjes, maar is nog wel aanwezig. Komt dit materiaal in de zee terecht, dan eten de vissen het zonder het door te hebben. Op deze manier komt het in de voedselketen terecht en uiteindelijk ook bij mensen. De schadelijke stoffen blijven bij oxo degradable plastic dus aanwezig, alleen je ziet ze niet meer.

De voordelen van bioplastic

Bioplastic heeft dus een hoop nadelen, waarom zou je het nog gebruiken? Bioplastic is, ondanks de vele nadelen, nog wel beter voor het milieu. Sommige soorten zijn biologisch afbreekbaar, maar ook de soorten die niet biologisch afbreekbaar zijn zijn beter dan ander plastic. Bij de afbraak komen geen giftige stoffen vrij en voor het maken is geen aardolie nodig. Aardolie is maar in beperkte mate beschikbaar en geen hernieuwbare grondstof. Biologische grondstoffen (planten) zijn wel hernieuwbaar, dus bioplastic is duurzamer dan ander plastic. Het maken van bioplastics levert bovendien een lagere CO2 uitstoot dan andere soorten plastic.

Bioplastic gebruik

Jaarlijks wordt wereldwijd ongeveer 250 miljoen ton plastic geproduceerd. Slechts een kwart procent hiervan is op basis van plantaardige grondstoffen. De productie van bioplastic heeft dan ook op het moment nog nauwelijks invloed op het milieu.

Bioplastic: een oplossing voor het plasticprobleem?

Na het lezen van deze tekst is het ongetwijfeld duidelijk dat bioplastic geen oplossing is voor het plasticprobleem. Bioplastic is niet per definitie biologisch afbreekbaar en ook niet per definitie gemaakt uit planten. Zelfs plastic dat wel biologisch afbreekbaar is, is nog slacht afbreekbaar in droge of koude gebieden. Recycling is een betere oplossing voor het probleem, maar dit is relatief duur.
Toch bied bioplastic mogelijkheden. Onderzoek naar nieuwe vormen en toepassingen is in volle gang. Bioplastic bied nu al vele voordelen, als dat wordt versterkt en op grotere schaal wordt toegepast, dan komt de oplossing van het probleem weer een stap dichterbij.