Desiderius Erasmus zijn verblijfplaatsen en reizen

Desiderius Erasmus was een Augustijner kanunnik, theoloog, humanist, schrijver en filosoof. Hij is waarschijnlijk in Rotterdam geboren ergens in de tweede helft van de zestiger jaren van de vijftiende eeuw en stierf in Bazel op 12 juli 1536. Erasmus dankt zijn doopnaam aan Sint Erasmus van Formiae die in de vijftiende eeuw een populaire heilige was. Sint Erasmus van Formiae was een bisschop die als martelaar stierf. Erasmus is vooral bekend van zijn kritische werk Lof der Zotheid dat hij in 1509 schreef.

Reizen uit rusteloosheid

Erasmus was zo rusteloos dat hij nooit lang op één plek bleef maar vaak onderweg was om ergens kennis op te doen en vrienden te bezoeken. En dat terwijl reizen in de vijftiende en zestiende eeuw niet zo simpel was omdat afstanden werden afgelegd te paard, in een rijtuig, per boot of te voet. Hij reisde vanuit de plekken, waar hij nooit echt lang woonde, regelmatig korter of langer naar landen als Frankrijk, Italië, Engeland en Duitsland en steden als Parijs, Rome en Bazel.

Geen reisverhalen van Desiderius Erasmus

Ondanks dat Erasmus veel reizen maakte heeft hij daar geen lange reisverslagen over geschreven en kan in zijn schrijfwerk slechts weinig worden teruggevonden. Het blijft bij opmerking in zijn brieven over aaneenschakeling van ellende en slechte weersomstandigheden met storm, sneeuw en koude. In een enkele brief schrijft hij over een roofoverval waarbij hij al zijn geld kwijtraakte.

Geboren in huis van oma in Rotterdam?

Zijn leven begon waarschijnlijk in Rotterdam maar die geboorteplaats is niet zeker omdat deze niet bewaard is gebleven in de doopregisters. Erasmus schreef zelf : “Ik ben geboren in Rotterdam” en er bestaan gegevens dat hij geboren zou zijn in het huis van zijn oma in Rotterdam tussen de Hoogstraat en de Laurenskerk op woensdag 28 oktober 1466.

Van parochieschool Gouda naar theologie Parijs

Tussen 1473 en 1478 bezocht Erasmus een parochieschool in Gouda. Na 1478 volgde hij lessen aan de Latijnse school te Deventer die bekend stond als een van de beste onderwijsinstellingen van de Noordelijke Nederlanden. Vanwege een pestuitbraak verliet hij in 1485 Deventer en studeerde verder aan de Latijnse school in Den Bosch. Twee jaar later deed, hij onder druk van zijn voogden, zijn intrede in het klooster te Stein nabij Gouda. Erasmus werd op 24 april 1492 in de Dom van Utrecht tot priester gewijd door bisschop Jan van Tiel. Vanaf dat moment was hij volop gebonden aan het geestelijke leven maar had ook meer mogelijkheden tot studie en begon in Parijs in 1495 aan een theologiestudie.

Verblijfplaatsen als Cambridge, Parijs, Turijn, Venetië en Rome

Doordat hij veel mensen leerde kennen kwam hij in Engeland onder meer in Cambridge terecht waar hij kennis maakte met de zoon van de Engelse koning, de latere Hendrik VIII en Thomas More die vooral bekend is geworden als humanist, jurist en staatsman. Daarna ging hij weer terug naar Parijs van waaruit hij in 1506 voor drie jaar naar Italië vertrok. Hij verbleef daar in Turijn waar hij doctor in de theologie werd en in Venetië waar hij samenwerkte met de drukker Aldus Manutius die zijn Adagia (een verzameling Latijnse spreekwoorden) uitgaf. Ook reisde Erasmus naar Rome.

Lof der Zotheid

Na die Italiaanse jaren keerde hij terug naar het noorden en schreef in 1509 zijn beroemde werk Lof der Zotheid terwijl hij een week bij zijn vriend Thomas More in Engeland logeerde. Dit bekendste werk uit de renaissance is een satire dat als een van de meest invloedrijke werken van de westerse beschaving beschouwd wordt. In het werk worden door de Zotheid diverse menselijke dwaasheden naar voor gebracht. Vorsten, kerkelijke autoriteiten, wetenschappers en kooplieden worden bekritiseerd.

Bazel, Antwerpen, Brugge, Leuven en Mechelen

Erasmus verbleef van 1514 - 1516 in Bazel nadat hij in contact was gekomen met boekdrukker Froben die verschillende van zijn werken drukte. In 1517 vestigde hij zich weer in De Nederlanden en werd door Karel V tot raadsheer benoemd. Hij verbleef in Antwerpen, Brugge, Leuven en Mechelen. Van Leuven uit vertrok hij in 1518 opnieuw naar Bazel maar deze keer voor slechts een aantal maanden.

Bazel, Freiburg en overleden in Bazel

Als de kerk uiteenvalt in katholieken en protestanten wordt hij in Leuven gedwongen om partij te kiezen. Dat weigert hij en gaat in 1521 weer terug naar Bazel waar hij zich thuis voelt. Veel van zijn boeken zijn ook in Bazel gedrukt. In 1529 vertrok hij echter weer vanuit Bazel naar het Duitse Freiburg im Breisgau en keerde in 1535 terug naar het Zwitserse Bazel waar hij in 1536 overleed. Zijn graf bevindt zich in de domkerk aldaar.