De Atmosfeer (meteorologie)

De Atmosfeer. Waaruit bestaat lucht eigenlijk? Heeft lucht nu gewicht of niet? Waarom is lucht blauw? Waarom kleurt de hemel of lucht bij een zonsondergang rood? Hoeveel kleuren heeft een regen-boog? Waar is het einde van een regenboog precies? Wat is een luchtspiegeling c.q. fata morgana? Waar kun je het noorderlicht en zuiderlicht (poollicht) zien? Boeiende wetenschappelijke weetjes, in de vorm van vragen en antwoorden over de atmosfeer en meteorologie, worden helder beantwoord in dit artikel

Weetjes over de atmosfeer

• Waaruit bestaat Lucht?
• Heeft Lucht gewicht?
• Waarom kleurt de Hemel rood bij zonsondergang?
• Hoeveel kleuren heeft een Regenboog?
• Waar eindigt een Regenboog?
• Wat is een Luchtspiegeling of Fata morgana?
• Waar kun je het Noorderlicht en het Zuiderlicht waarnemen?

Waaruit bestaat Lucht?

Lucht bestaat uit onzichtbare gassen. Het voornaamste gas is stikstof en daarna volgen zuurstof en het edelgas argon. Tevens bevat de lucht waterdamp, behalve als de lucht kurkdroog is.

Heeft Lucht gewicht?

Er bevindt zich om en nabij 160 kilometer lucht boven je hoofd. Hoewel het lijkt alsof lucht niets weegt, drukt al die lucht wel degelijk op het aardoppervlak, net alsof het een vaste stof zou zijn. Het gewicht van deze kolom lucht op elke vierkante meter van de grond is circa 10 ton, oftewel om en nabij 1 kilogram per vierkante centimeter.

Waarom kleurt de Hemel rood bij zonsondergang?

De hemel of lucht lijkt gedurende de dag blauw, daar de lucht blauwe stralen in het witte zonlicht verstrooit. Bij zonsondergang staat de zon heel laag aan de hemel. Op dat moment moet het zonlicht een langere weg door de lucht afleggen. Deze extra lucht verstrooit alle andere kleuren in het licht, behalve rood. Alleen de rode stralen van het witte zonlicht komen rechtstreeks in onze ogen, zodat de hemel om de zon en de zon zelf roodachtig lijken, hetgeen ze in werkelijkheid niet zijn. (Zie verder over kleur en zonlicht onder regenboog).

Hoeveel kleuren heeft een Regenboog?

In totaal heeft een regenboog zeven kleuren, hoewel ze niet allemaal goed te onderscheiden zijn als je er naar kijkt. Dit geldt vooral voor de diepblauwe (indigo) boog. Aan de binnenkant van een regenboog zit een laag violet licht, daarna volgen indigo, blauw, groen, geel, oranje en ten slotte rood. Als je het van buiten naar binnen bekijkt, kan je een ezelsbruggetje gebruiken om de volgorde van de kleuren te onthouden, namelijk: ROGGBIV - Racen Op Gevaarlijke Grote Bruggen Is Verboden.

Een regenboog is een boog (ogenschijnlijk) van alle zuivere kleuren licht. Een regenboog ontstaat wanneer de zon (in lage stand) tegen een nevel van allemaal waterdruppeltjes schijnt c.q. door breking van zonlicht in waterdruppels. Hierdoor wordt het licht weerkaatst en gebroken. Doordat de verschillende kleuren die in het witte zonlicht aanwezig zijn onder verschillende hoeken breken, ontstaat een spectrum (prisma) van basiskleuren, welke in elkaar overlopen.

Waar eindigt een Regenboog?

De regenboog ontstaat bij regen als zonlicht door de druppels schijnt en wordt -zoals gezegd- veroorzaakt door breking van zonlicht in waterdruppels. De waterdruppels werken dus eigenlijk tegelijkertijd als een spiegel en als een prisma. Simpel gezegd is de regenboog zo ver van je af als de regen of motregen, en begint en eindigt ook in die regen.
Om een regenboog te kunnen zien, moet je de zon achter je hebben oftewel de zon in je rug. Dit heeft te maken met de weerkaatsing van het licht in de waterdruppels. Degene die de regenboog ziet (waarneemt) staat altijd op één lijn met de zon en het middelpunt van de regenboog. Dit houdt dus in dat de plaats of positie van de regenboog verschillend is en afhangt van de plek waar je (als waarnemer) bent. Of anders geformuleerd: het middelpunt van de regenboog staat recht tegenover de zon en recht voor de waarnemer. En: zou die pot met goud aan het eind van de regenboog staan?

Wat is een Luchtspiegeling of Fata morgana?

Een fata morgana of een luchtspiegeling is een optische illusie. Een voorbeeld ter verduidelijking. Op warme dagen kun je voor je op de weg iets zien wat watervlakken lijken. Maar als je dan dichterbij komt, zijn die watervlakken 'ineens' weg en is er niets meer te zien. Je hebt dan met een luchtspiegeling te maken gehad. De lagen warm-hete lucht vlak boven de weg fungeren als een spiegel. Dus wat je zag is geen water, maar een weerspiegeling van de hemel (lucht). Als je dichterbij komt, is die luchtspiegeling verdwenen, Een luchtspiegeling is dus eigenlijk een optische illusie, die ontstaat als gevolg van grote temperatuurverschillen tussen verschillende luchtlagen. Bij het aardoppervlak is er dan koude lucht (grotere optische dichtheid) en erboven warme lucht. De koude lucht werkt dan als een soort lens die het licht afbuigt, waardoor er vervormde beelden (beeltenissen, illusies) ontstaan.
In films zie je als beeld van de fata morgana veelal een dorstige, uitgedroogde persoon die zich zwoegend door de woestijn sleept en dan een oase van eten en drinken denkt te zien.
De benaming fata morgana stamt af van de heks Morgan le Fay, die voorkomt in de legendes van Koning Arthur. Deze heks werd later hogepriesteres van Avalon.

Waar kun je het Noorderlicht en het Zuiderlicht waarnemen?

Je kunt op hoge geografische breedtes, nabij of op de Noordpool het noorderlicht zien en nabij of op de zuidpool het zuiderlicht. Dit zijn schitterende kleurentaferelen tegen de avondhemel of 's nachts. Dit kan soms een lichte gloed zijn, maar ook een spektakel van bogen of stralen die bewegen, schieten of gordijnstroken van licht. Deze lichten hebben te maken met uitbarstingen op de zon. Ze worden veroorzaakt door grote hoeveelheden geladen c.q. elektrische deeltjes van de zon die bij de uitbarsting in de ruimte schieten, afgebogen worden door het aardmagnetisch veld en vervolgens met verhoogde snelheid de aardatmosfeer treffen c.q. de atmosfeer binnendringen. Deze deeltjes bevatten enorm veel energie, welke overgebracht wordt op zuurstof- en stikstofatomen door botsingen. De kleur die het licht heeft, hangt af van de botsing. Zo is de kleur rood bij de botsing van zuurstof en zeer lage druk, geelgroen bij botsing van zuurstof en lage druk en bij stikstof is de kleur blauw.

Lees verder

• Het Universum (heelal of ruimte)
• Tijd en Seizoenen (jaargetijden)
• Atomen en energie (moleculen)
• Weer en klimaat
• Lichtstralen - Straling