De beschermende functie van de huid

De huid is een orgaan dat laagsgewijs is opgebouwd en het gehele lichaam omhult. Het speelt een belangrijke rol bij de homeostase. Het lichaam zet continu energie uit voedsel om in een andere energievorm (ATP). Niet alle energie wordt daarbij door stofwisselingsreacties in de cellen in warmte omgezet, maar slechts zo'n zestig procent. Deze warmte houdt vervolgens de lichaamstemperatuur op een normale temperatuur van 36-38 graden. De huid biedt bescherming tegen een invasie van virussen en bolvormige bacteriën zoals de stafylokokken die ontstekingen veroorzaken. Zonder dit orgaan kan men dan ook niet overleven. Tevens bevat de huid een uitgebreid stelsel van zintuigorganen.

• Algemeen
• Opbouw van de huid
• De opperhuid
• De lederhuid
• Het onderhuids bindweefsel (subcutis)
• Onderscheid van huidweefsel naar vorm en soort

Algemeen

De huid zit losjes vast aan de spierlaag eronder. Alleen op plekken waar geen spieren zijn zoals bijvoorbeeld de knokkels zit de huid direct vast aan het bot. Dit bekledende dunne orgaan alleen weegt vijftien procent van het totale lichaamsgewicht en biedt de mens een driedubbele bescherming tegen ziektekiemen. Het verdient de betiteling orgaan omdat het naast drie huidlagen ook andere structuren zoals bloedvaten bevat. De huid (epitheel) is één grote aaneengesloten laag die het totale lichaamsoppervlak en ook de lichaamsholten bedekt, waarbij er gespecialiseerde functies in verschillende gebieden te vinden zijn. Doordat het epitheelweefsel van de huid geen bloedvaten bevat, wordt dit weefsel gevoed vanuit het bindweefsel dat eronder ligt.
De huid beschermt tegen:

• vochtverlies en uitdroging
• verwonding aan interne structuren
• binnendringende ziekteverwekkers, schadelijke stoffen en straling

Opbouw van de huid

De twee bovenste huidlagen respectievelijk de epidermis (opperhuid) en de dermis (lederhuid) zijn het belangrijkste. Onder de lederhuid bevindt zich ook nog de subcutis (onderhuids bindweefsel). Deze laag scheidt de huidlagen erboven van de spierlaag en organen eronder.

De opperhuid

De opperhuid is het deel van de huid dat men kan aanraken en is opgebouwd uit twee lagen: het stratum corneum (hoornlaag) en het stratum germinativum (kiemlaag).

De hoornlaag

Dit is de sterke 25 cellen dikke buitenste laag, die doordat de cellen het eiwit keratine aanmaken, verhoornen. Deze laag is waterdicht, waardoor geen uitdroging optreedt. Daarnaast bieden de verhoornde cellen de binnenste cellen en weefsels bescherming tegen bacteriën en virussen. Het is daarom van belang dat alle openingen in de huid door bijvoorbeeld sneetjes schoongemaakt worden, teneinde te voorkomen dat microben kunnen doordringen in de binnenste lagen en daar infecties veroorzaken.

De kiemlaag

Deze lagere laag van de epidermis is een kiemplaats voor cellen. In dit gebied delen celen zich continu, opdat nieuwe cellen ontstaan. Deze nieuwe cellen verplaatsen zich in 14-30 dagen naar de hoornlaag en komen deswege steeds verder af te liggen van de bloedtoevoer. Daardoor sterven ze na aankomst in de hoornlaag weldra af.

In de kiemlaag bevinden zich ook de speciale cellen van Langerhans, die de huid en het afweersysteem met elkaar in contact brengen. Deze in het rode beenmerg aangemaakte cellen consumeren door fagocytose aanwezige bacteriën en virussen, om ze vervolgens middels de bloedstroom af te voeren naar organen van de lymfestroom. Aldaar wordt het afweersysteem geactiveerd om na de fagocytose grootscheeps jacht te maken op soortgelijke microben teneinde een grote infectie te voorkomen. Een andere belangrijke functie van deze laag wordt uitgevoerd door de melanocyten, die zorgdragen voor voldoende huidkleur (pigment) om bescherming bieden tegen de schadelijke ultraviolette zonnestralen. Het is daarom dat in de tropen woonachtige mensen een donkerdere huid hebben door een hogere aanmaak van melanine.

De lederhuid

Deze middelste van de drie huidlagen bevat de collageen- en elastinevezels. Deze vezels zorgen voor de benodigde elasticiteit van de huid. Er bevinden zich ook bloedvaten die de huidcellen van zuurstof en voedingsstoffen voorzien in deze laag. Extensieve beweging zorgt ervoor dat bloedvaten zich verwijden, waardoor er bloed de huid in kan stromen. In de lederhuid bevinden zich ook de zweet- en talgklieren, waarvan de uitgangen de opperhuid doorboren. De vrijkomende warmte (rood worden) kan dan ontsnappen, waardoor de lichaamstemperatuur op peil blijft. Dermispapillen zijn er verantwoordelijk voor dat een ieder van ons over een uniek patroon van vinger- en voetafdrukken beschikt. Tussen de collagene vezelsbundels liggen de cellen, de bloed- en lymfvaten en de zintuigcellen en zenuwuiteinden.

Het onderhuids bindweefsel (subcutis)

In deze onderste laag bevinden zich de vetcellen, die vet opslaan in de cellen van het losmazig bindweefsel, dat het epitheel met het lichaamsdeel eronder verbindt. Iedereen heeft wat vet nodig om gezond te blijven. Het is de opslagplaats van energie, waarover men kan beschikken indien men het nodig heeft. Dikke mensen hebben deswege een dikke subcutis en bij dunnere mensen is deze laag dunner. Het vetweefsel heeft nog een andere functie, het isoleert het lichaam en beschermt de onderliggende organen mocht men vallen.

Onderscheid van huidweefsel naar vorm en soort

Door het lichaam worden drie belangrijke soorten epitheel (dekweefsel) aangemaakt:

• Eenlagig weefsel opgebouwd uit een enkele laag cellen
• Meerlagig weefsel bestaande uit lagen cellen die boven op elkaar liggen
• Overgangsweefsel: hierbij ziet het epitheel eruit als meerlagig, doch het beschikt niet echt over lagen

Daarnaast bestaan er drie typen epitheelcellen die kunnen worden onderscheiden in: cilindrisch, kubisch en afgeplat.

Lees verder

• Collageen (gelatine) voor gewrichten, darmen en huid
• Gezichtsverzorging: de huidbarrière herstellen