Anatomie van de bovenste luchtwegen

De luchtwegen van de mens zijn onder te verdelen in de bovenste en onderste luchtwegen. De bovenste luchtwegen zorgen voor het transport, verwarmen, bevochtigen en filteren van de ingeademde lucht voordat het in de onderste luchtwegen komt. Terwijl de onderste luchtwegen zorgen voor de gaswisseling. De lucht kan op twee manieren worden ingeademd, namelijk via de neus of via de mond. Van deze twee is het de beste manier om lucht in te ademen via de neus. Bij baby's zitten de bovenste luchtwegen anatomisch anders in elkaar waardoor baby's eerder in de problemen zullen komen door bijvoorbeeld een verkoudheid.

• De neus
• De neusbijholten
• De mondholte
• De keelholte
• Het strottenhoofd
• Verschil tussen volwassenen en baby

De neus

De neus heeft meerdere functies, waarbij de belangrijkste functie het verzorgen van de ademhaling is. Daarnaast zorgt de neus ervoor dat u kunt ruiken en heeft het ook een functie bij het vormen van klanken. Dit is vooral te merken als u verkouden bent. Ten slotte zorgt de neus voor de afvoer van slijm (dat via de neusbijholten in de neus terecht komen) en traanvocht naar de keelholte. De neus bestaat uit twee delen:

• De uitwendige neus
• De neusholte

Uitwendige neus

De uitwendige neus is het deel van de neus dat vanaf de buitenkant te zien is. Daardoor is het sterk bepalend voor het uiterlijk van de persoon. De uitwendige neus bestaat uit de volgende onderdelen:

• Het neusbeen is het bovenste deel van de neus.
• Het neuskraakbeen zit aan de onderkant van de uitwendige neus.
• De neusvleugels zitten aan de zijkanten van de neus.
• Het neustussenschot zorgt ervoor dat de neus onderverdeeld wordt in twee delen.

De neusholte

De neusholte is in twee delen verdeeld door het neustussenschot en staat in verbinding met de keelholte en de neusbijholten. Hierbij zijn de binnenkanten van de twee neusholten bekleed met slijmvliezen. In de slijmvliezen bevinden zich de reukreceptoren en meerdere bloedvaten. Verder zorgen de slijmvliezen voor het verwarmen en bevochtigen van de ingeademde lucht. Ten slotte zijn de slijmvliezen ook weer onder te verdelen in twee soorten:

• Het ademhalingsgedeelte waar de lange trilharen zitten die de ingeademde lucht kunnen filteren. Deze trilharen zorgen ook voor het transporteren van stof, slijm en bacteriën naar de keelholte.
• Het reukgedeelte zit in het bovenste deel van de neus omdat op deze plek reukreceptoren in het slijmvlies zitten. Deze reukreceptoren staan in verbinding met de hersenen om informatie over de geuren door te geven.

De neusbijholten

De neusbijholten zijn meerdere holten in de schedel die gevuld zijn met lucht. De holten staan door middel van nauwe buisjes direct in verbinding met de neus- en keelholte, zodat de holten vocht af kunnen voeren naar de neus- en keelholte. De binnenzijde van deze holten zijn, net als de neus, bekleed met slijmvliezen. Deze neusbijholten zijn te onderscheiden in vier verschillende soorten neusbijholten. Van elke neusbijholte bestaan er twee, behalve van de wiggenbeenholte, die rechts en links in de schedel voorkomen op dezelfde plek. De vier bijholten zijn:

• De voorhoofdsholten welke pal boven de ogen liggen.
• De wiggenbeenholte ligt onder de hypofyse bij de schedelbasis. Van deze holte bestaat er dus maar één.
• De zeefbeenholten liggen in de ruimte tussen de neus en oogkas. Dit zijn de enige holten die niet uit twee grote holten bestaan, maar uit meerdere kleine holten.
• De kaakholten liggen in het bovenkaakbeen en zijn de grootste holten.

De mondholte

In principe is de mond het begin van het spijsverteringskanaal, maar de mond kan ook gebruikt worden voor de ademhaling. Hierbij vormen de lippen en de wangen de buitenkant van de mondholte en de binnenkant van de mond wordt afgegrensd door de volgende onderdelen:

• Het verhemelte dient als bovenkant van de mondholte.
• De mondbodem is de onderkant van de mondholte.
• De wangslijmvliezen vormen de zijkanten van de mondholte.

In de mondholte zelf zit het gebit dat bestaat uit een boven- en onderkaak, ook wel tandenbogen genoemd. In deze tandbogen zitten het tandvlees en de tandkassen met daarin de tanden en de kiezen. Verder bevinden zich in de mondbodem twee speekselklieren met vlak daarboven de tong. De tong bestaat uit spieren en zit met de tongriem aan de mondbodem vast. De tong speelt een belangrijke rol bij het proeven en de articulatie van de spraakklanken.

Aan de achterkant van de mondholte zitten de voorste en achterste verhemeltebogen en de huig. Vlak bij de verhemeltebogen zitten de keelamandelen. Doordat de keelamandelen uit lymfeweefsel bestaan hebben zij een belangrijke rol in de afweer van ziektekiemen die ingeademd of ingeslikt worden. De huig, die uit alveolaire cellen bestaat, heeft een belangrijke rol bij het slikken en de articulatie van spraakklanken.

Zoals al eerder aangehaald kunt u ook via de mond ademhalen omdat de mondholte direct in contact staat met de luchtpijp, maar het is altijd beter om via de neus adem te halen omdat de mond de ingeademde lucht niet voldoende kan bevochtigen en verwarmen. Ook raakt de mondholte uitgedroogd door de ingeademde lucht die de slijmvliezen passeren. Verder heeft de mondholte geen trilharen en kan daardoor de ingeademde lucht niet filteren.

De keelholte

Nadat de ingeademde lucht de neusholte gepasseerd is komt de lucht in de keelholte. Deze bevindt zich in het onderste gedeelte van het hoofd en bovenin de hals. Omdat de keelholte aan het eind van de neus- en mondholte zit heeft deze twee functies. Hij is betrokken bij de ademhaling omdat de lucht via de keelholte in de luchtpijp komt en bij het maag-darmstelsel omdat eten en drinken in de keelholte wordt doorgeslikt. Bij het doorslikken sluit het strottenklepje zodat eten en drinken niet in de luchtpijp en longen terecht kunnen komen.

Het strottenhoofd

Als de lucht de keelholte is gepasseerd komt het in de luchtpijp. Bovenin de luchtpijp bevindt zich het strottenhoofd dat is gemaakt van kraakbeenringen. Hier bevinden zich ook de stembanden die door de uitgeademde lucht gaan trillen en waardoor er tonen ontstaan. Hierbij wordt de toonhoogte van de stem bepaald door de lengte van de stembanden. Hoe langer de stembanden hoe lager de toonhoogte van de stem is. Onder de stembanden gaat de luchtpijp verder en beginnen de lagere luchtwegen.

Verschil tussen volwassenen en baby

Er wordt weleens gezegd dat kinderen kleine volwassenen zijn, maar niks is minder waar. Bij kinderen, met name bij baby's, zien de bovenste luchtwegen er namelijk anders uit als bij volwassenen omdat een kind zich nog moet ontwikkelen. De volgende verschillen zijn er ten opzichten van volwassenen:

• Baby’s kunnen tot zes maanden alleen nog maar via de neus ademhalen. Hierdoor kunnen baby’s onder de zes maanden in de problemen komen bij een verkoudheidsvirus.
• Zowel de bovenste als de onderste luchtwegen zijn in verhouding nauwer waardoor zij bij zwelling van de slijmvliezen eerder in de problemen komen.
• De tong van een baby is in verhouding groter dan bij een ouder kind waardoor deze makkelijker de luchtweg kan afsluiten.
• De mondbodem van een baby is zachter waardoor u bij het vastpakken sneller de tong naar boven kan duwen en daarmee ook de luchtweg kan afsluiten.
• Baby’s hebben in verhouding een groter hoofd en een kortere nek. Hierdoor is het belangrijk om bij reanimatie van een baby het hoofd in een zogenaamde neutrale positie te houden omdat anders de beademing wordt bemoeilijkt. Met neutrale positie wordt een horizontale houding van het hoofd bedoeld.
• Ook het strottenhoofd heeft een andere anatomie.