Bloedplaatjes (trombocyten)

Bloedplaatjes of trombocyten zijn onderdelen van het bloed die zorgen voor de stolling van het bloed bij wondjes of beschadiging van bloedvaten. In dit artikel worden de productie, morfologie, structuur en functie van de trombocyt besproken.

Productie van trombocyten

Trombocyten worden geproduceerd in het beenmerg door fragmentatie van het cytoplasma van megakaryoblasten. De voorloper van de megakariocyt, de megakaryoblast, verschijnt dit een proces van differentiatie van de hemapoietische stam cel. De megakaryocyt matureert waarbij het cytoplasmische vollume vergroot word door de toename van het aantal nucleaire lobben. Op een moment in deze maturatie wordt de cel granulair en komen de trombocyten vrij. Elke megakaryocyt is verantwoordelijk voor de productie van ongeveer 4000 trombocyten. De tijd tussen de differentiatie van de humane stamcel en de productie van de trombocyten is ongeveer 10 dagen.

Trombopoietine is de belangrijkste regulator van trombocyt productie en wordt geproduceerd door de lever en nieren. Trombocyten hebben receptoren (C-MPL) voor trombopoietine die het binden. Als er veel trombocyten zijn is ook veel trombopoietine hieraan gebonden en is er minder vrij trombopoietine waardoor het beenmerg ook minder gestimuleert worden tot de productie van trombocyten. Als er weinig trombocyten zijn is er meer vrij trombopoietine en wordt het beenmerg gestimuleert tot het produceren van trombocyten. Het normale aantal trombocyten in bloed ligt tussen de 150 x 10^9/per liter en de 400x 10^9/per liter.

Morfologie van de trombocyt

Trombocyten hebben een diameter van ongeveer 4μm, een dikte van 1μM en een vollume van 7 femtoliter. De trombocyt heeft een schijfvormige vorm welke in stand wordt gehouden doormiddel van een cytoskelet welke bestaat uit microtubuli. Rond de trombocyt bevind zich een plasmamembraan waarop zich geabsorbeerde plasmaeiwitten bevinden.

Om in de energie behoefte van de trombocyt te voldoen echikt de trombocyt over mitochondrien die onder zuurstof rijke condities energie vrijmaakt door de afbraak van glucose en lipiden. Naast de mitochondrien bevat de trombocyt glycogeen velden, glycogeen vormt een belangrijke energie voorraad om de energie op pijl te houden. In peroxysomen vind de synthese van fosfolipiden plaats.

Structuur van de trombocyt

Aan het oppervlak van de trombocyt zitten glycoproteinen, deze zijn belangrijk voor de trombocyten reacties adhesie en aggregatie, dit zijn de eerste gebeurtenissen die leiden tot de vorming van een trombocyten klont bij een wond. Adhesie van de trombocyt aan collageen wordt geregeld door het glycoproteine Ia (GPIa). Glycoproteine Ib (GPIb) en IIb/IIIa zijn belangrijk voor de binding van trombocyten aan de von Willebrand factor (VWF). De bindingsplaats voor IIb/IIIa is ook de receptor voor fibrinogeen, deze stof is belangrijk bij aggregatie van trombocyten.

Wond dichting

Bij beschadiging van een bloedvat kleven de trombocyten aan collageenvezels in de vaatwand. Dit wordt adhesie genoemd. De eerste stap in adhesie is de binding van het glycoproteine-Ia-IIa complex, wat zich op het plasmamembraan van de trombocyt bevind, aan collageen. Dit is een vrijn zwakke verbinding, deze wordt verstevigd door binding van het glicoproteine-Ib, welke zich ook op het plasmamembraan van de trombocyt bevind, aan von Willebrand-factor (vWF).
Daarnaast vormt glycoproteine-VI, ook verbonden aan het plasmamembraan van de trombocyt, sterke bruggen met collageen. Ook bind de trombocyt via glycoproteine-IIb-IIIa aan fibrinogeen en fibrine in de wond.

Door de adhesie wordt de trombocyt geactiveerd waardoor trombine wordt gevormd wat de bloedstolling activeerd. Hierdoor gaan de trombocyten ook onderling binden. De klont, of het aggregaat, wat gevormd is wordt verstevigd met fibrinedraden die tijdens de stolling worden gevormd. Deze fibrinedraden zorgen voor samentrekking van de wond, dit wordt ook wel clot reaction genoemd.