Neurotransmitter: serotonine
Serotonine is een van de neurotransmitters die een invloed uitoefent op diverse delen en functies van het menselijk lichaam. De neurotransmitter serotonine kan alleen geproduceerd worden wanneer het lichaam over voldoende van het aminozuur tryptofaan beschikt. In dit artikel wordt de rol van serotonine met betrekking tot de stemming, de eetlust, de slaap en de beweging besproken.
Serotonine is één van de neurontransmitters die het lichaam kent. Serotonine is een zogenaamde monoamine. 5-hydroxytryptamine (5-HT) is de scheikundige benaming van deze neurotransmitter.Productie en gebruik van serotonine
Voor de productie van serotonine in de hersenen is het aminozuur tryptofaan nodig. Tryptofaan is stof die van nature voorkomt in onder andere kikkererwten, melk, chocolade en banaan. Met behulp van enzymen wordt tryptofaan omgezet in serotonine.Deze neurotransmitter wordt geproduceerd en afgegeven door serotonerge neuronen in de hersenen welke naar diverse hersendelen lopen. Serotonine neuronen worden geproduceerd in de raphe nuclei. Serotonine neuronen worden afgegeven aan onder andere de gehele neocortex, de basale ganglia, temporaallimbische gebieden, de hypothalamus, het cerebellum en de hersenstam.
Serotonine wordt opgeslagen in een soort zakjes (welke we vessikels noemen) waar het wacht tot het gebruikt kan worden. Deze zakjes bevinden zich vlakbij het eind van de synaps. Wanneer serotonine losgelaten wordt door de zakjes komt het in de synaptische spleet terecht, waar het zich uiteindelijk bindt aan specifieke receptoren. De activiteit van serotonine wordt beëindigd wanneer het opgenomen wordt in de synaps waar het ofwel afgebroken wordt ofwel wacht op hergebruik.
De rol van serotonine in het dagelijks leven
Serotonine speelt een belangrijke rol bij onder andere onze stemming, het zelfvertrouwen, slaap, seksuele activiteit, emoties en eetlust. Ook speelt het een rol bij de verwerking van pijnprikkels. Hieronder wordt de rol van serotonine bij de stemming, het bewegingsstelsel, de slaap en de eetlust besproken.Serotonine en de stemming
De meeste mensen kennen serotonine als de stof die van belang is bij de stemming en die minder aanwezig is bij depressieve mensen. Er zijn diverse onderzoeken gedaan naar tryptofaandepletie en de stemming. Tryptofaandepletie is het (doelbewust) verlagen van de hoeveelheid tryptofaan in de hersenen waardoor de hoeveelheid serotonine ook automatisch verlaagt.Bij gezonde (niet-depressieve) mannelijke proefpersonen blijkt tryptofaandepletie een duidelijke vermindering in de stemming teweeg te kunnen brengen, maar dan alleen bij mannen met familieleden met een voorgeschiedenis van depressie. Bij vrouwen met en zonder familiegeschiedenis van depressie was er een daling in de stemming te merken in het onderzoek van van der Veen en anderen, hoewel deze bij vrouwen met familieleden met een voorgeschiedenis van depressie sterker was.
Serotonine en het bewegingsstelsel
Wanneer men proefdieren grote hoeveelheden tryptofaan toedient, gaan zij repetitieve bewegingen vertonen. Dit uit zich bijvoorbeeld in het schudden van het lichaam bij een hond alsof deze net uit het water komt. Wanneer men bij mensen medicatie toedient die de hoeveelheid serotonine in de hersenen vergroot kan men last krijgen van knarsentanden en herhaalde kauwbewegingen.Serotonine speelt ook een rol bij onze lichaamshouding. Om rechtop te kunnen blijven staan is een constante spierspanning noodzakelijk, anders zakken we als een pudding in elkaar. Het serotonerge systeem speelt hierbij op de achtergrond een rol door grote skeletspiergroepen actief te houden. Wanneer men in slaap valt neemt de hoeveelheid serotonine langzaam af, waardoor onze spieren ontspannen en wij dus niet rechtop kunnen slapen.
Serotonine en de slaap
Wanneer dieren zich in een actieve waaktoestand bevinden vertonen de serotonerge neuronen een hoge mate van activiteit. Deze neemt af wanneer het dier in een rustige waaktoestand terechtkomt en neemt nog verder af wanneer het dier langzaamaan in slaap valt. In de REM-fase van de slaap valt de serotonerge neuronale activiteit zelfs even helemaal stil. In het vervolg van de slaap neemt de activiteit langzaamaan weer toe tot de actieve waaktoestand.Het gegeven dat serotonine nagenoeg afwezig is tijdens de REM-slaap heeft enkele implicaties voor ons gedrag tijdens het dromen. Doordat serotonine afwezig is, zijn wij namelijk als het ware verlamd. Dit zorgt er voor dat we tijdens onze slaap niet zomaar motorisch in actie schieten.
Sommige mensen hebben baat bij het slikken van melatonine tabletten om beter te kunnen slapen. Melatonine is een stof die zich van nature al in het lichaam bevindt en welke verantwoordelijk is voor het ontstaan van slaapgevoelens. Bij sommige mensen wordt deze stof echter pas heel laat in de avond afgescheiden waardoor men pas laat in slaap kan vallen. Voor de aanmaak van melatonine is - net als voor serotonine - tryptofaan nodig. Serotonine en melatonine wisselen elkaar als het ware af. Overdag is melatonine zo goed als afwezig, 's nachts is het in grote getalen aanwezig in het lichaam. Serotonine kent een omgekeerde cyclus.
Serotonine en de eetlust
Serotonine heeft een zogenaamde regulerende rol bij de eetlust. Dit wil zeggen dat serotonine een rol speelt bij het gevoel genoeg gegeten te hebben, de verzadigdheid. Wanneer men een laag niveau van serotonine in de hersenen heeft is men geneigd meer te eten. Uit diverse onderzoeken is naar voren gekomen dat voldoende aanwezigheid van serotonine de behoefte aan calorie-inname drastisch vermindert en hierdoor overgewicht tegengaat.Lees verder
Gerelateerde artikelen
Wat is serotonine?Serotonine is een neurotransmitter. Deze stof heeft verschillende belangrijke functies bij de spijsvertering. Onder ande…
Tryptofaan, effectief bij depressie?Tryptofaan is één van de essentiële aminozuren, die ons lichaam niet zelf aan kan maken en die we uit ons voedsel moeten…
Tryptofaan: eet je depressie weg!Tryptofaan is een van de aminozuren in ons lichaam. Tryptofaan, ook wel l-tryptofaan genoemd, wordt geroemd om de positi…Bronnen en referenties
- Audenaert, K. De rol van serotonine in het psychisch functioneren (2003) van der Veen, F.M., Evers, E.A.T., Deutz, N.E.P. & Schmitt, J.A.J. Effects of Acute Tryptophan Depletion on Mood and Facial Emotion Perception Related Brain Activation and Performance in Healthy Women with and without a Family History of Depression (2007) Benkelfat C., Ellenbogen M.A., Dean P., Palmour R.M. & Young, S.N. MOOD-LOWERING EFFECT OF TRYPTOPHAN DEPLETION - ENHANCED SUSCEPTIBILITY IN YOUNG MEN AT GENETIC RISK FOR MAJOR AFFECTIVE-DISORDERS (1994) Lavigne G.J., Kato T., Kolta A. & Sessle B.J. Neurobiological mechanisms involved in sleep bruxism (2003)
Reageer op het artikel "Neurotransmitter: serotonine"
Reacties
Catharina, 06-12-2015 13:08 #11
Als een verlaging van het serotonineniveau ervoor zorgt dat je meer wilt eten, hoe komt het dan dat mensen tijdens een depressie (laag serotonineniveau) vaak weinig eetlust hebben?
Grace, 05-03-2013 15:21 #10
Ik heb een jaren probleem met slapen. Ik gebruik halve lorazepam om in te slapen, halve phenergan om door te slapen, 1 vit.E en 1 tablet 5-htp, tryptofaan met melatonine, omdat in het lichaam deze stoffen onvoldoende aanwezig zijn. Als ik de lorazepam weglaat en ipv de 1x, 2x 5htp met melatonine en tryptofaan inneem slaap ik wel goed. Wat is er aan de hand? Heb ik niet genoeg tryptofaan in 't lichaam om serotonine en melatonine aan te maken? Volgens de dokter heb ik onvoldoende serotonine en moet ik dus Citalopram innemen om alle boven genoemde medicijnen te vervangen, omdat mijn lich. geen serotonine aanmaak. Maar begrijp ik uw artikel goed? Heb ik juist niet tryptofaan nodig om serotonine en melatonine aan te maken? Wat de dokter verklaart lijkt mij juist omgekeerd. Heb ik het wel juist?
Dr Jf Harsfeld, 21-01-2013 10:12 #9
Het grote probleem is dat er in veel producten extra vitaminen en mineralen zitten. Melk met extra calcium heeft geen nut als er geen magnesium wordt ingenomen. Er kan zelfs botontkalking optreden. Het balanceren van de juiste hoeveelheid en inname is belangrijk.
Tryptofaan zit voornamelijk in eiwitrijk voedsel. (vooral 5HT-1a). Wat niet in beeld komt is dat SSRI's juist het gebruik van serotonine proberen te beperken door het selectief op te nemen en te reguleren. Dit is een mooi voorbeeld van het serotonerge syndroom (overschot aan serotonine). Mensen die SSRI's slikken en teveel Tryptofaan binnen krijgen kunnen deze nare bijwerkingen krijgen (koorts, zweten, misselijk, kaakklem, duizelingen). De schuld wordt aan de antidepressiva gegeven, maar dat strookt niet helemaal met de waarheid.
Het gebruik van Tramadol (een Opioïde-pijnstiller) kan een wisselwerking hebben met Tryptofaan omdat Tramadol ook de serotonineheropname remt.
Probeer dus duidelijk te zijn dat elk supplement zijn gevaren kent zoals Sint Janskruid.
Als er een antidepressivum in het spel zit is medisch advies van een arts noodzakelijk.
Gevarieerd eten, lichaamsbeweging en een vast leefpatroon maken het leven ook aangenamer.
Ik weet dat het complexe materie is, maar wel voor uw welbevinden.
Slegten, 04-12-2012 11:37 #8
Onze dochter(12) werd ook wakker en dacht dat haar droom echt was ook de dag ervoor sprak ze me over dwanghandellingen die niet voor mij te zien maar die ze schijnt te doen door haar stemmingen ik bedoel euforisch verliefd"" op mensen en erge moeite met frustraties (moet haar hier altijd doorheen praten) denk ik ook aan serotonine regulatie. Ook valt bij haar op de hsp symptomen :gevoelig voor labels temperatuur soms niet goed waarnemen (theepot) Hsp ers zijn laag in serotonine.
Ook las ik dat oestrogeen serotonine aanmaakt sinds groep 8 heeft ze opeens die dwanghandellingen bang voor bedplassen en dan binnen 1 min. 5 keer naar het toilet gaan(is nu gelukkig over) nog wel bij spanningen (bv toetsweek) bedplassen. Af en toe nu ze 12 is hoofdpijnen Migraine heeft een relatie met lage serotonine. Ook las ik dat gluten problemen geven met aanmaak serotonine. Mijn man heeft soortgelijke problemen en gebruikt alcohol helaas als serotonineremmer
Niels, 01-01-2012 13:25 #7
Grappig gegeven dat minder serotine meer eetlust geeft. Maar waar ik benieuwd ben is dat tijdens de slaap de hoeveelheid serotine lager is en misschien een verklaring is voor de dagschommelingen? Heb jaren een SSR-I gehad en sinds ik op een MAO en later Mirtazapine zit heb ik last van enorme stemmingswisselingen!
Jacqueline, 07-11-2011 10:55 #6
Mijn dochter (13 jr) is altijd bewerkelijk geweest: druk, chaotisch, stemmingswisselingen, geen tijdsbesef, moeilijk. Nu, sinds 1,5 jr, problematisch zodanig dat wij hulp hebben moeten inroepen van de GGZ. Altijd is mij opgevallen dat als ze ziek was/koorts, zij een totaal ander persoon wordt; rustig, socialer, veel liever, intelligenter. Graag zou ik hiervoor een verklaring hebben (hormonaal?), omdat hier mogelijk ook een (deel van de) oplossing ligt voor haar. Kunt u ons hierbij helpen?
Reactie infoteur, 17-11-2011
Haar problemen zouden zeker met hormonen te maken kunnen hebben, maar zijn mogelijk ook van kinderpsychiatrische aard. Ik denk dat jullie er verstandig aan doen haar uitgebreid te laten onderzoeken bij de GGZ, zij houden ook rekening met eventuele medische factoren bij hun onderzoeken.
A., 13-06-2011 01:37 #5
Er is een natuurlijke oplossing namelijk de precursor voor serontine >5-htp… dit kan tegenwoordig bij de drogist gekocht worden (legaal). D.A oid kan je het kopen.
Toch max op 100 mg per dag blijven, het is heftig spul maar werkt abnormaal goed. van zelfmoord neigingen naar het gevoel de wereld aan te kunnen, middeltje wordt gewonnen uit een plant.
Nature Woman, 18-05-2011 12:59 #4
Ik heb Cipralex (Lexapro) voorgeschreven gekregen tegen depressie en angstklachten. Ik neem slechts 5 mg. per dag, van meer krijg ik bijverschijnselen. Nu begrijp ik opeens waarom ik ook zoveel chocolade wil eten, en pinda's, en bananen. Daar zit veel L-tryptofaan in. Ook in kalkoen en kikkererwten trouwens. Kan ik naast Cipralex ook een kleine hoeveelheid Tryptofaan innemen (bijv. 500 mg.) Of kan ik beter de Cipralex afbouwen en vervangen door L-tryptofaan. Of maar bij de bananen en chocolade blijven.
Reactie infoteur, 18-05-2011
Ik zou overleggen met je psychiater, die is op de hoogte van alle mogelijke wisselwerkingen tussen stoffen.
Kim, 20-02-2011 07:34 #3
Met meer serotonine minder eetlust? Hoe kan 't dan dat ik van mirtazapine vraatsucht kreeg. Echte vraatsucht, dat had ik nog nooit meegemaakt! Ben na 3 dagen moeten stoppen, kreeg geen lucht meer van 't eten. Nu gebruik ik 'n minimale dosis lexapro, en voel me goed.
Reactie infoteur, 22-02-2011
De meeste antidepressiva hebben een verminderde eetlust als bijwerking, maar bepaalde typen antidepressiva, waaronder mirtazapine juist weer niet. Dit komt waarschijnlijk (men is er nog niet precies achter hoe het zit) doordat mirtazapine ook andere stoffen in de hersenen beïnvloeden die juist weer voor een toegenomen eetlust zorgen.
Piet, 09-02-2011 14:59 #2
Ik slik al enige jaren 4x50 mg sertraline (antidepressiva). Ook enige jaren Mirtazapine 1x 20 mg. Ik ben daar sinds september mee gestopt, omdat ik er zo duf van was. Maar nu ben ik de hele dag sexueel opgewonden, zo dat het niet leuk meer is. Heb ik nu een overschot aan serotonine, of juist te weinig serotonine door het stoppen met Mirtazapine.
Of te veel dopamine omdat dat voor sexuele opwinding zorgt en in balans hoort te zijn met serotonine. Graag advies
Reactie infoteur, 10-02-2011
Piet,
zowel dopamine als serotonine zijn betrokken bij seksuele opwinding, dus je verhoogde seksuele opwinding kan zeker te maken hebben met je medicatiegebruik. Ik zou je psychiater/arts om raad vragen want dit zijn zeer specieke vragen die niet via Internet te beantwoorden zijn.
Gr Kim
Anja, 08-11-2010 11:39 #1
Het is een interesant verhaal waar zo helemaal niet bij nadenkt in het dagelijkse leven als je goed kunt slapen. Nu is het zo dat onze zoon van 20 jaar soms heel heftige nachtmerries heeft dat hij wil vluchten omdat het huis instort, met gevolg dat hij uit het raam duikt en buiten op het dak van de aanbouw uitkomt waar hij dan nog verder zijn droom beleeft. Kan het zijn dat hij dan een tekort aan serotonine heeft in de hersenen? Hij staat al onder behandeling van een slaapcentrum maar daar wordt niet genoemt over deze stof. Hem wordt aanbevolen om rivotril te nemen en die hebben erg veel bijwerking in het dagelijkse leven. Hij doet dat liever niet wat erg begrijpelijk is. Vindt ik!
Zijn dag/nacht ritme in balans brengen is erg moeilijk op zijn leeftijd met zoveel vrienden, school ( HBO opleiding ) sporten, vriendin en eigen familie, hij doet erg zijn best. Hij drinkt geen cola, koffie of chocolade met caffeine, en alcohol is hij erg matig mee. Alle veiligheidsmaatregelen hebben wij al aangepast. Wat moet je dan nog meer?
Kunt U mij vertellen wat hij kan doen om rustig te kunnen slapen.
Reactie infoteur, 08-11-2010
Hallo Anja,
wat een naar verhaal zeg! Ik raad jullie aan om naast het slaapcentrum ook contact op te nemen met een psycholoog. Zijn klachten kunnen immers ook een meer psychische aard hebben en dan is een kalmeringsmiddel (wat Rivotril is) de oplossing niet. Heeft hij ook wel eens melatonine geprobeerd om zijn dag/nachtritme meer in balans te krijgen? Melatonine is wat onschuldiger dan Rivotril en geeft doorgaans ook minder bijwerkingen. Heel veel sterkte!
Groeten Kim
Gepubliceerd: 15-09-2009
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Anatomie
Special: Antidepressiva
Bronnen en referenties: 1
Reacties: 11