Het ruggenmerg en dwarslaesie

Het ruggenmerg is onderdeel van het centrale zenuwstelsel. Het ruggenmerg ontvangt en geeft informatie door van verschillende lichaamsdelen naar de hersenen. Het ruggenmerg kan aangedaan zijn, er wordt dan gesproken van een dwarslaesie, waarbij paraplegie of quadriplegie (tetraplegie) op kan treden. Het ruggenmerg vormt samen met de hersenen het centrale zenuwstelsel. Het ruggenmerg ligt opgesloten in de wervelkolom, welke bestaat uit in totaal 30 wervels:

• 8 cervicale wervels
• 12 thoracale wervels
• 5 lumbale wervels
• 5 sacrale wervels

Elk onderdeel van deze wervelkolom correspondeert met een stukje huid. Dit wordt ook wel een dermatoom genoemd. Dit stukje huid is verbonden met een specifieke ruggenmergzenuw. Over het algemeen kan gesteld worden dat de cervicale delen van de wervelkolom de armen besturen, de thoracale delen de romp en de lumbale delen de benen.

Dorsale en ventrale route

Afferente zenuwen komen via de achterkant van de wervelkolom het ruggenmerg binnen en geven informatie over de sensorische receptoren van het lichaam. Deze spinale zenuwen komen allen samen in het ruggenmerg en worden gezamenlijk de dorsale route genoemd. Efferente zenuwen nemen informatie vanuit het ruggenmerg mee naar de spieren en vormen een bundel zenuwen welke de ventrale route genoemd wordt.

Functie van het ruggenmerg

François Magendie was een Franse fysioloog welke veel experimenteerde met het lichaam van dieren. In 1822 deed hij verslag van zijn bevindingen met het doorsnijden van de dorsale en ventrale route van puppy's. Hij ontdekte dat het doorsnijden van de dorsale route leidde tot een verlies van lichamelijke sensatie en dat het doorsnijden van de ventrale route in een verlies van beweging leidde. Deze waarnemingen hebben geleid tot de wet van Bell-Magendie.

Wanneer bij mensen het ruggenmerg zodanig is afgesneden dat men niet langer controle heeft over de benen is er sprake van pareplegie. In dit geval is het ruggenmerg dat onder de halswervels ligt beschadigd. Wanneer men eveneens geen controle meer heeft over de armen wordt er gesproken van quadriplegie.

Vroeger was men volledig opgegeven wanneer het ruggenmerg beschadigd geraakt was. Tegenwoordig zijn er echter veel meer mogelijkheden op letsel aan het ruggenmerg te behandelen. Omdat het ruggenmerg sterk afhankelijk is van de hersenen wordt er aangenomen dat wanneer men de verbinding tussen de hersenen en het ruggenmerg weer hersteld, de functies ook zullen herstellen. Helaas ontstaan er geen spontane teruggroeiingen van deze verbindingen bij de mens. Wetenschappers experimenteren momenteel met manieren om nieuwe verbindingen aan te leggen.

Zintuiglijke informatie speelt een belangrijke rol bij het uitlokken van diverse soorten beweging die georganiseerd zijn door het ruggenmerg. Bewegingen die enkel afhankelijk zijn van het functioneren van het ruggenmerg worden reflexen genoemd, bewegingen die uitgelokt kunnen worden door specifieke zintuigelijke stimulatie.

---

Dwarslaesie

Dwarslaesie verwijst naar schade aan het ruggenmerg. Deze schade aan het ruggenmerg kan op diverse manieren ontstaan. Zo kan er sprake zijn van een ongeval, maar ook van een niet-traumatische oorzaak zoals een bloeding of ontsteking. Het ruggenmerg is verantwoordelijk voor de communicatie tussen diverse lichaamsdelen. Wanneer er sprake is van een dwarslaesie kunnen sommige boodschappen niet of onvolledig doorgegeven worden waardoor stoornissen in de motoriek of het gevoel ontstaan.

Ernst van een dwarslaesie

Er kan sprake zijn van een volledige dwarslaesie of een incomplete dwarslaesie. Wanneer men prikken in de anus niet meer voelt of de anus niet meer zelfstandig aan kan spannen wordt er gesproken van een volledige of complete dwarslesie. Op het moment dat één of beide handelingen wél aanwezig is wordt er gesproken van een incomplete dwarslaesie.

Over het algemeen geldt dat hoe hoger in het ruggenmerg de beschadiging zit en hoe uitgebreider de beschadiging is, des te ernstiger de gevolgen zijn.

Er wordt gesproken van paraplegie wanneer het letsel zich ter hoogte van de eerste borstwervel (T1 genoemd) of lager bevind. In dit geval zijn de armen niet aangedaan. Er wordt van quadriplegie of tetraplegie gesproken wanneer het letsel zich tussen de eerste (C1) en laatste nekwervel (C8) bevindt. De armen zijn in dit geval ook aangedaan.