Jaren, eeuwen, millennium en tellen, delen en meten

Waar we in de geschiedschrijving regelmatig mee te maken hebben is de indeling in jaren, eeuwen en als minder belangrijke periode een millennium. Alles uit het verleden wordt opgehangen aan jaartallen om de verschillende perioden en gebeurtenissen van elkaar te kunnen onderscheiden. Doordat we wereldwijd gebruik maken van eenzelfde systeem, namelijk de Gregoriaanse kalender, zijn die gegevens uit de geschiedenis makkelijk uitwisselbaar. Maar zo is het niet altijd geweest.

Jaar en verschillende jaarstijlen

Een jaar is gelijk aan de tijd die de aarde nodig heeft om een baan om de zon af te leggen. Daarom wordt ook gesproken over een zonnejaar. Het begin van het jaar is niet altijd en overal gelijk geweest. De manier waarop bepaald wordt op welke dag het jaar begint heet jaarstijl. In het verleden is er gekozen voor verschillende jaarstijlen zoals Kerstmis (25 december), de Besnijdenis des Heren (1 januari), Maria Boodschap (25 maart), Pasen (steeds wisselende datum). Bij de Nieuwjaarsstijl of Besnijdenisstijl begint het jaar op 1 januari wat tegenwoordig wereldwijd gebruikelijk is. De Nieuwjaarstijl is overigens niet overal tegelijk ingevoerd.

Jaartelling vanaf geboorte van Jezus Christus

Tegenwoordig wordt internationaal de zogenaamde christelijke jaartelling gehanteerd die begint in het jaar dat Jezus Christus is geboren. Uiteraard is men niet gaan tellen vanaf het moment dat Christus is geboren maar heeft de monnik en tijdrekenaar Dionysius Exiguus in 525 de christelijke jaartelling met terugwerkende kracht geïntroduceerd. Het heeft echter nog tot de middeleeuwen geduurd totdat de telling algemeen gebruikelijk werd in de gehele wereld. Daarnaast hanteren bepaalde volkeren of religies soms ook nog hun eigen jaartelling.

Eeuw met rond getal

Een eeuw is een periode van 100 jaren. De telling van een eeuw is als volgt: het jaar 1901 is het begin van de twintigste eeuw en het jaar 2000 het eind. In 2001 is dus de eenentwintigste eeuw begonnen.

Millennium als grote eenheid

Een millennium is een periode van duizend jaren. De telling van een millennium gebeurt op dezelfde manier als een eeuw. Het tweede millennium is dus begonnen in 1001 en geëindigd in 2000 en het derde millennium is begonnen in 2001.

Tellen en delen met allerlei getallen

Sommige perioden waarin de tijd wordt ingedeeld berusten op astronomische gegevens zoals zeven dagen waarbij het aantal overeenkomt met het aantal planeten dat al door de oude Babyloniërs met het blote oog kon worden waargenomen: Zon, Maan, Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. De periode van twaalf maanden was simpelweg een kwestie van tellen waarbij twaalf overeenkomt met het aantal keren dat de maan in één jaar rond de aarde draait. Andere perioden zijn gekozen naar betrekkelijk willekeurig lijkende getallen. Bij het meten van de tijd worden verschillende getallen met elkaar gecombineerd die geen relatie met elkaar hebben zoals 1000 (millennium), 100 (jaren), 12 (maanden), 28,29,30 en 31 (dagen), 4 (weken), 7 (dagen), 24 (uren), 60 (minuten) en 60 (seconden).

Meten met ronde getallen

Het meten van de tijd gebeurt met een heel ander systeem dan bijvoorbeeld het meten van een afstand. Bij het meten van afstanden bestaat er met betrekking tot de getallen wel een relatie tot elkaar. Bijvoorbeeld 1000 m (kilometer), 100 m (hectometer), 10 m (decameter), 1 m (meter), 100 cm (meter), 10 cm (decimeter), 1 cm (centimeter), 10 mm (centimeter) en 1 mm (millimeter). Het systeem van afstanden meten is zonder astronomische uitgangspunten door mensen bedacht en is eigenlijk een veel eenvoudiger systeem dan waar de tijd mee wordt ingedeeld.

Lees verder

• Jaren, maanden, weken, dagen en kalender