De glucosestofwisseling: een overzicht

Glucose is een monosaccharide dat overvloedig aanwezig is in onze dagelijkse voeding. Wanneer we glucoserijk voedsel innemen zal het, na digestie, rechtstreeks opgenomen worden in de bloedstroom. Hierna zal het glucose getransporteerd worden door het volledige lichaam, waar het fungeert als belangrijke bron van energie. De hoeveelheid glucose in het bloed, de zogenaamde bloedsuikerspiegel, moet echter in balans gehouden worden. Is dit niet het geval, dan kan dit verregaande gevolgen hebben. Gelukkig heeft ons lichaam een aantal mechanismen om onze bloedsuikerspiegel binnen de perken te houden. Deze staan onder invloed van een heleboel hormonen, waarvan glucagon en insuline de belangrijkste zijn.

Inhoudsopgave

• Hoe wordt de bloedsuikerspiegel in balans gehouden?
• Wat als de bloedsuikerspiegel niet in balans blijkt te zijn?

Hoe wordt de bloedsuikerspiegel in balans gehouden?

Het lichaam heeft een aantal mechanismen waarmee het de bloedsuikerspiegel kan regelen. Deze zijn:

• Exogene inname van glucose
• Gluconeogenese
• Glycogenolyse
• Glycogenese

Exogene inname van glucose

Met de exogene inname van glucose wordt simpelweg glucose uit voedsel bedoeld. Al het glucose dat ingenomen wordt, zei het in vast of vloeibaar voedsel, zal een kortstondige stijging van de bloedsuikerspiegel veroorzaken. Als tegenreactie van deze stijging zet het lichaam insuline vrij. Dit is een anabool hormoon dat geproduceerd wordt door de pancreas. Het zal ervoor zorgen dat bepaalde organen, zoals de lever en de spieren, gevoeliger worden voor het vrij circulerend glucose. Deze verhoogde gevoeligheid zorgt ervoor dat ze instaat zijn glucose op te slaan onder de vorm van een meervoudig vertakt polysaccharide: glycogeen. De wetenschappelijke benaming voor de opslag van glucose onder de vorm van glycogeen is glycogenese.

Wanneer de bloedsuikerspiegel echter plotseling daalt, moet het lichaam deze daling ook compenseren. Dit doet het met behulp van twee mechanismen:

Gluconeogenese

Het eerste mechanisme is de zogenaamde gluconeogenese. In dit biologisch proces speelt de lever een belangrijke rol. Deze zal, op basis van aminozuren en melkzuur, glucose kunnen produceren. Aminozuren vind je onder andere terug in onze dagelijkse voeding, maar ook in supplementen. Ze vormen niet alleen een belangrijke basis voor de aanmaak van glucose, tevens zijn ze de bouwstenen van alle eiwitten in ons lichaam. Daarnaast is er nog melkzuur, ook wel lactaat genoemd. Dit molecule is een eindproduct van de glycolyse, een biologisch proces waar glucose wordt omgezet naar energie.
Naast aminozuren en melkzuur is er nog een derde verbinding die van belang is voor de gluconeogenese: glucagon. Dit is een peptide hormoon dat ook aangemaakt wordt door de pancreas. Aangezien dit hormoon voor de stijging van de bloedsuikerspiegel zorgt, kan je het zien als de tegenhanger van insuline.

Glycogenolyse

Het tweede mechanisme waarmee het lichaam in staat is de bloedsuikerspiegel te regelen is de glycogenolyse. Hierbij zal glycogeen, wat aanwezig is in de lever en de spieren, omgezet worden naar glucose. Dit alles gebeurt ook onder invloed van glucagon. Tijdens dit proces is er echter nog een tweede hormoon van belang: adrenaline. Dit hormoon wordt geproduceerd in de bijnieren en komt onder andere vrij wanneer we angstig en gestrest zijn. Neem bijvoorbeeld het zien van een grote hond. Hierbij zal je lichaam, als tegenreactie op je angst, adrenaline vrijzetten, waarna je bloedsuikerspiegel drastisch stijgt. Door de grotere hoeveelheid glucose in het bloed is er meer energie beschikbaar, waardoor je je rapper uit de voeten kan maken.

Wat als de bloedsuikerspiegel niet in balans blijkt te zijn?

Een daling van de glucoseconcentratie in het bloed wordt hypoglycemie genoemd. De symptomen van deze ziektetoestand worden over het algemeen snel waargenomen. Zo zal iemand die hypoglycemisch is, zich slap en duizelig voelen. Wanneer de bloedsuikerspiegel gedurende langere tijd niet wordt gecorrigeerd, kan hypoglycemie zelfs leiden tot coma.

Een stijging van de glucoseconcentratie in het bloed wordt hyperglycemie genoemd. In tegenstelling tot een hypoglycemie, treden de symptomen van deze ziektetoestand vaak pas laattijdig op. Deze symptomen variëren van cardiovasculair lijden tot een verhoogde kans op infecties.

Lees verder

• Glucose-intolerantie: wat is dat?