Pseudowetenschap: Toekomstvoorspellingen

Voor een verklaring van het verschijnsel voorspellingen moet uiteraard het begrip toekomst nader worden bekeken. Daarbij kan men er van uitgaan dat gebeurtenissen in de toekomst nog niet bestaan en dus ook geen gevolgen kunnen hebben voor het heden. Verder redenerend, komt men dan tot de opvatting dat de toekomst een potentieel moet zijn, een geheel van mogelijkheden, dat op de een of andere manier reeds in het heden bestaat.

Voorspellen

Deze ideeën komen in wezen neer op de relatie die er bestaat tussen een zaadje en de bloem die er uit voort kan komen. Een tuinman kan het zaadje nader bekijken en aankondigen welke bloem hieruit tevoorschijn zal komen. Zijn ‘voorspelling’ spruit dus voort uit aanwijzingen. Dergelijke aanwijzingen zijn niet voor iedereen even duidelijk. Een vreemd geluid in de motor van een auto kan een vage aankondiging of voorspelling zijn van een gevaar. Dan moet men echter in staat zijn de aanwijzingen goed te kunnen analyseren en begrijpen.

Dromen kunnen ook zo’n vage aanwijzing betekenen, maar hoe komt men achter de juiste betekenis? Toch komt het voor dat in een droom bijvoorbeeld wordt voorspeld dat over zes maanden en op 5000 kilometer afstand een ramp gebeurt — en dat de dromer dit ook precies zo begrijpt. Om dit alles met elkaar in verband te breugen en te verklaren — van het simpele zaadje en het vreemde geluid in de auto tot de voorspellende droom — zijn allerlei theorieën ontwikkeld.

De ketting

Gerhard Dietrich Wasserman, als wis- en natuutkundige verbonden aan de universiteit van Durham in Engeland, gaat er in zijn theorie van uit dat de toekomst op de een of andere manier waarneembaar is in het heden. Naar zijn mening moeten alle gebeurtenissen bestaan als tijdloze geestelijke patronen die zijn verbonden met alle levende en niet levende deeltjes van het heelal. Dit sluit aan op de reeds in de Oudheid levende opvatting van het heelal als de macrocosmos. Deze omvat dan een ontelbaar aantal kleinere eenheden die microcosmos worden genoemd, en die stuk voor stuk de eigenschappen en de orde van het grote geheel herhalen.

Tegen het einde van de 17e eeuw verwoordde de beroemde Duitse mathematicus en filosoof Leibnitz deze idee als volgt:
‘Alle verschillende klassen van wezens die samen het heelal vormen, zijn voor God, die hun wezenlijke gradaties kent, slechts even zovele ordinaten van één enkele kromme. Zij zijn zo hecht met elkaar verbonden dat het onmogelijk is iets tussen deze ordinaten in te brengen, omdat dit het geheel zou verstoren.’

Vandaar ook komen de verschillende soorten van levende wezens en dingen in hun eigenschappen en kenmerken geleidelijk tot elkaar. Uiteindelijk gaan zij in elkaar over, zodat zij één enkele ketting vormen, waarvan de schakels ‘zo nauw met elkaar zijn verbonden dat het onmogelijk is (...) nauwkeurig het punt te bepalen waar de ene schakel eindigt en de volgende begint.’
In de ‘ketting van het wezen’ zijn volgens Leibnitz de levende en de levenloze schakels aan elkaar verbonden door een gradatie van eigenschappen die zij gemeen hebben. Omdat hier ook het spirituele of psychische bij is betrokken, is het voor Leibnitz duidelijk dat iemand die over voldoende inzicht beschikt ‘de toekomst kan zien in het heden, als in een spiegel.’

Positronisch golffront

Een andere theorie over hoe de toekomst in het heden is verborgen, is in 1965 gepubliceerd door Adrian Dobbs, die als wis- en natuurkundige is verbonden aan de universiteit van Gambridge. Hij poneert dat er voor gebeurtenissen slechts een klein arsenaal aan mogelijkheden tot verandering bestaat. Een gebeurtenis is de verwezenlijking van één of meer van deze mogelijkheden, die zich bevinden op een subatomair niveau. De gebeurtenis veroorzaakt een verstoring die zich in een andere dimensie van de tijd voltrekt. Deze verstoring noemt Dobbs een positronisch golffront (positronic wavefront).

Bij bepaalde, gevoelige mensen kunnen de neuronen of zenuwcellen in de hersenen dit golffront registreren en interpreteren. Om dit te verduidelijken, gebruikt Dobbs de volgende vergelijking. Aan de ene kant van een vijver wordt een speelgoedbootje te water gelaten. Aan de overkant staat een zeer klein iemand, die het bootje niet kan zien. Geleidelijk aan krijgt hij echter wel de golfbewegingen te zien, die het bootje veroorzaakt. De kleine persoon heeft dit al vaak meegemaakt en is in staat uit de verstrooiingen van het golffront af te leiden hoe lang het zal duren voordat het bootje de overkant heeft bereikt.

In deze vergelijking staat het speelgoedbootje voor een gebeurtenis die zich ontvouwt in de tijd. De bewegingen in de vijver vertegenwoordigen een van de vele mogelijkheden en de dimensie in de tijd. De vijver zelf staat voor een andere tijd-dimensie waarop ook andere factoren van invloed zijn. De boeggolf van het bootje is in deze — vereenvoudigde — zienswijze vergelijkbaar met het positronische golffront.

Deze positronische golven zijn uiteraard theoretisch. Zij kunnen alleen bestaan wanneer er ook een neuronenmechanisme bestaat. Dit is een knelpunt in de theorie van Dobbs. Zo’n neuronen-mechanisme zou uiterst nauwkeurig moeten kunnen selecteren. Uit de veelheid van golffronten die gelijktijdige gebeurtenissen veroorzaken, zou dit mechanisme een bepaalde gebeurtenis moeten kunnen onderscheiden en er een voorspelling van maken. Of het menselijke brein hiertoe in staat is, blijft vooralsnog een open vraag.