De steppemammoet, de grootste mammoet uit de prehistorie

De steppemammoet leefde van 370.000 tot 800.000 jaar geleden. Deze prehistorische diersoort had enorme slagtanden die hij voor een specifieke doeleinde gebruikte. Volgens wetenschappers stamt hij af van de zuidelijke mammoet. De steppemammoet was een zware en grote voorouder van de wollige mammoet. Om deze reden staat hij bekend als een "tussensoort". Het prehistorisch dier veranderde vanwege de evolutie, een verandering die noodzakelijk was vanwege een plotselinge ijstijd. Hij kon door de extreme kou zijn enorme lichaam niet meer van voldoende energie voorzien. Er zijn maar weinig fossielen gevonden van deze mammoet. Dit heeft onder andere te maken met de moeizame identificatie van zijn fossielen.

De steppemammoet

• Latijnse benamingen
• De enorme slagtanden van de steppemammoet
• De lengte en gewicht van de mammoet
• De energie behoeftes van de mammoet
• Het gevolg van klimaatsverandering
• Archeologisch onderzoek
• Fossielen die in Nederland gevonden zijn

Latijnse benamingen

In het Latijns staat de steppemammoet bekend als de "Mammuthus trogontherii" of "Mammuthus armeniacus". De naam "Mammuthus trogontherii" komt het meest in de literatuur voor. Tijdens het classificeren is ontdekt dat deze twee mammoeten mogelijk tot dezelfde soort behoren. Hierdoor zijn de namen synoniemen van elkaar geworden. Welke synoniem men aan het fossiel geeft, is afhankelijk van de locatie van de vondst. Wetenschappers hebben ontdekt dat het dier in Europa en Azië voor kwam. De benaming "Mammuthus armeniacus" wordt soms gebruikt voor de overblijfselen die gevonden worden in Azië en in Europa worden de fossielen "Mammuthus trogontherii" genoemd. Zijn fossielen zijn te herkennen aan de grote slagtanden.

De enorme slagtanden van de steppemammoet

De slagtanden van de steppemammoet konden maximaal vijf meter lang worden. Dit is een enorm verschil ten opzichte van hedendaagse olifanten. De slagtanden van Afrikaanse olifanten kunnen namelijk maar drie meter lang worden. Het ivoor van een olifant blijft zijn gehele leven door groeien. Per individu kan de groeisnelheid verschillen. Omdat dit variabel kan zijn, kan men helaas niet bepalen hoe oud het dier was. Onderzoekers hebben ontdekt dat dit soms voor problemen kan zorgen. Mogelijk hadden mammoeten hetzelfde probleem als hedendaagse olifanten. Mammoeten konden hierdoor moeite hebben met het bereiken van hun voedsel. Een ander probleem was het enorme gewicht van de slagtanden. Zijn bewegingsvrijheid kon namelijk door het gewicht belemmerd worden. Hoe erg zijn bewegingsvrijheid werd belemmerd, was deels afhankelijk van zijn geslacht.

Geslachtsidentificatie met behulp van zijn slagtanden

Het uiterlijk van de slagtanden verschilde per geslacht. De slagtanden van het mannelijk geslacht waren een stuk krommer en dikker. Tevens waren ze een stuk langer. Deze slagtanden konden uiteindelijk richting zijn lichaam gaan wijzen. Wetenschappers zijn het met elkaar eens, dat hij hiermee indruk probeerde te wekken op het vrouwelijk geslacht. Vanwege de grote slagtanden, was het mannelijk geslacht waarschijnlijk een stuk zwaarder.

De lengte en gewicht van de mammoet

De enorme steppemammoet is de grootste mammoet die ooit bestaan heeft. Hij behoort tot één van de grootste diersoorten in de geschiedenis. Hij kon wel vijf meter hoog worden. De maximale lengte die hij kon bereiken was tien meter. Dit is ruim twee meter langer dan Afrikaanse olifanten. Een volwassen steppemammoet kon een gewicht hebben van acht ton. Dit is één ton meer dan het gewicht van de meeste Afrikaanse olifanten. Wetenschappers hebben vastgesteld dat de steppemammoet zelfs zwaarder kon zijn dan de tyrannosaurus rex. De tyrannosaurus rex leefde 64 miljoen jaar eerder. Hierdoor hebben ze elkaar onmogelijk kunnen tegenkomen. Zijn formaat zorgde ervoor dat hij veilig kon leven. Echter had hij meer energie nodig dan kleinere diersoorten.

De energie behoeftes van de mammoet

De steppemammoet had een voedselrijk omgeving nodig om zijn enorme lichaam van voldoende energie te kunnen voorzien. De steppe was in zijn periode een vrij koud gebied. Hij moest dagelijks op zoek gaan naar voedsel om zijn lichaam op temperatuur te kunnen houden. Hij graasde het grootste gedeelte van de dag op de steppe. hier groeiden verschillende (harde) grassoorten. De omgeving was verder vrij kaal en bevatte weinig bomen. De steppemammoet was een herbivoor en hij at slechts gras, planten en kruiden. Aan de hand van wetenschappelijk onderzoek, heeft men zijn dieet weten te bepalen. Zijn kaken hebben een vorm die speciaal geschikt is voor plantaardig voedsel. Men heeft geconcludeerd dat zijn eetgewoontes vergelijkbaar zijn met het dieet van hedendaagse olifanten. Hier had de mammoet geen problemen mee, totdat er een periode aanbrak van voedselschaarste.

Het gevolg van klimaatsverandering

Ongeveer 400 duizend jaar geleden ontstond er een abrupte ijstijd. Het leefgebied van de prehistorische dieren veranderde plotseling. Hierdoor moest de steppemammoet op een gegeven moment plaatsmaken voor de wollige mammoet. De wollige mammoet was namelijk beter voorbereid op de koude weersomstandigheden. Dit dier is volgens wetenschappers hoogstwaarschijnlijk een afstammeling. Het is hierdoor opmerkelijk dat ze een periode zij-aan-zij hebben geleefd. De wollige mammoet was bijna twee keer zo klein en had wollige haren over zijn lichaam gespreid. Vanwege zijn haren had het dier minder voedsel nodig om in het koude klimaat te kunnen overleven. Grotere diersoorten hadden hier wel moeite mee, waardoor ze uiteindelijk uitstierven. Deze theorie heeft men weten te bevestigen door middel van archeologisch onderzoek.

Archeologisch onderzoek

De fossielen van de steppemammoet zijn zeer zeldzaam. Ze komen minder vaak voor, dan de overblijfselen van de wollige mammoet. Dit komt omdat de steppemammoet honderd duizenden jaren eerder op aarde leefden. Hiernaast lijken zijn overblijfselen veel op die van andere mammoetsoorten. Deze sterke overeenkomsten veroorzaken problemen met het identificeren van de botten. Men gebruikt hiervoor zijn kiezen om een onderscheid te kunnen maken. Ondanks de zeldzaamheid van de fossielen, zijn er in verschillende plaatsten op de wereld fossielen gevonden.

Verschillende locaties waar fossielen gevonden zijn

Archeologen hebben in Duitsland, Frankrijk, Servië en Moldavië, verscheidene overblijfselen gevonden. Het meest complete skelet is in 1996 gevonden. Het skelet lag in de buurt van een fabriek in Servië. Volgens wetenschappers was het dier bijna vijf meter hoog. Hij had vroeger een gewicht van ongeveer zeven ton. Ook in Nederland worden er soms resten van de steppemammoet gevonden.

Fossielen die in Nederland gevonden zijn

De Noordzee staat voor archeologen bekend om de hoeveelheid fossielen die er te vinden zijn. De bodem van de Noordzee lag in de prehistorie boven water. Vroeger kwamen in deze omgeving diverse diersoorten voor. De steppemammoet was één van deze diersoorten. In het dorpje Netterden zijn er ook fossielen gevonden. Dit is vanwege de ligging vrij uitzonderlijk. Netterden ligt namelijk in Gelderland, vlakbij de grens met Duitsland en was oorspronkelijk dit niet het leefgebied van de steppemammoet.