Overdracht van wetenschappelijke kennis

Scientia Potentia Est was waarschijnlijk een uitspraak in het Latijn van Francis Bacon (1597), vertaalt naar het Nederlands: kennis is macht. Hiermee gaf Francis Bacon, pionier van de wetenschappelijke methode, aan dat kennis en/of scholing één van de belangrijkste dingen is in het leven. Ook het verspreiden en delen van kennis valt onder zijn visie van wetenschappelijk onderzoek. Tegenwoordig kan iedereen via internet allerlei uitkomsten van wetenschappelijke onderzoeken vinden, maar dit is natuurlijk niet altijd zo geweest.

Inhoud

• De wetenschappelijke methode
• Wetenschappelijke kennis
• Verspreiding van wetenschappelijke kennis in de oudheid
• Verspreiding van wetenschappelijke kennis voor de Tweede Wereldoorlog
• Wetenschappelijke genootschappen
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog
• Na de Tweede Wereldoorlog
• Geen grenzen meer sinds de komst van internet
• Voordelen van de computer bij wetenschappelijk onderzoek

De wetenschappelijke methode

De (natuur)wetenschappelijke methode wordt ook vaak de empirische cyclus genoemd. Het is een systematisch stappenplan voor wetenschappers om onderzoeken uit te voeren. De wetenschappelijke methode bestaat uit de volgende stappen:


Zeker stap 8 is in ons verhaal een zeer belangrijk onderdeel van de wetenschappelijke methode.

Wetenschappelijke kennis

Wetenschappelijke kennis kwam voor de Tweede Wereldoorlog op dezelfde manier als tegenwoordig tot stand, namelijk d.m.v. experimenten en theorieën. Ook het gebruik van de opgedane kennis kwam voornamelijk ten gunste van de samenleving. Het grote verschil tussen toen en nu is de technische vooruitgang. De manier waarop men aan informatie komt en hoe deze wordt verwerkt is sterk afhankelijk van de technische mogelijkheden, dus van de tijd waarin men leeft. Dit artikel gaat over wetenschappelijke kennis dat ten goede komt van de samenleving en niet over kennis dat door bedrijven gefinancierd wordt om winst te maken met deze kennis. Dit soort kennis wordt vaak beschouwd als intellectueel eigendom.

Verspreiding van wetenschappelijke kennis in de oudheid

Kennis moest in de oudheid natuurlijk ook overgegeven worden van generatie op generatie. Of het nu ging om wetenschappelijke kennis, zoals het maken van vuur, of praktische kennis zoals welke planten eetbaar waren en welke niet. Veelal werd kennis die men belangrijk vond verweven in liederen en/of verhalen die men regelmatig zong of vertelde zodat iedereen ze uit hun hoofd kon. Bij verschillende stammen waren het vaak de stamoudste, druïdes of tovenaars die verantwoordelijk waren voor het doorgeven van hun kennis naar de volgende generatie. Dit was dus voornamelijk mondelinge kennis overdracht.

Verspreiding van wetenschappelijke kennis voor de Tweede Wereldoorlog

Sinds het ontstaan van het schrift was mondelinge kennisoverdracht niet meer absoluut noodzakelijk. Door dingen op te schrijven was het mogelijk om kennis zelfs voor toekomstige generaties beschikbaar te maken. Wetenschappelijke kennis werd vanaf die tijd opgeschreven en/of in boekvorm bewaard. Deze boeken werden voornamelijk in kloosters bewaard en hier gekopieerd. Deze kloosters deden vaak ook dienst als bibliotheek maar waren over het algemeen niet voor iedereen toegankelijk. Dit veranderde door de komst van openbare bibliotheken.

Wetenschappelijke genootschappen

Tot deze tijd werkten veel wetenschappers zelfstandig en zij waren niet op de hoogte van waar collega’s mee bezig waren. Dit veranderde met de komst van wetenschappelijke genootschappen die uitkomsten van onderzoeken publiceerde. Ook konden wetenschappers via deze genootschappen in contact met elkaar komen en eventueel met elkaar corresponderen. Toen de techniek het toeliet kon de correspondentie, behalve via brieven, ook halverwege de 19^de eeuw via de telegraaf, begin 20^ste eeuw door middel van de telefoon en in 1920 via de telex tot stand gebracht worden. Belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen begonnen toentertijd ook de kranten te halen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke kennis strikt geheim. De kennis was voornamelijk bedoeld ten behoeve van de oorlog (de atoombom is hier een goed voorbeeld van) en er was amper sprake van kennisoverdracht.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de de Tweede Wereldoorlog namen de technologische ontwikkelingen sterk toe. Telefoonverbindingen werden steeds algemener zodat iedereen bereikbaar werd. Zeker met de komst van de mobiele telefoon is iedereen, overal bereikbaar.
Belangrijke wetenschappelijke gebeurtenissen werden, met de komst van de televisie, live uitgezonden zoals bijvoorbeeld de maanlanding in 1969.

Geen grenzen meer sinds de komst van internet

In de jaren 60 van de vorige eeuw werd een soort internet geboren in de vorm van een netwerk ‘ARPANET’ tussen een aantal computers. Ray Tomlinson ontwikkelde software die ARPANET-gebruikers in staat stelden onderling berichten uit te wisselen. In 1971 verzond hij het eerste e-mail bericht en gebruikte een @-teken om individuele gebruikers te adresseren. In 1989 werd bij het CERN in Zwitserland het worldwideweb(www) bedacht door de Engelsman Tim Berners-Lee en de Belg Robert Cailliau. Het doel was om bij het CERN de informatie-uitwisseling te vergemakkelijken tussen de wetenschappers. Het werd een Wikipedia-achtige omgeving waarin projectdocumentatie en andere informatie werd aangemaakt en bijgehouden in een gemeenschappelijk gemaakte hypertekst (tekst met diverse links naar andere pagina’s) die direct over het internet te bekijken en te wijzigen waren.
Tegenwoordig is internet bijna voor iedereen toegankelijk zodat uitkomsten van onderzoeken en experimenten door iedereen te lezen zijn en haar of zijn mening erover kan geven.

Voordelen van de computer bij wetenschappelijk onderzoek

Sinds de computer zijn intrede heeft gedaan in de wetenschap (en is ontstaan dankzij de wetenschap) is het een geweldig hulpmiddel waardoor data ongelofelijk snel en accuraat kan worden verwerkt. Ook de communicatiemogelijkheden en het uitwerken en visualiseren van allerlei theoretische modellen is een grote vooruitgang, voornamelijk in de snelheid waarmee de computer dit kan doen. Een ander voordeel is het aansturen van allerlei wetenschappelijke instrumenten die daardoor een nauwkeurigheid hebben die ongekend is in de geschiedenis. Het enige dat de computer niet (nog niet) kan is het bedenken van theorieën vanuit allerlei data. Dit blijft het werk van creatieve geesten.

Door al deze ontwikkelingen komt de wetenschap steeds dichter bij burgers te staan. Hierdoor wordt het maatschappelijke debat, over wat wel en niet kan, in de wetenschap ook steeds meer door gewone burgers gevoerd.

Lees verder

• Entropie, de orde of wanorde van energie