Neuropsychologie, een onontdekt gebied

De wetenschap betreffende neuropsychologie staat nog in de kinderschoenen en dat hebben we voornamelijk te danken aan het feit dat je lange tijd niet mocht zeggen dat afwijkend gedrag aangeboren is en niet aangeleerd. Natuurlijk heeft je omgeving wel invloed op je ontwikkeling, net zoals de vrije wil dit heeft, maar niemand komt als een onbeschreven blad ter wereld. De blauwdruk is al aanwezig.

Verboden onderwerp

In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw mocht niet gezegd worden dat biologische factoren ten grondslag konden liggen aan afwijkend of crimineel gedrag. Crimoloog Wouter Buikhuisen wilde hier graag onderzoek naar doen en deed een aantal uitspraken die nu waar blijken te zijn, want de genen en afwijkingen in de hersenen bepalen wel degelijk hoe groot de kans is dat er sprake is van crimineel of gestoord gedrag. Hij kreeg tijdens zijn onderzoek te maken met grote weerstand en werd vergeleken met Duitse concentratiekampartsen zoals Josef Mengele. De aanvallen, bedreigingen en commotie liepen zo hoog op dat Buikhuisen ziek werd en de wetenschap op doktersadvies voor gezien moest houden. Hierna was het onderwerp lange tijd taboe en dit heeft onderzoek naar de invloed van het brein en de genen op psychische problemen en gedragsproblemen danig in de weg gezeten.

Wat is neuropsychologie?

Neuropsychologie kijkt naar de structuur en functie van de hersenen en probeert afwijkingen of varianten hierin te definiëren. Zo wil men begrijpen wat het gevolg van deze afwijkingen of varianten zijn op ons gedrag en onze cognitie. Tot het eerste deel van de twintigste eeuw werd vaker onderzoek gedaan naar het verband tussen de werking van de hersenen en ons gedrag (Paul Broca van het centrum van Broca, ook wel het motorisch spraakcentrum, Jean-Baptiste Bouillaud, Franz Joseph Gall en veel langer geleden Hippocrates en René Descartes).

Na de Eerste Wereldoorlog, maar vooral na de Tweede Wereldoorlog mocht hier niet meer over gesproken worden. Ieder mens was gelijk en werd met dezelfde mogelijkheden geboren. Afwijkend gedrag of criminaliteit lag aan de ouders en de omgeving. Iets anders beweren was discriminerend en denigrerend.

Er zijn nog steeds mensen die een beetje huiverig zijn over dit gewroet in de hersenen. Want wat ga je hiermee doen? Ga je met deze wetenschap al voor de geboorte bepalen welk kind wel en welk kind niet geboren mag worden? Gaan mensen voor God spelen en ingrijpen wanneer ze het niet eens zijn met het natuurlijk beloop? Deze angsten zijn misschien begrijpelijk, maar niet erg doordacht. Begrijpen hoe de hersenen werken, maakt het makkelijk om met afwijkingen om te gaan. Je kan dan beter beoordelen wat helpend is en wat niet en het maakt inzichtelijk wat er gebeurt en wat er nu anders verloopt. Dit maakt het voor de psychiatrische patiënt en de persoon met gedragsproblemen, alsmede voor de sociale omgeving makkelijker om de afwijking te begrijpen en er mee om te gaan.

Wat kan je er mee?

Anno 2016 staat de neuropsychologie nog maar in de kinderschoenen. Men begint nog maar net een beetje te begrijpen hoe het brein werkt. De wetenschappers zien afwijkingen die bij bepaalde stoornissen lijken te horen, maar het is nog niet van al deze afwijkingen bekend wat het gevolg is en hoe dit nu werkt. Pas wanneer dit allemaal bekend is en al de gevolgen begrepen worden, zou je kunnen gaan kijken hoe je dit op een positieve manier kan beïnvloeden.

Een voorbeeld

Een aantal dingen zijn al bekend. Zo zijn bepaalde hersengebieden bij meerdere inspanningen actief en kunnen deze inspanningen dit deel van de hersenen activeren waardoor we in de andere activiteit ook beter worden. Een voorbeeld: iemand met dyslexie heeft vaak minder verbindingen tussen het gebied van Wenicke en het gebied van Broca. Wanneer je langer dan een jaar muziek speelt (vooral in de adolescentenleeftijd), ontstaan er langzaam meer verbindingen tussen deze beide gebieden en zo heeft het spelen van een muziekinstrument een positieve invloed en zal dit dus de dyslexieklachten enigszins verminderen. Fantastisch toch om dit te weten en waarschijnlijk valt er op dit gebied nog veel meer te ontdekken.