De schoonheid van topaas

Topaas was in de oudheid al een geliefde edelsteen. In die tijd, toen ze afzettingen alleen in de Oude Wereld bekend waren, was Topaas zeer kostbaar. Later ondekte men in Amerika rijke afzettingen waaruit schitterende stenen van aanzienlijke afmetingen gehaald konden worden.

Geschiedenis

Door het grote aanbod nam de interesse voor topaas af. Alleen een aantal gekleurde varieteiten is populair gebleven, met name de honingblonde, de roze en de blauwe stenen. De verminderde interesse topaas is vooral veroorzaakt door de ontdekking van Braziliaanse afzettingen, die rijker waren dan waar ook ter wereld.

Topaas is waarschijnlijk genoemd naar het eiland Topazos in de Rode Zee, want in de Oudheid werd het verward met de chrysolietvarieteit van olivijn die daar werd gevonden.Sommige mineralogen geloven dat de naam is afgeleid van tapas, dat in het Sanskriet vuur betekent. In de oudheid noemde men veel gele sierstenen topazus, terwijl het echte gele topaas chrysolithos (gouden steen) werd genoemd. Pas toen de mineralogie een wetenschap werd, onderscheidde men topaas van chrysoliet, de prachtige gelig groene olivijnvarieteit.

Eigenschappen

Topaas is van zichzelf kleurloos if wit of grijs. Geringe bijmengsels van bepaalde metalen geven het mineraal echter diverse tinten. Zo is de veel voorkomende gekige tint het gevolg van een kleine hoeveelheid chroom en wordt de blauwe kleur veroorzaakt door sporen ijzer met het oxidatiegetal 3 of door blootstelling aan radioactieve straling. Ook een geelrode tint is kenmerkend, terwijl de roze kleuring van Braziliaanse topaas heel zeldzaam is. Ook is topaas zeer goed splijtbaar, waardoor het enerzijds gemakkelijk gedeeld kan worden en anderzijds moeilijk te slijpen is.

bij uitzondering wordt helder topaas gebruikt voor de vervaardiging van speciale optische lenzen. In de industrie wordt topaas als schuurpoeder toegepast. De vervaardiging van synthetisch topaas is tot dusver alleen theoretisch en niet van praktisch belang. Synthetisch korund, en soms ook spinel, wordt gebruikt om topaas te imiteren.

vindplaatsen

Topaas is een typisch drusenmineraal dat in holten in bepaalde granieten, met name die van het grofkorrelige type (pegmatieten), wordt aangetroffen. Er zijn veel beroemde topaasafzettingen. De bekendste liggen in Brazilie, waar topaas voornamelijk in de staat Minas Gerais wordt gevonden. Andere beroemde vindplaatsen van grote topazen liggen in Rusland. Wat de andere afzettingen in de wereld betreft, zijn de heldere kristallen uit Japan het belangrijkst, en dan komen de beroemde edelsteenbeddingen van Sri Lanka, waar heldere gele en lichtgroene topazen worden gevonden. Ook in Australie en Noord-Amerika zijn er afzettingen, maar deze zijn niet zo rijk als bovengenoemde.

De zeldzaamste topazen zijn wel de rooskleurige stenen uit de Oeral waarvan de tint herinnert aan die van een prikkelende wijn.