Aardverschuiving, rampzalig natuurverschijnsel

Als tonnen grond plotseling langs een helling naar beneden schuiven is er sprake van een aardverschuiving. Als de massa uit steen of puin bestaat wordt ook gesproken over een steenlawine, puinlawine of rotslawine. Een ander soort lawine is een sneeuwlawine waarbij de schuivende massa uit sneeuw bestaat. Wanneer de schuivende grond door het vele water verandert in modder spreekt men van een modderlawine. Soms glijdt bij een aardverschuiving een massa of gedeelte van een berg in zee en kan een tsunami ontstaan. Dit kan ook het geval zijn bij een onderzeese aardverschuiving.

Oorzaken van aardverschuiving

Een aardverschuiving is overigens iets anders dan een aardbeving. Maar een aardbeving kan wel een aardverschuiving veroorzaken. Aardverschuivingen kunnen vooral voorkomen in tropische gebieden met steile hellingen en waar ontbossingen hebben plaatsgevonden. In die gebieden worden regelmatig hele dorpen bedolven onder een massa schuivende aarde. De drie belangrijkste oorzaken van een aardverschuiving zijn een aardbeving, een vulkaanuitbarsting of door hevige regenval.

Aardbeving

Een aardbeving kan een gebied zo instabiel maken dat een verschuiving van een massa grond het gevolg is.

Vulkaanuitbarsting

Als een aardverschuiving ontstaat door een vulkaanuitbarsting kan ook een deel van de vulkaanhelling instorten en naar beneden schuiven.

Hevige regenval

Door hevige regenval ontstane erosie kan een berghelling of heuvel zodanig aantasten dat een aardverschuiving het gevolg is. De grond wordt daarbij zo verzadigd met water dat er geen sprake meer is van voldoende onderlinge samenhang.

Aardverschuivingen kunnen vooral voorkomen in tropische gebieden met steile hellingen en waar ontbossingen hebben plaatsgevonden. In die gebieden worden regelmatig hele dorpen bedolven onder een massa schuivende aarde.

Aardverschuivingen niet altijd voorspelbaar

Aardverschuivingen richten soms zeer grote verwoestingen aan. Vaak vallen er talrijke slachtoffers als door de schuivende grond of stenen en modder een dorp of groot gedeelte van een stad wordt bedolven. Soms kan de gebeurtenis voorspeld worden en is er tijd voor een evacuatie maar meestal komt een aardverschuiving onverwacht.

Tsunami rampzalig natuurverschijnsel

Evenals het moeilijk kunnen voorspellen van een aardverschuiving kan ook het eventuele gevolg van de verschuiving namelijk een tsunami lastig worden voorspeld. Een geheel onverwachte tsunami met zeer veel slachtoffers vond plaats in 2004 in de Indische Oceaan en werd veroorzaakt door een zeebeving van 9,3 op de schaal van Richter. Het dodental liep daarbij op tot ongeveer 290.000 slachtoffers. Een onderzeese verschuiving die reeds 60.000 jaar geleden plaats vond is in de Atlantische oceaan gevonden vlak voor de Marokkaanse kust. Wat de precieze oorzaak is geweest is niet bekend. De verschuiving begon voor de kust nabij Marokko en verplaatste zich westwaarts om 1500 kilometer verder te stoppen. Het totaal van de destijds verplaatste massa is gelijk aan veertig miljard Afrikaanse olifanten.

Verwachte verschuiving

Een mogelijke onderzeese aardeverschuiving in de toekomst kan enorme gevolgen hebben. Grote schade kan worden veroorzaakt aan olieplatforms en kabels die door de zee leiden. Sommige deskundigen verwachten dat een dergelijke catastrofe zich zal voordoen bij La Palma aan de westkant van dit Canarische Eiland. Maar het kan ook zijn dat dit pas over honderden of zelfs duizenden jaren zal plaatsvinden. Die verschuiving zou zich ook geleidelijk kunnen voordoen.

Aardverschuivingen in onze streken

Ook in onze streken vinden wel eens aardverschuivingen plaats maar dan meestal als gevolg van menselijk ingrijpen of nalaten. Voorbeelden hiervan zijn met zand opgespoten hellingen waar het zand door erosie kan gaan schuiven of bij aanzandingen langs oevers. Ook kunnen bij dijken aardverschuivingen plaatsvinden bijvoorbeeld door zware belasting van vrachtverkeer of door overmatige regenval. Kleihoudende lagen zijn daarbij glijvlakken waar grond makkelijk over schuift. Het betreft in onze streken echter altijd betrekkelijk kleine volumes van schuivende aarde.

Lees verder

• Aardbevingen en de schaal van Richter
• Aardkorst met bergen, bergketens en oceaanruggen