Maansverduisteringen: de bloedmaan

Maansverduisteringen ontstaan wanneer de schaduw van de aarde het licht van de zon blokkeert dat normaal door de maan weerkaatst wordt op de aarde. De zon, de aarde en de maan bevinden zich dan op één lijn. Er bestaan drie soorten maansverduisteringen: totale, gedeeltelijke en de penumbrale maansverduistering. Doorheen de geschiedenis zorgde een maansverduistering reeds voor angst en ontzag bij de bevolking, vooral als het ging over een totale maansverduistering of bloedmaan. Door gebrek aan wetenschappelijke verklaringen voor dit fenomeen beweerden onheilsprofeten dat dit wel eens het nakende einde van de wereld zou kunnen betekenen.

Wat is een maansverduistering of maan eclips

De aarde heeft een vrij grote schaduw. Wanneer de zon zich aan de ene kant van de Aarde bevindt en de maan aan de andere kant, in de schaduw van de Aarde, spreken we van een maansverduistering. Wanneer de maan niet volledig wordt bedekt door de schaduw van de Aarde spreken we over een gedeeltelijk eclips.

Zelfs al wordt de maan volledig omhuld door de schaduw van de Aarde of umbra, deze zal steeds zichtbaar blijven daar de maan een sterk reflecterend oppervlak heeft en de Aarde niet groot genoeg is om al het licht uit het zonnestelsel volledig te blokkeren. Hierdoor zal de maan tijdens een totale maansverduistering een roodachtige of koperachtige kleur aannemen. Ook stofdeeltjes en wolken kunnen invloed hebben op de kleur van de maan tijdens dit fenomeen.

Maansverduisteringen zijn ook zichtbaar op die plaatsen die zich op het moment van de eclips aan de donkere kant van de Aarde bevinden aangezien het de Aarde zelf is die de eclips veroorzaakt. Wanneer de maan een eclips veroorzaakt zal de schaduw of umbra slechts een klein deeltje van het verlichte deel van de Aarde bedekken. Op het gedeelte van de Aarde dat op die moment overschaduwd wordt zal men dan een zonsverduistering kunnen waarnemen.

Maancyclus

De stand van de maan wordt gemeten in kwartalen: nieuwe maan, eerste kwartier, volle maan, laatste kwartier waarna deze terug over gaat naar nieuwe maan. De cyclus waarbij de maand een volledige baan rond de Aarde maakt duurt ongeveer 29,5 dagen en gaat van nieuwe maan tot nieuwe maan. We spreken van een gemiddelde omdat deze duurtijd kan variëren doordat de maan niet cirkelvormig rond de Aarde draait maar eerder elipsvormig. Desondanks zijn de banen van de maan en de Aarde vrij stabiel waardoor het voor astronomen mogelijk is om het exacte moment van de maansverduistering te kunnen voorspellen.

Soorten maansverduistering

Totale maansverduistering

De maan wordt volledig overschaduwd door de Aarde. Hierdoor zal de maan niet volledig verdwijnen maar zal deze omhuld worden door duisternis. Er zal echter altijd zonlicht door de atmosfeer worden gebroken of gebogen waardoor de maan zichtbaar zal worden in de vorm van een vage gloed, ook al gaat het om een totale maansverduistering.

Gedeeltelijke maansverduistering

Sommige eclipsen zijn slechts gedeeltelijk. Tijdens een gedeeltelijk maansverduistering worden de zon, de Aarde en de maan niet perfect uitgelijnd waardoor de schaduw van de Aarde slechts een gedeelte van de maan bedekt.

Penumbrale maansverduistering

Dit is de minst interessante soort omdat de maan zich op dat moment in de buitenste bijschaduw van de Aarde bevindt. Hierdoor zal deze eclips nauwelijks merkbaar zijn.

De bloedmaan

Bij een totale maansverduistering kan de maan een rood- of koperkleurige gedaante aannemen. Dit is te verklaren doordat de maan zich op dit moment in totale schaduw bevindt maar er toch licht van de zon, dat door de atmosfeer van de Aarde werd gebroken of gebogen, op de maan terecht komt. Hoewel kleuren over het algemeen worden geblokkeerd door onze atmosfeer lijkt rood er op een of andere manier toch door te geraken. De exacte kleur van de maan hangt echter af van de hoeveelheid stofdeeltjes en wolken in onze atmosfeer. Wanneer er een verhoogde concentratie van stofdeeltjes aanwezig is in de atmosfeer, bijvoorbeeld na een vulkaanuitbarsting, zal de maan ook een donkere, roodachtig tint aannemen.

Volgens astronomen zullen er tussen het jaar 2001 en 2100 acht totale maansverduisteringen waar te nemen zijn. Twee daarvan vinden plaats in 2015, meer bepaald op 4 april en 28 september. Sinds 2014 zijn er echter reeds vier volledige maansverduisteringen geweest waarvan de eerste op 15 april. Doordat dit fenomeen vrij zeldzaam is spreken onheilsprofeten over het einde van de wereld en zal deze gepaard gaan met overstromingen door afwijkende getijden, vulkaanuitbarstingen en aardbevingen.

Hoe kan de eclips worden waargenomen?

Maansverduisteringen zijn vrij gemakkelijk te observeren. Je hebt geen telescoop of andere speciale apparatuur nodig om van dit schouwspel te kunnen genieten. Uiteraard is het wel interessanter om gebruik te maken van een verrekijker of kleine telescoop zodat het maanoppervlak van dichtbij kan worden geobserveerd. Er zijn echter wel enkele factoren die invloed hebben op het zicht van de eclips: bewolking, regenachtig weer, hoge bomen of gebouwen kunnen het zicht enigszins belemmeren.