Licht, donker en duisternis

Nederland hoort met Vlaanderen ’s avonds en ’s nachts niet alleen tot het meest lichtvervuilde gebied van Europa, maar scoort zelfs hoog in de wereld. Het verschil tussen dag en nacht vervaagt elk jaar weer een beetje meer. De oorzaak hiervan is te vinden in de vele lampen die 's nacht branden zoals onder meer voor de verlichting van wegen. Maar ook in steden branden 's nacht veel lampen onder meer uit veiligheidsoverwegingen.

Licht

Licht is een niet makkelijk te verklaren verschijnsel. Volgens een encyclopedie is licht een elektromagnetische straling met een frequentiebereik dat waarneembaar is met het menselijk oog. Elektromagnetische straling is de voortplanting door de ruimte van elektrische en magnetische trillingen. De oudste en machtigste lichtbron is de zon. De mens heeft eeuwenlang licht gemaakt door vuur. Pas vanaf de 19e eeuw bestaan er gloeilampen die een ontwikkeling hebben doorgemaakt tot de huidige LED lampen (Licht Emitterende Diodes).

Donker

Donker is het nagenoeg ontbreken van licht. Maar de term donker wordt ook wel toegevoegd aan een kleurbenaming zoals donkerrood. Hiermee wordt aangeduid dat de kleur minder licht weerkaatst. En donker wordt ook in verband gebracht met het mysterieuze en onbekende en met het kwade.

Duisternis

Duisternis is de toestand tussen licht en donker in. Duisternis kent veel gradaties die afhankelijk zijn van de overgang van dag en nacht en van de hoeveelheid lichtuitstraling van straatverlichting, sierverlichting, reclameverlichting en dergelijke. In een dichtbevolkt land als Nederland komen hoge graden van duisternis slechts in enkele gebieden voor. De donkerste plek van Nederland blijkt Schiermonnikoog te zijn.

Bioritme en duisternis

Het aantal sterren dat ’s nachts kan worden gezien is ook afhankelijk van de duisternis. Tijdens een onbewolkte nacht zijn op de meeste plaatsen maximaal 2.750 sterren te zien en op Schiermonnikoog zijn dat er ongeveer 3.000. In een stad loopt dit aantal sterk terug waardoor voor bijna de helft van de mensen het zicht op de sterrenhemel voor een groot deel wordt ontnomen. Omdat driekwart van de Nederlanders liever een donkere nacht wil, neemt de aandacht voor duisternis toe in het belang van de natuur en de mens. Ons bioritme is namelijk voor een groot deel gebaseerd op het nachtelijke duister. De nachtelijke verlichting van kassen stoort het bioritme van mensen, dieren en planten. Het kost tevens enorm veel energie. Ondanks maatregelen om het nachtelijke kunstlicht te verminderen neemt de verlichting in Nederland toch jaarlijks drie tot vijf procent toe.

Maatregelen

Steeds meer overheden en bedrijven nemen structurele maatregelen tegen de zogenaamde lichtvervuiling. Lichtmasten worden verwijderd of gedimd. Er zijn provinciebesturen die duisternis zien als oerkwaliteit die behouden moet blijven. Zij overleggen met gemeenten over hoe de lichtbelasting bij openbare verlichting teruggebracht kan worden. Een aantal gemeenten dimt daarom de straatverlichting met de helft tussen middernacht en de vroege ochtend. Anderen doven het licht van sierverlichting en verlichting van monumenten en bruggen rond middernacht. Ook bedrijven doven vaak reclameverlichting vanaf een bepaald moment.

Lees verder

• Licht in huis door de eeuwen heen
• Licht in de gang door een bovenlicht