Vulkaanuitbarstingen

We weten allemaal hoe een afbeelding van een vulkaanuitbarsting eruit ziet. Een krater braakt rook en gassen uit, terwijl gesmolten gesteenten vanuit het binnenste der aarde de lucht in geslingerd worden en de gloeiend hete lava over het landschap stroomt. Elk ogenblik is er wel ergens op het aardoppervlak sprake van vulkanische activiteit. Dat is bijna altijd daar waar de aardplaten op elkaar botsen of juist uit elkaar drijven.

Vulkaanuitbarstingen

Is elke vulkaanuitbarsting gevaarlijk?

Sommige vulkaanuitbarstingen zijn eerder spectaculair dan gevaarlijk. Waar de platen uit elkaar drijven in plaats van te botsen, spuit het gesmolten gesteente omhoog. Meestal heeft zo'n uitbarsting plaats op de oceaanbodem. Hoe lager het gehalte aan het mineraal kiezelzuur (kwarts) in gesmolten gesteente is, hoe langer dit gesteente vloeibaar blijft. Zo kan de lava lang stromen voordat hij stolt. De zachte lavasoort wordt basalt genoemd, en het soort vulkaan die hem voortbrengt is breed en laag. Deze vulkaansoort vinden we in IJsland dat op de rug van de Atlantische Oceaan ligt.

Wanneer zijn vulkanen het gevaarlijkst?

Als twee aardplaten met elkaar botsen, schuift de ene plaat onder de andere en smelt. Dit gesmolten stuk aardkorst breekt uiteindelijk dwars door de bovenliggende plaat. Dan ontstaat er een vulkaan. Het gesmolten materiaal is rijk aan kiezelzuur, waardoor het stug en plakkerig is. Het is vaak al gestold voordat de vulkaan het heeft kunnen uitspuwen, zodat het een uitbarsting voorkomt. De druk onder deze nieuwgevormde plug wordt echter steeds groter en als het toch tot een uitbarsting komt gebeurt dat met een enorme explosie. De lavasoort die zo ontstaat wordt andesiet genoemd. Andesitische vulkanen zijn hoog en steil en hun uitbarstingen zijn zeer gevaarlijk. Ze zijn te vinden in bergketens en eilandketens langs de randen van de oceanen.

Is vulkanische as dodelijk?

Lava-as is de beruchte vulkanische moordenaar. De Vesuvius is een typisch andesitische vulkaan. Hij bevind zich in het mediterrane gebied op het breukvlak van de Afrikaanse en Europese platen. De kegel rijst op uit de resten van een enorme krater die ontstond bij een oude explosie. In het jaar 59 n.Chr. barstte bij uit en wierp tonnen hete en verstikkende as over de steden Pompeï en Herculaneum. Bij een andesitische uitbarsting komt vaak meer as vrij dan lava. In 1908 werd het stadje St.-Pierre in Martinique bedolven onder de withete as van de vulkaan Mount Pelée. De druk in de vulkaan was steeds meer toegenomen, tot de hete as er met samengeperste gassen sissend uitspoot. Dit alles stroomde als water langs de berghellingen omlaag, alles op zijn weg werd vernietigd. In totaal vonden 29.000 mensen de dood.

Welk effect kunnen ondergrondse vulkanen hebben?

Water dat door ondergrondse steenlagen circuleert, wordt vaak verwarmd door vulkanische activiteit. Soms wordt water onder druk aan de kook gebracht en ontstaan er hete fonteinen, die geisers worden genoemd. Langs de oceaanruggen brengen hete bronnen mineralen omhoog die fraaie structuren vormen op de oceaanbodem. De bronnen zijn een ideale broedplaats voor zeldzame en bizarre dierlijke levensvormen.