Het corioliseffect

Het corioliseffect U staat er waarschijnlijk niet bij stil, maar toch ziet u het fenomeen elke dag. We hebben het hier over de corioliskracht/versnelling, de kracht die de oorzaak is van het feit dat wolken die zich over het aardoppervlak verplaatsen zijdelings afbuigen.

Gaspard Gustave de Coriolis

Gaspard Gustave de Coriolis (1792-1843) was een Frans natuurkundige. Hij volgde zijn opleiding in Parijs aan de Ecole Polytechnique waar hij later ook de vakken wiskunde en mechanica zou doceren. Gaspards belangrijkste werkgebied was het bestuderen van bewegingen van objecten, en dus ook de gedragingen van een voorwerp op een draaiende schijf. Zijn onderzoek zou leiden tot de invoering van begrippen zoals kinetische energie en mechanische arbeid. Het zou duren tot 1835 voor hij tot zijn algemene verklaring zou komen in verband met de beweging van een voorwerp op een draaiende schijf.

Wat is de corioliskracht/versnelling?

De corioliskracht en de bijhorende coriolisversnelling zal optreden zodra een voorwerp beweegt ten opzichte van een bewegend systeem en vanuit dit bewegende systeem wordt waargenomen. We kunnen de volgende situatie schetsen: een mens (de waarnemer vanuit het bewegende systeem) die zich op de aarde (het bewegend systeem) bevindt kijkt hoe een raket (voorwerp dat beweegt ten op zicht van het bewegende systeem) de lucht wordt ingeschoten. De raket zal een lichte afbuiging ondervinden die het gevolg is van de corioliskracht. Het is dus van het grootste belang om de raket hierop af te stellen anders zal deze bij grote afstanden enkele kilometers naast het doelwit terechtkomen. Daarnaast zorgt de corioliskracht ervoor dat luchtmassa’s afwijkingen ondergaan waardoor deze op het noordelijke halfrond naar rechts afbuigen en op het zuidelijke halfrond naar links afwijken.

Hoe werkt de coriolisversnelling?

Het best kunnen we dit verklaren aan de hand van een tekenening. In onderstaande tekening zien we een schijfopstelling. Doordat het punt B verder van de as ligt is de rotatiesnelheid van dit punt groter dan dan een punt (zoals A) dichter bij de rotatieas. De schijf draait rond een as met een bepaalde hoeksnelheid en in het punt A bevindt zich een voorwerp. Dit voorwerp, bijvoorbeeld een bal, geven we een beginsnelheid en dit doen we in de richting van het punt B. Wanneer de bal zich van A naar B wil verlaatsen, zal deze een traagheid ondervinden, het voorwerp zal als het ware een achterstand opbouwen ten op zichte van het punt B. Deze achterstand noemen we de coriolisversnelling. Op de tekening is dit de blauwe afgebogen weg vanuit het punt A. Afhankelijk van de positie van de waarnemer zal hij dit verschijnsel anders zien gebeuren. Zo zal een stilstaande waarnemer buiten de schijf een rechte baan waarnemen (zie tekening, rode lijn), als de waarnemer zich nu op de draaiende schijf bevindt dan zal deze de schuine baan (blauwe lijn) van het voorwerp waarnemen.
© 2011 - 2024 Writer11, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het Coriolis-effectHet Coriolis-effectBij het afvuren van projectielen over een grote afstand moet er rekening worden gehouden met de snelheid van de draaiing…
De straalstroom bepaalt mede het weerDe straalstroom bepaalt mede het weerOp 9 à 10 kilometer hoog in de atmosfeer slingert een sterke wind, de straalstroom. Het internationale woord is jetstrea…
De grootste misvattingen aller tijdenHoe vaak dreun je tijdens een discussie een of ander feitje op? En hoe vaak heb je ook gecontroleerd of dat feitje daadw…
Schijvensysteem bij de belastingSchijvensysteem bij de belastingHoe werkt dat schijvensysteem bij de belasting ook al weer? Met de volgende stappen kunt u de belastingdienst controlere…

Super zonnestormSuper zonnestormDe laatste tijd wordt er in de media vaker gesproken over een zonnestorm, de weersvoorspellingen voor de zon zijn niet e…
Peilgestuurde drainagePeilgestuurde drainageNederland is een waterrijk land. Het is dus een belangrijke taak in Nederland om water goed te sturen. Het mag niet te d…
Writer11 (12 artikelen)
Laatste update: 10-12-2016
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Natuurverschijnselen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.