Bedreigingen voor de toekomst van de mensheid op aarde

Onze planeet lijkt er de laatste jaren steeds vaker door geteisterd te worden. Doemdenkers zeggen dat het Eind der Tijden in aantocht is en wijzen op een eeuwenoude Maya kalender, het einde van een astrologische cyclus en profetieën van de ziener Nostradamus. Vanwege een hoofdrol van het jaar 2012 daarin wordt dat moment aangewezen als het moment van de Apocalyptis. Feit is dat er al enige jaren sprake is van stijgende natuurlijke activiteiten, die de Aarde of de Mensheid zouden kunnen vernietigen, van aardbevingen, tsunami´s en vulkaanuitbarstingen tot klimaatveranderingen, droogte en overstromingen. In de film ‘2012’ van de regisseur Roland Emmerich verkondigt radiomaker Charlie Frost al sinds jaren dat een oude voorspelling van de Maya’s dat in 2012 de wereld vergaat zal uitkomen. De geoloog Helsmley probeert via het Witte Huis een plan te bedenken om zoveel mogelijk mensen te redden. In 2012 geeft de president van de V.S. opdracht om acht grote arken te bouwen, waar 80.000 mensen ondergebracht kunnen worden. Uiteindelijk komen daarvan maar vier arken af voordat Los Angeles door een aardkorstverschuiving geheel wordt vernietigd en in het Nationaal park Yellowstone een supervulkaan uitbarst.

Voorspellingen

Bovengenoemde rampenfilm was gebaseerd op interpretaties van een aantal voorspellingen en cyclustheoriën, die allemaal samen zouden komen in hetzelfde jaar: 2012. Zo komt dat jaar voor in visioenen van Hopi- en Pueblo indianen, Zoeloe’s, bij de Maya’s. de Kopten en de oude Egyptenaars en ook nog bij de Middeleeuwse ziener Nostradamus (1503-1566). Uit de meeste voorspellingen is echter niet op te maken of het nu gaat om een daadwerkelijke ramp of dat het gaat om een gebeurtenis, die eerder uiteindelijk als positief te zien is.

De profetieën van de Mayas

De Maya’s beschikten een bijzondere kalender, welke een cyclisch tijdsverloop laat zien met o.a. de begin- en eindpunten van bepaalde periodes. De Maya´s, voor wie de tijd circulair was en dus bij iedere nieuwe periode opnieuw begon, maakten daar d.m.v. sjamanen gebruik van om tot een visionaire uitleg van de toekomst te komen. Eén van de resultaten daarvan is een overgeleverde geschrift, de zg. ‘Chilam Balam van Chumayel’. De teksten, die daarin te lezen zijn, zijn vooral mystiek van aard. Ook bevatten ze formules en gebeurtenissen uit de geschiedenis en mythologie van de Maya’s. Het boek vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in een orale traditie van zg ‘jaguar priesters’ of ‘sjamanen’.

In het manuscript staat o.a. de voorspelling van de komst van de Spanjaarden. Er staat beschreven dat ‘vreemde witte mannen' zouden komen, 'met op herten gelijkende dieren’. Ook zijn er de profetieën van de 'vernietigingen' (het einde van ieder tijdperk) te lezen. De vierde ‘vernietiging’ was volgens de Maya kalender op 14 augustus van het jaar 3114 v. Chr. De vijfde zal in 2012 plaatsvinden. Tussen 21 en 23 december van dat jaar zal de periode van de ‘vijfde zon’ tot een einde zal komen. Dan komt ons zonnestelsel op één lijn met ‘Hunab k’u, het centrum van de Melkweg, door de Maya’s de ‘kosmische baarmoeder’ genoemd. Deze situatie kan gezien worden als een nultoestand in de draaiingen van de elektromagnetische velden van ons zonnestelsel. Dit zou drie dagen duren, in ‘leegte en duisternis’. Daarna zou volgens een glyph in het manuscript de zon weer terugkomen: het licht na de duisternis. Of dit dus echt een negatieve gebeurtenis of een cataclisme impliceert wordt dus niet echt duidelijk. Het kan zeker ook wijzen op een langere periode van veranderingen.

De voorspellingen van Nostradamus

Nostradamus (1503-1566) is bekend van diverse voorspellingen, waarvan beweerd wordt dat die zijn uitgekomen, zoals de dood van koning Hendrik II in een persoonlijk duel, Napoleon, Hitler en de Tweede Wereldoorlog en de dood van Lady Diana. Andere profetieën van Nostradamus, die in kwatrijnen zijn overgeleverd en die handelen over situaties die nog niet gebeurd zijn, worden op verschillende manieren geïnterpreteerd. Zo bestaat er een theorie dat in de periode tussen 2010 en 2015 een periode zal zijn van oorlog, vervuiling, huidziekten of natuurrampen. 2012 komt daar herhaaldelijk in terug als een jaar van rampen. Daartoe wordt een kwatrijn aangehaald waarin de onheilsprofeet spreekt van vuurrode lucht. Of de wereld dan ook zal vergaan is echter maar de vraag, want de laatste datum die Nostradamus noemt in zijn geschriften is het jaar 3797, wat zoals in andere gevallen ook een anagram kan zijn van een ander jaargetal of een datum.

Het grote probleem met de profetieën van Nostradamus is dat ze opgesteld zijn in kwatrijnen en met een grote literaire vrijheid. De vraag is dan ook of mensen, die gebaat denken te zijn bij een toekomstbeeld vol rampen en vernietiging, dit niet al te graag aanhalen en voorbij gaan aan het vage van de woorden van Nostradamus, die eigenlijk voor allerlei uitleg vatbaar zijn.

Aardmagnetische velden

Volgens de Maya’s en de Hopi-indianen is het gevolg van de draaiing van de magnetische velden binnen ons zonnestelsel dat het aardmagnetisch veld zal omkeren. Dit houdt in dat de magnetische polen van de Arade van plaats verwisselen. In de geschiedenis is dit al vele malen gebeurd. Op dit moment bevindt de magnetische zuidpool zich sinds ongeveer 780.000 jaar op de geografische noordpool. Inderdaad verwachten wetenschappers dat deze omkering rond 2012 en de jaren daarna echt zal plaatsvinden.

De gevolgen van een omkering van magnetische velden kunnen verschillende zijn. Er bestaan theorieën die beweren dat tijdens het omkeren het veld volledig zal wegvallen. Andere zeggen echter dat er sprake zal zijn van een tijdelijke afname. Het is onduidelijk wat voor invloed dit kan hebben voor het leven op Aarde. Te verwachten valt dat door het verdwijnen van de ‘magnetosfeer’ de Aarde gedurende enkele duizenden jaren kwetsbaarder zal zijn en o.a. bloot zal staan aan een hogere dosis zonnestraling. Er zullen zich echter door botsingen tussen de geladen deeltjes van de zg. ‘zonnewind’ langgerekte magnetische stromingen vormen, die de Aarde weer kan beschermen tegen schadelijke zonnestraling.

Een ander gevolg kan zijn dat de warmteverdeling in de atmosfeer verandert doordat de ozonlaag dunner wordt en de wolkenvorming door kosmische straling wordt beïnvloed. Dit kan tot klimaatsverandering leiden, al is niet duidelijk hoe zich dat precies laat aanzien. Echter, aan de andere kant wordt weer beweerd dat zoiets niet in van de ene dag op de andere gebeurt en dat deze omkering eigenlijk al veel langer bezig is. Dit geldt ook voor de afname van het aardmagneetveld. Sinds 1830, toen men al systematische metingen deed, is die al met 10 tot 15% is afgenomen.

Zonneuitbarstingen

De Aarde zal in ieder geval zeker gevoeliger zijn voor zg. zonneuitbarstingen (zie foto boven). Eind 2012 zal de zon het hoogtepunt van een elfjarige cyclus naderen, het zogenoemde zonnemaximum. Dit betekent dat er meer zonneactiviteit wordt verwacht. Men gaat ervan uit dat er dan meer energie vrij zal komen dan bij het vorige zonnemaximum, in 2002. Of dit voldoende zal zijn om de Aarde te schaden, zelfs bij een vermindering van de aardmagnetische velden, is echter maar de vraag.

Zonneuitbarstingen kwamen in de geschiedenis overigens regelmatig voor. In 1859 was er een enorme uitbarsting, waarna een dag lang nog over de hele wereld verschillende ‘aurora’s’ werden waargenomen. Bij naburige sterren zijn echter al eens grotere steekvlammen waargenomen. In 2006 heeft de Swift-satelliet van de NASA een uitbarsting kunnen registreren, die de Aarde had kunnen verzengen als die zich op dat moment op dezelfde afstand had bevonden als van onze zon. Maar gelukkig gebeurde het zo'n 135 lichtjaar van ons vandaan, bij de ster II Pegasi. Dit is een enorme rode reus die in een nogal nauwe baan vergezeld wordt door een andere ster. Een interactie van zwaartekracht en de grootte van de rode reus moeten debet zijn aan deze enorme uitbarsting.

Onze zon is gelukkig van een heel ander gehalte en bevindt zich ook in een heel andere situatie. En zelfs al mocht de Aarde het slachtoffer worden van een zonneuitbarsting van het gehalte van pakweg die van 1859, dan zal die in principe geen al te grote schade te doen. Hooguit zullen satellieten en ons elektriciteitsnetwerk er iets van merken. Iets waar in 1859 nog geen sprake van was. Misschien komt het dus toch uit dat we drie dagen in de duisternis zullen zitten. Maar uiteindelijk komt die dan wel weer terug.

Een nieuwe IJstijd of opwarming van de Aarde door CO2-uitstoot?

In tegenstelling tot een temperatuursverhoging wordt er ook veelal beweerd dat in 2012 een nieuwe IJstijd zal komen. Volgens nieuw onderzoek schijnt zich zoiets binnen één jaar te kunnen voltrekken. Deze nieuwe IJstijd zal dan lijken op de kleine IJstijd, die tussen de 15de en de 18de eeuw was en waarbij temperaturen in Europa gemiddeld ongeveer drie graden lager waren. De mogelijkheid bestaat dan dat zeeën zullen dichtvriezen. Op dit moment gaat volgens specialisten de opwarming van de Aarde door het broeikaseffect de natuurlijke afkoeling tegen. Men noemt dit een 'temperatuur-hiatus', wat komt door de natuurlijke temperatuurschommelingen in de noordelijke Atlantische oceaan onder Groenland. Daarheen vloeit warm zout water vanuit de tropen dat op die plek afkoelt en vervolgens naar de diepere zones afzakt. Dat mechanisme wordt tegelijkertijd tegengewerkt doordat het warme water tegelijkertijd meer ijs laat smelten, met als gevolg zoet smeltwater dat de aanvoer van warm zout water blokkeert. Ondertussen stijgen de landtemperaturen wel gewoon verder terwijl de koelere oceanen het gemiddelde lager houden. Wie er op den duur zal winnen, de opwarming of de afkoeling, is nog ongewis.

Meteorieten

Een meteoriet ter grootte van het land Nigeria was er zo’n 65 miljoen jaar geleden de oorzaak van dat de Dinosauriërs uitstierven. Maar niet alleen de Dinosauriërs stierven uit, haast alle andere dieren en vegetatie op de Aarde werd erdoor vernietigd. Het heeft een miljoen jaar geduurd voordat zich dat heeft kunnen herstellen. Uiteindelijk heeft het geholpen met de overheersing van de 'kleinere' zoogdieren en uiteindelijk het ontstaan van de homo sapiens.

Een meteoriet is een restant van een meteoroïde die op de Aarde inslaat. De laatste wordt door de dampkring sterk afgeremd en door de wrijving sterk verhit. Een groot deel verbrandt. Meestal blijft er uiteindelijk weinig of zelfs niets van over; zien we alleen een naar de Aarde vallend licht. In het geval van de meteoriet, die de uitroeiing van de Dinosauriërs op zijn geweten heeft, was die zo heet geworden en zo groot gebleven dat bij de inval op de Aarde (het huidige Mexico) een enorme krater ontstond en het land kilometers in de omtrek verbrandde, als bij de inslag van een atoombom een biljoen keer krachtiger dan die van Hiroshima. De gevolgen waren verstrekkend, met tsunami's van tientallen meters hoog, een opwarming van de atmosfeer tot 300ºC, etc.

Hoewel er dagelijks meteorieten op de Aarde inslaan -meestal zonder ernstige gevolgen- komt de inslag van een meteoriet van deze grootte ongeveer eens in de 100 miljoen jaar voor, dus ook daarin hebben we hopelijk nog heel wat jaartjes te gaan.

Supervulkaanuitbarstingen

Aardwarmte komt voor zo’n 30% voort uit de restwarmte van de tijd van het ontstaan van onze planeet en voor 70% uit radioactieve vervalprocessen, al gedurende vele miljoenen jaren. Weinig van invloed zijn zonnestraling op het aardoppervlak en contact met de lucht. Op één kilometer diepte heeft de bodem een temperatuur van 35 °C tot 40 °C. Onder bijzondere omstandigheden echter kan de temperatuur 100º C. en veel hoger bereiken. Dit zijn vulkaangebieden. Op de Aarde zijn zo’n 850 actieve vulkanen, de meerderheid binnen de zg. ‘Ring van Vuur’, tussen de Verenigde Staten, Japan, Filipijnen en Indonesië.

De laatste jaren zijn er merkbaar steeds meer vulkaanuitbarstingen, meer dan wij in onze tijd eerder meemaakten. De onderaardse activiteit lijkt vermeerderd. Vele vulkanen, die ‘dood’ of ‘slapend’ geacht werden, zijn opnieuw tot leven gekomen of gewekt, zoals onlangs op IJsland. Ook op de Canarische eilanden, waar sinds 1971 geen activiteit werd waargenomen, vreest men binnenkort uitbarstingen en is de bevolking van El Hierro al geïnstrueerd wat te doen.

Een veel groter gevaar zijn echter nog de zg. ondergrondse supervulkanen, van wiens bestaan we nog niet eens zo lang op de hoogte zijn. Dit zijn vulkanen die niet als zodanig op het aardoppervlak herkenbaar zijn, maar eerder ondergrondse gaten. Zo bestaat de supervulkaan Toba op Sumatra en de Campi Flegrei ten noorden van Napels, die hetzelfde ondergrondse stelsel deelt met de jarenlang ‘dood’ geachte Vesuvius. Deze wordt de laatste jaren angstvallig in het oog gehouden. Een megauitbarsting van zo’n supervulkaan zou een groot deel van Italië vervagen en door as en vulkanische gassen effect hebben over een groot deel van de wereld.

In de Verenigde Staten is hetzelfde het geval met de zg. ‘Yellowstonecaldera’, een ondergrondse supervulkaan in het Nationaal Park Yellowstone (die ook in de film '2012' een belangrijke rol speelt). Deze vulkaan is voor het laatst ongeveer 640.000 jaar geleden uitgebarsten en zou dat om de ca. 600.000-1.000.000 jaar herhalen. Mocht dat dus gebeuren dan zou het mogelijk een enorme ramp ten gevolge kunnen hebben. Maar er is niemand die kan bewijzen dat dat binnenkort het geval zal zijn.

Andere belangrijke vulkaangebieden met hyperactiviteit

Op IJsland, een vulkaangebied bij uitstek, is in augustus van dit jaar een enorme magma-activiteit geregistreerd onder de Vatnajökull-gletsjer. Hier ligt de grote vulkaan Bárdarbunga, met 2000 meter de op één na hoogste vulkaan van IJsland. Diens krater ligt ongeveer 700 meter diep onder de dikke ijslaag van de gletsjer. In 1996 barstte deze vulkaan ook al uit, met aswolken, die het luchtverkeer ontregelden, ten gevolge. Er ontstond toen ook een zg. 'jökulhlaup', een stortvloed van smeltwater, En in 2010 was het een andere vulkaan, de Eyjafjallajökull, die het vliegverkeer ook al danig verstoorde met zijn asuitstoot.

Op dit moment zijn er diverse scenario's, waarvan de minst gunstige is dat er een uitbarsting zou kunnen ontstaan die zo erg zou kunnen zijn als die van de Laki-vulkaan in 1783. Die duurde negen maanden waarbij er grote hoeveelheden fluor- en zwavelhoudende gassen vrijkwamen. Ongeveer tienduizend mensen en driekwart van het veebestand op IJsland moeten door die gifwolk zijn overleden. Daarbij kwam tevens het hele noordelijk halfrond in een soort nevel te staan en daalde het jaar daarop de wereldtemperatuur met een graad Celsius met als resultaat overal misoogsten.

Methaangas onder het ijs van de Zuidpool

Wetenschappers beweren dat er zich mogelijk onder de ijskap van Antarctica miljarden ton methaangas bevindt, die bij het smelten van het ijs in de atmosfeer kunnen vrijkomen. Een studie toont namelijk aan dat er veel organisch materiaal onder de ijskap ligt. Het is zeer wel mogelijk dat micro-organismen dat materiaal hebben omgezet in methaan, een broeigas dat als het vrijkomt de opwarming van de aarde sterk kan vermeerderen.

Aardbevingen

Ook aardbevingen zijn aan de orde van de dag. Gemiddeld is er zo'n iedere elf seconden wel ergens op de wereld een aardbeving, wat betekent dat er rond de 3 miljoen per jaar zijn. De meeste zijn zeer lichte aardbevingen (van minder dan kracht 4 op de schaap van Richter), aardbevingen in zee of heel diepe aardbevingen, die niet of nauwelijks door ons gevoeld worden. Hoe dieper de aardbeving, hoe minder zwaar het de oppervlakte bereikt. Aardbevingen komen in de meeste gevallen voor op minder dan 30 km diepte, al zijn er ook die op meer dan 600 km diepte ontstaan of op slechts zo'n 3 kilometer.

Van de 3 miljoen aardbevingen zijn er jaarlijks zo'n 3.122 zwaardere aardbevingen, waarvan 3.000 met kracht 5 op de schaal van Richter, 100 met kracht 6, 20 met kracht 7 en 2 aardbevingen met kracht 8. De zwaarste aardbeving, die werd gemeten, was in 1960 in Chili, met een kracht van 9,5 op de schaal van Richter. De aardbeving, die de meeste slachtoffers veroorzaakte was die in Shaanxi (China), met 830.000 slachtoffers. Ter vergelijking, de Tsunami in 2004 veroorzaakte 290.000 doden en had een kracht van 9,3. De aardbeving in Nepal afgelopen weekend had een kracht van 7,8.

Veel aardbevingen hebben te maken met bewegingen van de aardkorst, van bv. aardschollen, die langzaam ten opzichte van elkaar bewegen of deformatie van de platen. Door deze beweging wordt spanning opgebouwd in de korst, die een schoksgewijze beweging van het materiaal aan weerszijden van een breuk in de korst ten gevolge kan hebben. In andere gevallen kunnen ze te maken hebben met vulkanische activiteit. Ook meteorietinslagen of de hand van de mens kan een oorzaak zijn. Denk aan bodemdaling door aardgaswinning en ondergrondse kernproeven.

Aardbevingen kunnen voorspeld worden, al is een juiste voorspelling vrijwel onmogelijk. Te veel verschillende factoren zijn van invloed. Er wordt gelet op voorschokken en statistische gegevens over de frequentie van aardbevingen in een bepaald gebied. Andere factoren kunnen o.a. zijn: veranderingen in het magnetisch veld, bevingen in aangrenzende delen, veranderingen in de chemische samenstelling van het grondwater, en spanning in het gesteente op een paar honderd meter diepte.

In Nederland komen in het zuiden en oosten van Nederland alleen lichte aardbevingen of -schokken voor met een kracht van 2-3 op de schaal van Richter. Sterkere aardbevingen zijn in ons land zeldzaam. Tegenwoordig heb je vooral in Groningen veel aardbevingen door de gaswinning.

Er zijn echter geen aanwijzingen, die kunnen doen geloven dat er tegenwoordig meer of zwaardere aardbevingen zijn dan vroeger.