Lawine: wat gebeurt er als je in een lawine terecht komt?

Een lawine geeft een oerkracht waar de mens niet tegen gewapend is. Eenmaal gegrepen door de sneeuw van een lawine die voortraast in een vernietigende tocht, kan de mens weinig meer uithalen. Zo greep in 2012 een lawine Prins Friso in het Oostenrijkse Lech, waardoor hij in een coma belandde en waar hij uiteindelijk aan overleed. Snel gevonden worden is cruciaal als het gaat om een lawine. En de doodsoorzaak van dit natuurgeweld ligt in iets dat heel erg voor de hand ligt.

Hoe wordt een lawine veroorzaakt?

Een lawine kan op verschillende manieren ontstaan.

1. In de eerste plaats zijn het wind en verse sneeuw. De wind verplaatst de sneeuw naar windluwe delen op de bergrug en daardoor worden sneeuwverschuivingen steeds groter. Bij sneeuwverschuivingen breken hele sneeuwplakkaten af. Vaak ontstaat dat omdat er een breuk ontstaat tussen verse sneeuw en de onderliggende oude sneeuwlagen.
2. De tweede optie is een sneeuwlawine. Daarbij vindt de verse poedersneeuw geen houvast op de ondergrond. Daardoor ontstaat als het ware een hele grote sneeuwbal die steeds groter wordt omdat de sneeuw die onderweg aanhaakt de “bal” steeds groter en sneller maakt. Deze sneeuwlawines beginnen in een punt en komen vooral voor onder een steile rotswand. Deze verschuivingen gaan met veel geweld gepaard. Bovendien neemt zo’n lawine alles mee wat zich op zijn weg bevindt. Van bomen en stenen tot mensen en gebouwen. Op een berg met een hellingshoek die groter is dan 30 graden is het gevaar van een lawine eveneens groot.
3. De derde optie is een lawine door natte sneeuw. Dit gebeurt als het dooit.
4. Maar ook mensen kunnen een lawine veroorzaken. Gewoon door te vallen. Daardoor kan een sneeuwlaag afbreken en het begin vormen van een lawine.

Wat kan een lawine allemaal veroorzaken bij de mens?

Een lawine leidt vooral tot:

• Botbreuken
• Verstikking omdat degene die onder de sneeuw ligt niet meer kan ademen. Er is niet alleen te weinig zuurstof, maar de uitgeademde CO2 die niet naar buiten kan wordt weer ingeademd. Dat kan leiden tot verstikking.
• Onderkoeling

Zuurstoftekort is het grootse gevaar bij een lawine

Volgens experts is zuurstoftekort het grootste gevaar bij een lawine. Zonder zuurstof kunnen organen namelijk niet functioneren. Vooral de hersenen zijn erg vatbaar voor het gebrek aan zuurstof. Omdat zij het hele lichaam aansturen wordt hersenbeschadiging altijd het meest gevreesd als iemand bij een lawine onder de sneeuw terecht is gekomen en daar geruime tijd heeft gelegen. Daarnaast kunnen ook de andere organen niet zonder zuurstof. Nieren bijvoorbeeld kunnen heel slecht tegen het gebrek aan zuurstof dat via het bloed wordt vervoerd. Uit bloedonderzoek is overigens snel te constateren of er zuurstoftekort aan de organen is ontstaan. Bij de hersenen is dat een ander verhaal. Pas als degene die een lawine heeft meegemaakt en vermoedelijk zuurstofgebrek heeft geleden is te zien hoe groot de schade is. Want alles kan worden aangetast: van het spraakcentrum tot het bewegingsapparaat. Door zuurstofgebrek kan iemand ook volledig verlamd raken als die delen van de hersenen zijn afgestorven die juist dat deel van het lichaam besturen.

Hartstilstand door niet meer kunnen ademen

Wie niet meer kan ademen onder de sneeuw krijgt een hartstilstand. Daarom wordt bij een lawine altijd gereanimeerd als de persoon in kwestie geen post meer heeft en niet meer op eigen kracht ademt. Iemand kan echter ook een hartstilstand oplopen omdat hij ernstig onderkoeld is geraakt. Dat is positiever omdat de hersenen bij een lichaamstemperatuur die veel lager ligt dan de normale van 37 graden Celsius geruime tijd zonder zuurstof kunnen omdat het bloed dan veel trager wordt rondgepompt. De kans dat er dan nog geen zuurstoftekort in de hersenen ontstaat is veel groter dan als iemand is gestopt is met ademen omdat er gewoonweg geen zuurstof meer voorhanden was om in te kunnen ademen.

Oprollen in een lawine

Het is van groot belang dat iemand die onder een lawine terecht is gekomen, zuurstof tot zijn beschikking heeft. Daarom is het goed om te oefenen en om apparatuur bij je te hebben die er voor kunnen zorgen dat er meer ruimte is voor zuurstof zoals een soort airbag. Daarbij is het ook nog van belang dat de longen niet meteen worden bedolven onder een pak enorm zware sneeuw. Als iemand zich nog kan oprollen zodat de longen vrij blijven is er de eerste tijd nog ruimte om te ademen en de levensbelangrijke zuurstof in te ademen. Wie een enorme sneeuwmassa op zijn borst krijgt, verliest al die longinhoud als het ware direct: die wordt er door de klap en het gewicht als het ware direct uitgeperst.

Lawine kan een snelheid van 250 kilometer bereiken

Een lawine kan snelheden bereiken tot 250 kilometer per uur. Iemand die zo’n geweld op zich af ziet komen of het achter zich voelt, kan daar nooit tegenaan skiën. Bovendien is de kracht van een lawine enorm. Mensen die het hebben meegemaakt vergelijken het met geraakt worden door een vrachtwagen. Dat klopt ook wel: een lawine kan een hele trein uit de rails slaan door de massiviteit en de kracht die het ontwikkelt. Een “kleine” sneeuwverschuiving kan al een gewicht hebben van 10 tot 30 ton, dat is het gewicht van een vrachtwagen.

Onder de sneeuw van een lawine: je kunt helemaal niets

Wie eenmaal echt helemaal onder de sneeuw van een lawine terecht is gekomen kan niet veel meer doen. Een pieper en een soort airbag zijn de belangrijkste zaken die iemand bij zich moet hebben om de kansen te vergroten op een veilige afloop, maar verder is het afwachten tot de hulptroepen de reddingsactie inzetten. De sneeuw is namelijk te zwaar om te kunnen bewegen en door de sneeuw die heel goed isoleert kan niemand geschreeuw horen. Dat terwijl mensen die bedolven zijn wel vaak horen dat er mensen rondlopen op zoek naar hen. Zo snel mogelijk gevonden worden na een lawine, zorgt voor de grootste overlevingskans.

De dodelijke knik

Snel gevonden worden is het allerbelangrijkste wat er is als iemand onder de sneeuw van een lawine terecht is gekomen. Na ongeveer 18 minuten wordt de kans om te overleven een heel stuk kleiner. Dit wordt wel de dodelijke knik genoemd. Vanaf de 18e minuut overlijdt ruim 60 procent van de slachtoffers door verstikking. Prins Johan Friso die in 2012 onder een lawine terechtkwam in het Oostenrijkse Lech zat waarschijnlijk zo’n 20 minuten zonder zuurstof.

Zelf een lawine veroorzaken

Veel mensen weten niet dat ze zelf een lawine kunnen veroorzaken. Door buiten de pistes om te gaan skiën, is helemaal niet duidelijk waar iemand op skiet. Net als bij sneeuw op het ijs is dan niet te zien waar iemand zich bevindt en wat er met die sneeuw aan de hand is, terwijl dit op de pistes in banen wordt geleid.

Filmpje van een lawine

Op YouTube zijn flink wat films te vinden van lawines. Hier zie je een die kunstmatig is opgewekt: Lawine flim