De gevaren van MRI

MRI is tegenwoordig een belangrijk instrument om diagnoses van uiteenlopende aard te kunnen stellen en is daarom van grote betekenis voor de medische wetenschap. Maar MRI kan helaas bij onjuiste voorbereiding en in bepaalde situaties gevaarlijk zijn. Claustrofobie kan optreden, metaal in het lichaam kan leiden tot bloedingen en brandwonden, en de onwetendheid van artsen tezamen met de immense herrie van MRI kan de start zijn van zeer ernstige ooraandoeningen zoals hyperacusis en tinnitus.

• Hoe MRI werkt
• De procedure
• Verboden voorwerpen
• Gevaren en nadelen van MRI
• Afweging

Hoe MRI werkt

Magnetische resonantie ( Magnetic resonance imaging) is de tot op heden laatste ontwikkeling binnen de radiodiagnostiek. De werking is hierbij niet gebaseerd op röntgenstralen, maar op magnetische velden en korte radiogolven. Kortweg zet een computer de signalen, die als reactie op de magnetische werking worden uitgezonden, om in contrastrijk beeldmateriaal. Hierbij ontstaat een doorsnede van het betreffende lichaamsdeel waarvan zeer gedetailleerde driedimensionale reconstructies van organen en weefsels kunnen worden gemaakt. De techniek is zeer precies en de procedure is vooral van nut als weke delen moeten worden onderzocht, iets dat met röntgen niet mogelijk is. Het onderzoek is met name geschikt voor het in beeld brengen van de hersenen, organen, zenuwen, spieren, pezen, bloedvaten, ruggenmerg en gewrichten. De volgende ziekten kunnen worden opgespoord: Tumoren, kanker, MS, herseninfecties, beroertes en diverse hersenziekten.

De procedure

De uitvoering van een MRI gaat als volgt: Je komt op een smalle tafel te liggen en krijgt een hoofdsteun, daarna word je een grote smalle cilinder ingeschoven. Deze tunnel is de magneet zelf. De bedoeling is nu dat je zo stil mogelijk blijft liggen. De technicus zal de kamer verlaten maar zal gedurende de hele procedure in contact met je blijven. Mocht je de procedure voortijdig willen staken dan kun je op de alarmknop drukken die je in je handen hebt gekregen. In dat geval stopt de machine en word je ogenblikkelijk uit het apparaat gehaald.

MRI geeft dreunende, metalige geluiden af die de 100 decibel ruim overstijgen, hierdoor is de procedure in het gunstigste geval slechts onplezierig en in het ergste geval ondraaglijk. De patiënt wordt geacht oordoppen en/of een koptelefoon met muziek op te krijgen. Echter, dit verschilt per ziekenhuis en per te onderzoeken lichaamsdeel. Afhankelijk van welk deel van het lichaam in beeld moet worden gebracht duurt het maken van een MRI-scan tussen de 10 minuten en een uur.

Verboden voorwerpen

MRI kan niet worden uitgevoerd als er zich metaal in en om het lichaam bevindt omdat de magneet een sterke aantrekkingskracht heeft op metalen. Te denken valt aan:

• Inwendige metalen zoals: Pacemaker, kunstmatige hartkleppen, vaatclips, aneurysma clips, cochleair implantaat of andere elektronische en metalen implantaten, metaaldeeltjes in de ogen, granaatscherven in het lichaam, onderhuidse insulinepomp, orthopedische prothesen, schroeven en pennen, kunstgewrichten, neurostimulators, spiraaltje.
• Versieringen en kleding zoals: Sieraden, horloge, piercings, riem, gesp, ritssluiting, metalen beugel in bh, haarspelden, schoenen, sommige tattoos, make-up en haarlak.
• Persoonlijke bezittingen zoals: Pennen, potloden, aanstekers, sleutels, geld, portemonnee, zakmessen, magneetpaskaartjes zoals pinpas, parkeerkaart, creditcard, etc.
• Medische hulpmiddelen zoals: Gehoorapparaten, gebitsprothese, bril.
• Zwangerschap.

Gevaren en nadelen van MRI

Een belangrijk nadeel van een MRI-onderzoek is dat veel mensen het door allerlei omstandigheden eenvoudigweg niet kunnen ondergaan en dat de bijverschijnselen dramatisch kunnen zijn, ook al zeggen de artsen dat het een volkomen veilige procedure is. Hieronder staan voorbeelden van eventuele gevolgen.

Claustrofobie

De schatting is dat 10% van de mensen claustrofobisch is en om die reden in paniek raakt in de nauwe tunnel. De MRI-buis waar de patiënt in ligt is zeer smal en het lichaam wordt in de meeste gevallen, afhankelijk van het soort onderzoek, volledig omringd door holle wanden. Een heel enkele keer wordt er een spiegel opgehangen waardoor een stuk kamer zichtbaar wordt, maar vaker is dit niet het geval en blijft de patiënt voor zijn gevoel alleen achter in een soort 'doodskist'. In andere gevallen worden de ogen bedekt met een washandje om het 'gevangen' gevoel te verminderen maar dit kan ook juist het tegenovergestelde effect hebben. De alarmknop die de patiënt vasthoudt kan worden ingedrukt maar dit betekent dat daarna een groot stuk van de procedure overnieuw moet of dat het hele onderzoek moet worden afgeblazen. Of je claustrofobie oftewel engtevrees hebt weet je dikwijls pas als je eenmaal in de machine ligt maar een indicatie hiervoor is aanwezig als je je onbehaaglijk voelt terwijl je in je eentje in een onbekende lift staat. Indien je dat gevoel kent dan kun je helaas ook moeilijkheden bij MRI verwachten. Om de angst tegen te gaan kun je van te voren een rustgevend middel innemen.

Hyperacusis en tinnitus

De huidige MRI's produceren net zoveel decibellen als een drilboor en een house-dreun bij elkaar. Het immense lawaai komt in series op je af en duurt minutenlang per keer, en dit op korte afstand van je oren. Stel je de herrie van heien voor, alsof er iemand met een metalen moker snoeihard tegen een pijp slaat. Artsen zijn in de meeste gevallen onwetend over de zeer ernstige effecten die de herrie van MRI-scans op mensen kan hebben. Patiënten met onbekende oorproblematiek, bijvoorbeeld beginnend oorsuizen, sensaties in de oren en overgevoeligheid voor geluid stellen zich bloot aan risico's waartegen ze eigenlijk beschermd moeten worden en ook gezonde oren kunnen ernstige gevolgen ondervinden.

MRI-technici worden wel geacht gehoorbescherming te verstrekken, variërend van een headset tot oordoppen, maar dit voorkomt bij lange na niet een ernstig geluidstrauma, mits de patiënt daar gevoelig voor is. In sommige gevallen wordt er niet eens gehoorbescherming gegeven. Aandoeningen die de gevolgen kunnen zijn van geluidstrauma zijn hyperacusis, een hypergevoeligheid voor normale geluiden, en tinnitus oftewel oorsuizen. Beide aandoeningen kunnen zich ontwikkelen tot niet met het leven verenigbare situaties.

Indien MRI beslist noodzakelijk is voor patiënten met gehoorproblemen dan zou in de eerste plaats een speciale gehoortest moeten plaatsvinden die de LDL van de patiënt meet. LDL staat voor 'loudness discomfort level' en geeft per frequentie aan waar de tolerantiegrens ligt voor geluid. Deze is bij gezonde oren rond de 100 dB maar kan bij elke willekeurige ooraandoening zakken naar veel lagere waarden waardoor MRI onmogelijk wordt. Indien toch MRI wordt uitgevoerd onder deze omstandigheden zal dit leiden tot een nog verdere daling van deze grens waardoor een aanvankelijk aanwezige doch lichte hyperacusis ontaardt in een onleefbare situatie die zich uit in het absoluut niet meer kunnen verdragen van normale geluiden om ons heen.
Ook tinnitus kan ontstaan of zwaar verergeren na een MRI onderzoek. Je wordt er altijd, ook door KNO-artsen, op gewezen je niet te lang te bevinden in een luide omgeving maar bij MRI lijkt die regel niet meer op te gaan en word je blootgesteld aan een onvoorstelbaar kabaal in een holle ruimte, een risico dat in veel gevallen zeer onzorgvuldig wordt genomen.

Verstoring hersenen

De werking van de oren en ook de hersenen kunnen na MRI op ingrijpende wijze verstoord raken. Soms rapporteert een patiënt na een MRI duizeligheid en evenwichtsstoornissen die maandenlang kunnen aanhouden, ook zijn er patiënten die wekenlang nachtmerries, geheugenverlies en concentratieverlies melden na het ondergaan van een MRI die als hels werd ervaren. Wat MRI op de lange termijn voor schade aanricht aan zowel brein als andere lichaamsdelen is voorlopig nog niet duidelijk.

Risico's bij metaal

De magnetische kracht van de massieve MRI machine is zo sterk, dat zelfs de zwakste machine van ca. 0,5 tesla 10.000 maal sterker is dan de kracht van het magnetische veld van de aarde. Wat er gebeurt als er toch per ongeluk iemand met metaal de scanner ingaat? Het metaal in het menselijk lichaam verschuift en de apparatuur, bijvoorbeeld de pacemaker, wordt abrupt onwerkzaam. In Amerika zijn mensen gestorven doordat ze met een pacemaker de test ondergingen en deze onmiddellijk buiten werking raakte. Tevens kunnen er inwendige bloedingen ontstaan en uiteindelijk de dood, bijvoorbeeld door verschuiving van inwendige clips zoals die bij aneurysma worden gebruikt.

Bij metalen splinters in het oog, zoals lassers kunnen hebben, kan blindheid ontstaan door de verschuiving van deze metaaldeeltjes. Metalen die vastzitten aan het lichaam kunnen inbranden en ernstige brandwonden veroorzaken. Wie met eyeliner op de machine ingaat krijgt te maken met fladderende oogleden. Mensen met tatoeages die nog met oude inkt met metaaldeeltjes erin zijn gemaakt krijgen tintelingen en soms ernstige pijn. Een MRI-machine is in principe nooit in de uit-stand want dit vraagt een minutenlange procedure met helium. Er is geen aan/uit knop en elk metaal dat zich in de nabijheid bevindt wordt naar de machine getrokken.

Metalen buiten het lichaam maar wel in de machine brengen letsel toe omdat ze veranderen in rondvliegende projectielen! MRI heeft zelfs zo'n sterke magnetische kracht dat elk object in de kamer, denk aan stethoscopen, stofzuigers, zuurstoftanks, scharen, hartmonitors en brancards met grote kracht de tunnel in kunnen vliegen. Kleinere voorwerpen worden door de grote magneet zelfs uit de zakken van ziekenhuispersoneel getrokken en brachten grote schade toe. Een voorbeeld van waar MRI toe kan leiden is de tragische dood van een 6-jarige jongen die werd samengedrukt door een zuurstoftank die in de tunnel vloog waar hij zijn scan onderging.

Risico's door verhitting

Doordat er tijdens de MRI-scan een temperatuurstijging in het lichaam en aan het oppervlak van het lichaam kan plaatsvinden van enkele tienden van graden tot een paar graden kunnen er verschillende effecten optreden. Een voorbeeld is dat dit mogelijk in de toekomst consequenties heeft voor de vruchtbaarheid van mannen want een te sterke verhitting ter plaatse kan in het ongunstigste geval leiden tot steriliteit. Baby's en patiënten die verdoofd zijn zijn ook gevoelig voor de opwarming van hun lichaam in de magneet. Elke plaatselijke verhitting kan bij alle risicogroepen leiden tot min of meer ernstige brandwonden.

Afweging

Veel MRI's worden uitgevoerd om bepaalde zeldzame ziekten uit te sluiten maar juist door de beschikbaarheid van moderne onderzoeksmethoden zoals MRI slaat de balans vaak uit naar ' het zekere voor het onzekere' nemen in plaats van een duidelijke vaststelling dat MRI-onderzoek strikt noodzakelijk is. Er zou altijd een afweging moeten plaatsvinden tussen enerzijds de mate van noodzakelijkheid en de eventuele consequenties van MRI en anderzijds de staat van de patiënt en de gevolgen als er van MRI wordt afgezien. Nog steeds wordt door een diagnostische overdaad een groot deel van de MRI-onderzoeken volkomen voor niets ondergaan en een relatief kleine groep wordt zelfs slachtoffer van MRI zelf.

Samengevat is MRI een van de beste manieren om een lichaamsdeel in kaart te brengen maar kan bij een onjuiste voorbereiding en onwetendheid van de behandelende artsen leiden tot zeer ingrijpende ooraandoeningen en andere ongunstige nawerkingen en beschadigingen. MRI is om die reden helaas niet zo veilig als wordt voorgespiegeld.

"The MRI has a repertoire of noises that resemble, in no particular order: a game-show buzzer for a wrong answer, urgent knocking, a modem from 1992, a grizzly-bear growl, and a man with a raspy voice shouting what sounds like 'mother cooler!' " ~ A.J. Jacobs