Experiment van Milgram

Het experiment van Milgram is een beroemd experiment uit de sociale psychologie. Alle psychologiestudenten krijgen dit experiment als klassiek voorbeeld in hun studie. In het experiment werd onderzoek gedaan naar de gehoorzaamheid van de deelnemer bij het uitvoeren van opdrachten van een gezaghebbende persoon. Het is een experiment met verrassende uitslagen, die een kant van mensen heeft laten zien die ze zelf niet kenden en ook liever niet wilden zien. Milgram wilde met zijn experiment onderzoeken hoe bereid mensen waren om opdrachten op te volgen van personen met gezag. De deelnemers werden geworven via een advertentie in de krant. Hierin werd vermeld dat het om een experiment ging dat onderzoek deed naar de invloed van straf bij leren. Het zou een uur duren en de deelnemer zou hiervoor een vergoeding van 4,5 dollar krijgen.

Het verloop van het experiment

De deelnemers wisten dus niet wat de ware aard van het experiment was en dat werd zo gehouden. Bij aanvang van het experiment werd een deelnemer samen met een andere deelnemer (werkelijk acteur) door een onderzoeker meegenomen naar een kamer. Daar werd hen uitgelegd dat een van hen leraar en de ander leerling zou zijn. Dit werd bepaald door loting met briefjes. Natuurlijk stond op beide briefjes het woord leraar, en loog de acteur dat hij de leerling-rol toegewezen had gekregen. Na deze verdeling werd uitgelegd hoe het experiment werkte.

De leerling zou aangesloten worden op een systeem dat hem stroomstoten kan geven. Deze stroomstoten zijn de straf die gebruikt worden bij het leren. De leraar geeft vervolgens een stroomstoot van 45V als voorbeeld. Daarna krijgt hij een lijst met woordcombinaties. Hiervan leest de leraar een rijtje op, en de leerling moet de combinaties onthouden. Uiteraard wordt dit getest. Geeft de leerling de goede combinatie dan is er niets aan de hand. Geeft hij echter een fout antwoord dan krijgt hij een stroomstoot. Het voltage hiervan wordt bij elk fout antwoord verhoogd. Bij de laatste schok die de leraar kan geven is dodelijk volgens de tekst die onder de knop staat. Een extra factor hierbij is dat de ‘leerling’ van te voren zegt dat hij een hartprobleem heeft.

Tijdens dit experiment krijgt de leerling natuurlijk niet echt de schokken. Hij zet, zodra de leerling en leraar gescheiden worden een bandrecorder aan. Vanaf de 135V hoort de leraar geschreeuw van pijn en gesmeek om te stoppen. De leraar denkt echter dat dit echt is. Als het voltage nog hoger gaat bonst de acteur ook op de muur. Uiteindelijk krijgt de leraar geen reacties meer van de leerling.

De meeste deelnemers wilden stoppen bij 135V, maar kregen weerwoord van de onderzoeker. Hij verzekerde de deelnemers ervan dat de leerling geen schade zou ondervinden en dat alles goed met hem ging. Als de deelnemers nog twijfelden zette de onderzoeker ze onder druk door te zeggen dat ze niet mogen stoppen met het experiment, omdat dit voor goede resultaten helemaal afgerond moet worden.

De resultaten

Van tevoren verwachtte iedereen dat niemand de dodelijke schok zou gaan geven, zoals u dat nu waarschijnlijk ook denkt. Uit de resultaten na de eerste ronde bleek echter dat 65% van de deelnemers dit wel doet. Zij voelden zich hier overigens wel heel ongemakkelijk bij. Geen enkele deelnemer hielt met het experiment op voor hij de 300V had bereikt. Andere onderzoeken van Milgram en anderen gaven gelijkwaardige uitkomsten.

Er is hierbij inderdaad een verband gevonden met gezag. Bij een onderzoeker die een witte jas droeg waren deelnemers gehoorzamer dan bij een onderzoeker die zijn gewone kleren droeg. Als de onderzoeker dichtbij was, en niet bijvoorbeeld aan de telefoon, waren de deelnemers ook gehoorzamer. Was de leerling echter dichterbij, of kon de deelnemer hem zelfs zien of moest hij hem aanraken, dan stopte de deelnemer eerder.

De reacties

Achteraf kwam er kritiek op dit experiment. Psychologen gingen vragen stellen over ethiek in deze methode. Tegenwoordig zou een dergelijk experiment waarschijnlijk niet meer aangevoerd worden door onderzoekers, en anders niet goedgekeurd worden. Maar denk echter niet dat het helemaal uit de wereld verdwenen is. Op youtube.com kunt u een filmpje bekijken waar u kunt zien dat Darren Brown recent dit experiment herhaalt heeft.

En mocht u het filmpje gaan bekijken en u verbazen over hoe ver de deelnemers gaan? Bedenk u dan goed dat de kans erg groot is dat u precies hetzelfde zou doen.