De straffen binnen het strafrecht

Wanneer iemand de normen, die de samenleving heeft gesteld overtreedt, volgen er sancties. In het Nederlandse strafrecht wordt onder sancties verstaan 'straffen en maatregelen'. Een straf kan alleen worden opgelegd waneer hetgeen wettig en overtuigend bewezen is en het een strafbaar feit betreft. In dit artikel worden de verschillende maatregelen en straffen uitgelegd behorende bij het Nederlandse strafrecht.

Maatregelen

In het Wetboek van Strafrecht worden zes verschillende maatregelen weergegeven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vermogensmaatregelen en vrijheidsontnemende maatregelen.

Vermogensmaatregelen

Er zijn drie verschillende vermogensmaatregelen. Gedacht moet worden aan het ontnemen van goederen of het betalen van een schadevergoeding.

Onttrekking aan het verkeer: In beslag genomen voorwerpen kunnen in beslag worden genomen en worden onttrokken aan het verkeer. Belangrijk is hierbij dat de verdachte niet veroordeeld hoeft te worden voor het strafbare feit. Het gaat hierbij meestal om messen of wapens waarvan het in bezig houden strafbaar is of zij tegen het algemeen belang zijn.

Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel: De tweede vermogensmaatregel is de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel. Het voordeel dat de veroordeelde heeft verkregen uit zijn strafbare feiten moet worden terugbetaald aan de staat.

Schadevergoeding Bij schadevergoeding wordt veelal gedacht aan het civielrecht. Om een civiele procedure voor een slachtoffer te kunnen voorkomen, kan bij de veroordeling van de verdachte een schadevergoeding worden vereist. Het slachtoffer treedt dan op als benadeelde partij in de strafzaak. Als de rechter wordt veroordeeld voor het strafbare feit, kan de rechter de veroordeelde een schadevergoedingsmaatregel opleggen. De veroordeelde moet dan een bedrag aan de staat betalen ten behoeve van het slachtoffer.

Vrijheidsontnemende maatregelen:

In het strafrecht worden tevens drie vrijheidsontnemende maatregelen genoemd.

Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis: De maatregel plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis kan alleen worden opgelegd wanneer een strafbaar feit in het geheel niet is toe te rekenen aan degene die het heeft gepleegd wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogens. Als iemand dusdanig gestoord is dat schuld hem niet verweten kan worden, dan krijgt hij geen straf. Echter moet hij wel opgenomen worden wanneer blijkt dat hij een gevaar is voor zichzelf of voor de samenleving.

TBS: Voor daders van zwaardere delicten bestaat TBS: deze maatregel kan worden opgelegd wanneer de rechter tot conclusie komt dat het gepleegde feit de verdachte niet (geheel) kan worden toegerekend. Deze maatregel kan alleen worden opgelegd als de verdachte een feit heeft gepleegd waar een maximumstraf van jaar of meer staat en hij een gevaar is voor anderen of voor de algemene veiligheid. Omdat deze straf kan worden opgelegd aan personen die verminderd toerekeningsvatbaar zijn, kan deze maatregel ook worden opgelegd in combinatie met een andere straf.

Plaatsing in een inrichting stelselmatige daders: Deze maatregel is in het leven geroepen om draaideurcriminelen van de straat te houden. Wanneer iemand binnen vijf jaar drie keer is veroordeeld en opnieuw een strafbaar feit pleegt waarvoor voorlopige hechtenis mogelijk is en er recidive gevaar dreigt, kan deze maatregel worden opgelegd. De maatregel houdt in dat hij in beginsel twee jaar vastzit en moet werken aan de terugkeer in de maatschappij.

Straffen

Een straf wordt doorgaans als vergelding opgelegd. Tocht is dit niet de enige reden om iemand te straffen. Door het straffen wordt er tevens preventief opgetreden tegen 'toekomstige' daders.
In het Nederlandse Strafrecht bestaan er hoofdstraffen en bijkomende straffen.

Hoofdstraffen

Er zijn vier soorten hoodstraffen:

Gevangenisstraf: De gevangenisstraf is een hoofdstraf die gesteld is op de meeste misdrijven. Deze straf vindt plaats in de gevangenis. Er zijn levenslange en tijdelijke gevangenisstraffen. De levenslange is ook echt levenslang, in tegenstelling tot wat velen denken. De tijdelijke straf duurt bij 1 delict minimaal 1 dag en maximaal 15 jaar, bij meerdere delicten of bij delciten waar levenslang kan worden geeist, is de maximum duur 30 jaar.

Hechtenis: Hechtenis is de hoofdstraf die gesteld is op overtredingen. Deze straf wordt tenuitvoer gelegd in het huis van bewaring. De straf duurt minimaal 1 dag en maximaal 1 jaar bij 1 overtreding. Bij meerdere overtredingingen of recidive gevaar is de maximumduur 1 jaar en 4 maanden. De hechtenis als straf moet niet worden verward met de vervangende hechtenis die vaak wordt uitgesproken bij een taakstraf of geldboete.

Taakstraf: Een taakstraf kan bestaan uit een werkstraf of een leerstraf. De maximum duur van een taakstraf is maximaal 480 uur, waarvan maximaal 240 uur mag bestaan uit een werkstraf. Een taakstraf kan zowel bij overtredingen als misdrijven worden opgelegd. Een taakstraf kan worden opgelegd in combinatie met een vrijheidsstraf, maar alleen als het onvoorwaardelijke deel niet meer bedraagd dan 6 maanden.

Geldboete: De geldboete is een hoofdstraf die bij veroordeling van misdrijven of overtredingen kan worden opgelegd. Een geldboete kan altijd met een andere hoofdstraf worden gecombineerd. Het minimumbedrag is drie euro, het maximumbedrag is afhankelijk van de boetecategorie, maar bedraag nooit meer dan 670.000 euro. Bij het opleggen van een boete houdt de rechter altijd rekening met de draagkracht van de veroordeelde.

Bijkomende straffen

Een bijkomende straf kan alleen worden opgelegd wanneer de wet dit toelaat. Deze straf kan niet alleen naast een hoofdstraf worden opgelegd, maar functioneerd ook als zelfstandige straf. Er zijn drie soorten bijkomende straffen.

Ontzetting bepaalde rechten: In het wetboek staat omschreven van welke rechten een verdachte kan worden ontzet en voor hoe lang die ontzetting kan worden opgelegd.

Verbeurdverklaring: Verbeurdverklaring kan worden uitgesproken als de verdachte wegens een strafbaar feit wordt veroordeeld. Dit is tevens het grote verschil met onttrekken aan het verkeerd, waarbij de verdachte niet perce veroordeeld hoefde te worden. Vatbaar voor verbeurdverklaring zijn goederen die aan de veroordeelde toebehoren en die op de een of andere manier iets met het strafbare feit te maken hebben.

Openbaarmaking van de rechterlijke uitspraken: De rechter kan de uitspraak openbaar maken. De verdachte vind het in beginsel niet prettig wanneer dit openbaar gemaakt wordt.