Het recht: soorten straffen, minimale en maximale straffen

Een straf is een leed dat iemand ter vergelding van schuld opzettelijk wordt aangedaan. Schuld is een voorwaarde voor bestraffing en legitimeert de bestraffing. Maar wat zijn de doeleinden van straffen? En welke straffen bestaan er? Dit artikel geeft antwoord.

Redenen van sancties

Een sanctie is bedoeld om iemand die schuld heeft te straffen. Iemand moet eerst schuldig worden verklaard door een rechter om gestraft te kunnen worden. Het doel van straffen is op de eerste plaats het voorkomen van een bepaalde strafrechtelijke handeling. Het wordt gezien als manier van afschrikken. Maar wanneer dit niet helpt en iemand is schuldig bevonden van een bepaalde strafrechtelijke handeling, heeft het straffen een heel ander doel:

• Een soort van vergelding. De dader doet een slachtoffer iets aan, dus moet de dader daarvoor worden gestraft. Zo doet het slachtoffer de dader ook iets aan.
• Preventie. Zoals hierboven beschreven: een afschrikkend effect.
• Schadevergoeding.
• Poging tot herstel van oude toestand.

Soorten sancties

In artikel 9 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht zijn de verschillende soorten sancties vastgesteld, te weten:

• Hoofdstraffen
• Bijkomende straffen
• Maatregelen

Hoofdstraffen

Onder hoofdstraffen vallen de meest voorkomende soorten straffen:

• Gevangenisstraf: artikel 10 van het Wetboek van Strafrecht. Een misdrijf wordt meestal bestraft door een gevangenisstraf. De maximale gevangenisstraf in Nederland is levenslang. De maximale tijdelijke gevangenisstraf is 20 jaar, de minimale gevangenisstraf is 1 dag.
• Hechtenis: artikel 18 van het Wetboek van Strafrecht. Een overtreding wordt meestal bestraft met een hechtenis. De maximale hechtenisstraf is 12 maanden, de minimale hechtenisstraf is 1 dag. Wanneer er sprake is van strafverzwarende omstandigheden is de maximale hechtenisstraf 18 maanden.
• Taakstraf: artikel 22c van het Wetboek van Strafrecht. Een taakstraf kan worden opgelegde ten aanzien van misdrijven die worden bedreigd met een vrijheidsstraf of een geldboete, en ten aanzien van overtredingen die worden bedreigd met een vrijheidsstraf.
• Geldboete: artikel 23 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht. De minimale geldboete is 3 euro, de maximale geldboete is vastgelegd in artikel 23 lid 4 van het Wetboek van Strafrecht. Dit is afhankelijk van een aantal factoren en het verleden.

Bijkomende straffen

Onder bijkomende straffen vallen de straffen die in mindere mate voorkomen of in afwijkende gevallen worden toegepast:

• Ontzetting uit bepaalde rechten: artikel 28 van het Wetboek van Strafrecht. Deze soort van straffen is alleen mogelijk als de wet deze sanctie expliciet vermeldt. Bij bepaalde overtredingen kan worden overgegaan op ontzetting uit bepaalde rechten.
• Verbeurdverklaring: artikel 33a van het Wetboek van Strafrecht. Bij deze straf is de veroordeelde alle voorwerpen/documenten die in beslag zijn genomen, kwijt.
• Openbaarmaking rechterlijke uitspraak: artikel 36d lid 1 van het Wetboek van Strafrecht. Ook deze vorm van straffen is enkel en alleen mogelijk wanneer de wet dit expliciet benoemt.

Maatregelen

Onder maatregelen vallen bepaalde straffen:

• Onttrekking aan het verkeer: artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht. Zoals de naam al zegt komt deze vorm van straf vaak voor bij verkeersovertredingen.
• Ontnemen wederrechtelijk verkregen vermogen: artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht. Bij deze straf wordt al het geld of voorwerpen die verkregen zijn door criminele activiteiten in beslag genomen.
• Schadevergoeding: artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht. Bij een schadevergoeding wordt het leed dat de veroordeelde het slachtoffer heeft aangedaan vergoed in de vorm van een geldbedrag. Vaak gaat dit om materiële schade en wordt de schade die de veroordeelde heeft aangericht vergoed.
• Plaatsing in psychiatrisch ziekenhuis: artikel 37 van het Wetboek van Strafrecht. Deze straf wordt alleen toegepast wanneer de veroordeelde ‘een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens’ heeft.
• TBS: artikel 37a van het Wetboek van Strafrecht. Terbeschikkingstelling kan de rechter opleggen als een ernstig delict mede onder invloed van een psychische stoornis is gepleegd. TBS kan voor bepaalde en voor onbepaalde tijd worden opgelegd.
• Strafrechtelijke opvang verslaafden (SOV): artikel 38m van het Wetboek van Strafrecht. Wanneer een verslaafde een strafbaar feit pleegt, kan hem deze straf worden opgelegd.

Lees hier meer artikelen over het Nederlands recht!