Lucia de B. en andere dwalingen van justitie

Gerechtelijke dwalingen: In 2010 werd Lucia de Berk of te wel Lucia de B. vrijgesproken van moord op een aantal van haar patiënten. De vrouw had toen al 6 jaar achter de tralies gezeten. En toen kreeg Lucia de B.ook nog eens tbs. Het is niet de eerste keer dat rechters de fout ingaan en mensen heel lang onschuldig gevangen worden gezet. Over Lucia de B. en andere gerechtelijke dwalingen van justitie.

Rechter beoordeelt op basis van feitenmateriaal

Fouten worden overal gemaakt, ook bij justitie. Daarbij komt dat een rechter beoordeelt wat hij weet aan feitenmateriaal. Alles wat hij niet weet, daarover kan hij ook geen uitspraak doen. Bovendien is het niet altijd duidelijk wie er nu werkelijk schuldig is.

Hoeveel strafzaken per jaar in Nederland?

Per jaar doen alle Nederlandse rechtbanken gezamenlijk uitspraak in 250.000 strafzaken. Daarbij gaat het vaker mis dan alleen in de grotere zaken die het nieuws halen.

Waarom velt een rechter soms het verkeerde oordeel?

1. Bij moeilijke zaken is het voor een rechter ingewikkeld om een juiste uitspraak te doen. Dat heeft niet alleen met de strafzaak zelf te maken, maar ook zeker met de situatie waarin de gehele rechtspraak zich afspeelt.
2. De verdediging van de verdachte is eigenlijk altijd in het nadeel. Dit komt omdat de Officier van Justitie bepaalt welke informatie de rechter krijgt. De officier van Justitie zorgt bijvoorbeeld voor het politie-onderzoek. Bovendien kan diezelfde officier getuigen en deskundigen oproepen om zaken uit te leggen. De verdediging kan dat veel moeilijker doen of het mag niet in veel zaken. En om te bewijzen dat een cliënt iets niet heeft gedaan is een deskundigenuitspraak vaak wel nodig.
3. Ook is het heel moeilijk om op het gebied van dna-zaken een contra-expertise te vragen en te krijgen. Daarvoor is namelijk een verzoek nodig van de rechter. Die geeft alleen toestemming als er gegronde reden is voor twijfel aan wat de expert van het openbaar ministerie bewezen acht. Het enige wat dan overblijft, is zelf een deskundige in de arm nemen, maar dat is heel erg duur en veel verdachten kunnen dat niet betalen.

De rechtbank zelf: intimiderend en niet duidelijk voor welke partij het OM is

Wie een rechtbank binnenwandelt (of wordt voorgeleid) heeft ook de indruk dat het een soort van vriendjespolitiek is. Een verdachte wordt direct geconfronteerd met 5 mensen. Drie van hen zijn rechters. Aan hun tafel zit ook de griffier. De officier van Justitie van het Openbaar Ministerie zit daar pal naast en het lijkt dus alsof hij met de rechters samenwerkt. Terwijl dat niet de bedoeling is. Een rechter moet namelijk kijken naar wie er gelijk heeft: de officier van Justitie komt daarvoor met argumenten en de advocaat van de verdachte met heel andere argumenten. Het is aan de rechter om te beoordelen wie er gelijk heeft en dus uiteindelijk of de verdachte al dan niet schuldig is. Daar komt nog bij dat in sommige rechtbankgebouwen het openbaar ministerie en de rechtbank als het ware samenwonen. Dat betekent dat officieren van Justitie veel gemakkelijker bij een rechter commissaris binnen kunnen lopen en het even over de zaak kunnen hebben. Of dat gebeurt, is de vraag, maar het laadt in ieder geval de verdenking op zich dat er niet echt sprake is van onafhankelijkheid.

Commissie Afgesloten Strafzaken (CEAS)

Toch zijn er tegenwoordig wel mogelijkheden voor mensen die vinden dat ze onschuldig vastzitten of onschuldig een straf hebben gekregen. Veroordeelden en mensen in hun nabijheid kunnen bij de Commissie Afgesloten Strafzaken stappen als ze nieuwe informatie hebben over de zaak. De strafzaak kan dan worden overgedaan als de argumenten belangrijk genoeg zijn.

Rechter wordt nooit ontslagen door de regering: Hoge Raad kan iemand wel uit de functie ontheffen

Rechters die hele grote fouten maken, worden nooit ontslagen door de Tweede Kamer, hun opdrachtgever. Dat kan niet omdat dit in de wet staat. Een rechter wordt benoemd voor het leven, maar dit eindigt wel als iemand 70 jaar is geworden. De Hoge Raad kan wel een rechter uit zijn functie ontheffen. Maar dan alleen bij geestelijke ontoerekeningsvatbaarheid of als de rechter zelf een misdrijf heeft gepleegd.

Rechtszaken waarbij de verkeerde personen eerst werden veroordeeld

Nederland kent in ieder geval een paar grotere rechtszaken waarbij de rechter later moest erkennen dat de verkeerde persoon was veroordeeld. Dit waren:

1. De Puttense moordzaak
2. De Schiedammer parkmoord
3. Ina Post
4. Lucia de Berk

De Puttense Moordzaak

In januari 1994 werd Christel Ambrosius vermoord in Putten. Twee zwagers uit dezelfde plaats werden hiervoor veroordeeld en kregen 10 jaar gevangenisstraf. In 2000 kwamen de mannen vrij en in 2001 besloot de Hoge Raad dat de zaak moest worden heropend. Peter R. de Vries had in zijn programma’s zoveel aandacht aan de zaak besteed dat steeds duidelijker werd dat de beide mannen het niet hadden gedaan. In 2008 werd een nieuwe verdachte aangemerkt, hij werd in 2009 veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf.

Schiedammer parkmoord

In juni 2000 werd de 10-jarige Nienke Kleiss in een park in Schiedam doodgestoken. Een vriendje dat bij haar was gaf het uiterlijk van de man door, maar er werd iemand anders voor aangehouden. Deze eerdere zedendelinquent was namelijk wel in de buurt op dat moment. De man werd veroordeeld tot 18 jaar (ook in hoger beroep en cassatie) en tbs. Toen de man 4,5 jaar had gezeten, bekende de echte dader.

Ina Post

Bejaardenverzorgster Ina Post werd in 1987 veroordeeld tot 6 jaar omdat ze één van haar cliënten zou hebben doodgeslagen. Post kwam in 1990 vrij wegens goed gedrag, maar heeft altijd gezegd onschuldig te zijn. In 2009 heeft de Hoge Raad het gerechtshof in Den Bosch opdracht gegeven om de zaak opnieuw te onderzoeken. In 2011 zal dit gaan gebeuren.

Lucia de Berk

Lucia de Berk werd in 2010 definitief vrijgesproken van alle beschuldigingen tegen haar. Ze had toen al 6 jaar gezeten op de moord op een aantal van haar patiënten. Verpleegkundige Lucia de Berk werd op 18 juni 2004 door het Haagse Hof veroordeeld tot levenslang en tbs voor 7 moorden en 3 pogingen tot moord. Haar zaak werd aangeduid als die van de "engels des doods. " Er werd een comité opgericht voor Lucia. De leden daarvan kwamen erachter dat op basis van medische, statistische en vooral logische argumenten De Berk nooit de dader had kunnen zijn. De Berk kwam overigens op 2 april 2008 vrij. De Hoge Raad besloot dat het Haagse hof niet langer kon vasthouden aan de door haar opgevoerde bewijsvoering. Op 14 april 2010 werd Lucia de Berk door het Hof officieel onschuldig verklaard.