Wanprestatie: schuldeisersverzuim

In de meeste gevallen zal men bij verzuim denken aan het niet nakomen van een verbintenis door de schuldenaar. Toch kan het soms ook de schuldeiser zijn die bij de nakoming van een verbintenis zijn prestatie niet nakomt. Het is daarom van belang dat hiervoor regels worden gemaakt. Deze staan in afdeling 6.1.8 van het Burgerlijk wetboek, deze afdeling handelt over het schuldeisersverzuim, zoals wij verzuim van de schuldeiser noemen.

Inleiding

Dit artikel zal ik beginnen met een klein voorbeeld van schuldeisersverzuim. Meneer A sluit met mevrouw B een overeenkomst voor de levering van een auto. Op het afgesproken tijdstip komt meneer A de auto brengen bij mevrouw B. Wanneer zij echter de auto ziet, zegt zij deze niet te willen en laat meneer A terugrijden. Mevrouw B is nu in schuldeisersverzuim!

Schuldeisersverzuim is geregeld in art. 6:58 en art. 6:59 Burgerlijk wetboek (Bw). Door deze twee artikelen te bekijken komen we er achter dat men op twee manieren in schuldeisersverzuim kan geraken. Allereerst treedt er verzuim op wanneer de schuldeiser niet meewerkt aan de (door hem gewilde!) prestatie, of deze op enige andere wijze belet. Als tweede komt de schuldeiser in verzuim wanneer hij zijn eigen verplichtingen uit de verbintenis niet nakomt en waarop de schuldenaar heeft gereageerd met een opschorting van zijn prestatie.

Schuldeisersverzuim

Art. 6:58 Bw zegt dat als de schuldeiser niet meewerkt aan de door hem verlangde prestatie of deze op een andere wijze belet, hij in schuldeisersverzuim is geraakt. Hiervoor staan nog twee andere criteria waaraan moet zijn voldaan voordat in verzuim wordt getreden. De schuldenaar moet op het moment van het mogelijke verzuim in staat zijn om de prestatie te leveren, vooal wanneer dit zonder medewerking van de schuldeiser kan. Daarnaast moet de schuldenaar de schuldeiser hebben laten weten dat zijn hulp bij de prestatie van de kant van de schuldenaar vereist is.

Een voorbeeld

Meneer C weigert de overeengekomen prestatie van mevrouw D aan te nemen. Naar mening van meneer C voldoet de prestatie namelijk niet aan de overeengekomen zaken. Mevrouw D is niet blij en gaat weg zonder haar prestatie geleverd te hebben. Wanneer achteraf blijkt dat er wel degelijke aan de overeenkomst is voldaan, raakt meneer C in schuldeisersverzuim!

Art. 6:59 Bw zegt dat de schuldeiser ook in verzuim treedt wanneer hij zijn eigen verplichtiingen uit de verbintenis niet nakomt en als daarop is gereageerd door de schuldenaar met een opschorting van zijn eigen prestatie. Voor deze vorm van verzuim zijn twee over elkaar staande verplichtingen nodig, dus vaak een wederkerige overeenkomst. Verder gelden geen nadere eisen.

Let op: schuldeisersverzuim is niet hetzelfde als wanprestatie van de schuldenaar krachtens art. 6:74 Bw! Schuldeisersverzuim spreekt over de schuldeiser in zijn hoedanigheid. Wanneer de schuldeiser in verzuim treedt, is dit niet door een tekortkoming van de schuldeiser gekomen. Er hoeft daarom ook geen ingebrekestelling te worden verstuurd.

Art. 6:61 lid 1 bepaalt dat het verzuim van de schuldenaar (uit wanprestatie dus) zal vervallen als de schuldeiser zelf in verzuim geraakt (niet door wanprestatie!). Lid 2 van dit artikel bepaalt zelfs dat wanneer een schuldeiser al in verzuim is, de schuldenaar niet ook in verzuim kan raken.

Nog een voorbeeld

Mevrouw E is schuldenaar van meneer F. Mevrouw E komt haar prestatieplicht niet na en komt na een ingebrekestelling in verzuim. Mevrouw E wil haar verzuim zuiveren en biedt meneer F als nog de prestatie aan, samen met schadevergoeding en andere gemaakte kosten. Als meneer F dit niet aan wil nemen, treedt hij zelf in verzuim!

Op het moment dat de schuldeiser in verzuim raakt, verkeert de schuldenaar in overmacht, omdat hij natuurlijk zelf niet meer kan presteren! De schuldeiser kan nu een aantal dingen niet meer vorderen! Zo kan hij natuurlijk geen nakoming van de overeenkomst vorderen, omdat hij dit zelf heeft tegengewerkt. Ook kan de schuldeiser geen schadevergoeding meer vorderen, de schuldenaar verkeert immers in overmacht en hoeft dan dus door art. 6:74 lid 1 Bw. Art. 6:266 Bw bepaalt zelfs dat de schuldeisers geen recht heeft op ontbinding.

Art. 6:63 t/m art. 6:66 Bw geven de schuldenaar allerlei rechten!