Onrechtmatige daad

Één van de belangrijkste bronnen van verbintenissenrecht is de onrechtmatige daad. De onrechtmatige daad is een veel voorkomend juridisch verschijnsel. Iedereen komt er minstens een keer mee in aanraking in de vorm als dader of als benadeelde. Een vordering op grond van een onrechtmatige daad wordt bij de civiele rechter in gesteld, met als doel schadevergoeding.

Wanneer is een daad onrechtmatig?

De gevallen wanneer een daad onrechtmatig is, zijn genoemd in 6:162 lid 2 BW. Let hier bij op dat onder 'daad' ook nalaten valt. Niet alleen 'doen' kan dus tot een onrechtmatige daad leiden.
Als onrechtmatige daad kan worden aangemerkt:
  • Inbreuk op een recht, of
  • Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht, of
  • Een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt

Een daad kan mogelijk onder meer dan één van deze rubrieken vallen, maar voor een vordering is één rubriek voldoende.

Inbreuk op een recht
Het begrip inbreuk op een recht kunnen we als volgt invullen.
De rechten waar inbreuk op gemaakt kan worden zijn:
[OLIST]Persoonlijkheidsrechten: vrijheid, eer, privacy, recht op leven, lichamelijke integriteit, etc.
Absolute rechten: eigendom, rechten op voortbrengselen van de geest, beperkte rechten
Rechten van de huurder en pachter [/OLIST]
Bij 'inbreuk' kunt u denken aan het verrichten van daden die alleen de rechthebbende mag verrichten (bv. negeren auteursrecht) of het belemmeren van de rechthebbende in beschikking, gebruik of genot (bv. beschadigingen van een huis).
Let op: vorderingsrechten vallen niet onder de beschermde rechten. Indien u een vordering heeft op een ander in de zin van geldlening en de ander weigert/verzuimt te betalen, dan levert dit 'wanprestatie' op en geen onrechtmatige daad.

Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
Iedereen in Nederland moet zich aan de wetten houden zoals die in het wetboek staan, maar ook aan alle andere algemeen verbindende wettelijke voorschriften zoals gemeentelijke verordeningen. Het niet naleven van deze regels is een strijd met de wettelijke plicht en indien een ander daar schade door lijdt kan deze op grond van de onrechtmatige daad schadevergoeding vorderen van de dader.

Een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt
Zonder enige twijfel is dit de meest brede rubriek en voor de praktijk de meest belangrijke. De reden hier voor is dat het aan de omstandigheden van het geval ligt. We zouden de rubriek ook in de kern kunnen samenvatten als 'zorgvuldigheid'. Indien je niet zorgvuldig bent geweest en er ontstaat schade, dan val je onder deze rubriek. Verschaffen van misleidende informatie of gevaarzetting door een gat in de weg te maken en niet veilig afzetten met lint vallen zijn enkele voorbeelden.

Rechtvaardigingsgronden

De onrechtmatigheid van een gedraging die onder één of meer van de rubrieken valt kan weg genomen worden door de aanwezigheid van een omstandigheid, die zijn handeling/daad rechtvaardigt, ook wel een rechtvaardigingsgrond.
© 2011 - 2025 Leveen, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.
Bronnen en referenties
  • Nederlands vermogensrecht, Jac. Hijma en M.M. Olthof
Reacties
Han Kremer, 03-07-2011
Jeugd schopt tijdens voetballen de bal over een 2 mtr hoge schutting in mijn tuin.
Hierop loopt mijn hond de tuin in en bijt zich vast in de bal waarop ik 10 minuten bezig ben om de bal los te krijgen. De bal werd hiebij lek gebeten. Ben ik nu aansprakelijk te stellen en dien ik de bal te vergoeden? Ik vraag mij namelijk af of hier nu sprake is van onrechtmatige daad van mijn kant.Reactie infoteur, 03-07-2011
Ik heb het niet geheel uitgezocht, maar de gedraging van de hond voldoet wel aan een groot deel van de eisen voor een onrechtmatige daad. Op grond van 6:179 BW ben je als bezitter aansprakelijk voor de gedragingen die het dier zelfstandig veroorzaakt (dus niet onder leiding van meester).
Maar mijn gevoel vind dit vrij onredelijk aangezien de kinderen/jeugd zich zelf in deze situatie gebracht hebben door de bal in een tuin te schoppen. Het zou anders zijn als de jeugd op een grasveld aan het spelen was en de hond daar op de bal af gaat en hem stuk bijt. Ik zou dit verweer aanvoeren tegen de jeugd mochten ze om een nieuwe bal vragen. Wellicht niet geheel juridisch juist, maar ze hebben er hoogstwaarschijnlijk niks tegen in te brengen. Daarnaast kan je er ook nog bij aanvoeren dat je er aan gedaan hebt wat je kon om de schade aan de bal te beperken door hem van de hond af te pakken. Ik verwacht ook niet dat de jeugd een geding zullen aanspannen voor een bal. Kosten daarvan zijn veel hoger dan wat je er voor terug krijgt.