Rechtvaardigingsgronden bij onrechtmatige daad

Indien er sprake is van een onrechtmatige daad op grond van 6:162 lid 2 zijn er nog een aantal rechtvaardigingsgronden die de onrechtmatigheid weg kunnen nemen. Gevolg is dat er geen sprake meer is van een onrechtmatige daad en geen succesvolle schade vergoeding vordering meer ingesteld kan worden. Rechtvaardigingsgronden doen zich voor als er sprake is van een bijzondere omstandigheid die de gedraging of daad rechtvaardigt. Indien er sprake is van een onrechtmatige daad op grond van 6:162 lid 2 zijn er nog een aantal rechtvaardigingsgronden die de onrechtmatigheid weg kunnen nemen. Gevolg is dat er geen sprake meer is van een onrechtmatige daad en geen succesvolle schade vergoeding vordering meer ingesteld kan worden. Rechtvaardigingsgronden doen zich voor als er sprake is van een bijzondere omstandigheid die de gedraging of daad rechtvaardigt.

Rechtvaardigingsgronden

• Overmacht
• Toestemming
• Noodweer
• Bevoegd gegeven ambtelijk bevel
• Wettelijk voorschrift of wettelijke bevoegdheid

Overmacht

De dader die een feit begaat waartoe hij door overmacht is gedrongen is niet strafbaar. Overmacht kunnen we omschrijven als een kracht of macht waaraan men geen weerstand kan bieden, maar ook de sterke drang waaraan men geen verstand kon bieden.

Onder overmacht verstaan we ook noodtoestand. Bij een noodtoestand wordt aan een hogere plicht/belang voorrang gegeven. Denk hierbij aan het inslaan van een ruit om iemand uit een brandend huis te redden. Inslaan van een recht is een inbreuk op een eigendomsrecht, maar het redden van iemand is een hogere plicht en daarom is de gedraging niet strafbaar.
Een beroep op overmacht slaagt niet indien de oorzaak daarvan aan de dader kan worden toegerekend omdat hij de toestand of situatie aan zichzelf te wijten heeft.

Toestemming

Toestemming van de benadeelde neemt de onrechtmatigheid weg. Indien de boer toestemming geeft om de schapen van de buurman op zijn weiland te laten grazen is de inbreuk op eigendom van de boer gerechtvaardigd.

Noodweer

De daad is is begaan ter noodzakelijke verdediging van eigen of andersmans lijf, eerbied of goed tegen ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding.

Bevoegd gegeven ambtelijk bevel

Een handeling verricht ter uitvoering van een ambtelijk bevel, bevoegd gegeven, is niet onrechtmatig. Het bevel is slechts een rechtvaardigingsgrond voor degene die het uitvoerd, niet degene die het bevel geeft. De overheid kan door het geven van het bevel mogelijk onrechtmatig handelen.

Wettelijk voorschrift of wettelijke bevoegdheid

Onrechtmatigheid vervalt aan een handeling indien zij is verricht ter uitvoering van een wettelijk voorschrift. Een voorbeeld is de politieman die de verdachte oppakt en hem in bewaring stelt. Normaal gesproken is iemand van zijn vrijheid beroven een onrechtmatige daad, maar in dit geval berust het op een wettelijke bevoegdheid van verdachten in bewaring te stellen.