Toerekenbaarheid bij onrechtmatige daad

Één van de belangrijkste bronnen van verbintenissenrecht is de onrechtmatige daad. Om van een onrechtmatige daad te kunnen spreken moet de daad toerekenbaar aan de dader zijn. Toerekenbaarheid uit zich in schuld of krachtens de wet of verkeersopvattingen. Één van de belangrijkste bronnen van verbintenissenrecht is de onrechtmatige daad. De onrechtmatige daad is een veel voorkomend juridisch verschijnsel. Iedereen komt er minstens een keer mee in aanraking in de vorm als dader of als benadeelde. Om van een onrechtmatige daad te kunnen spreken moet de daad toerekenbaar aan de dader zijn.

Toerekenbaarheid

Om succesvol een vordering op grond van een onrechtmatige daad in te kunnen stellen, moet de onrechtmatige daad toerekenbaar aan de dader zijn, ingevolge 6:162 lid 3.
Toerekenbaarheid is onder te verdelen in twee rubrieken. De dader kan onder beiden rubrieken vallen, maar één rubriek is voldoende.

• Indien zij te wijten aan de dader zijn schuld; of
• Indien zij te wijten is aan een oorzaak die krachtens de wet of verkeersopvatting voor de rekening van de dader komt

Schuld

Schuld kan meerdere betekenissen hebben; verwijtbaar, onachtzaam en onrechtmatig. Centraal staat de vraag of de dader anders had kunnen handelen en wat van iemand in gelijke omstandigheden zou worden verwacht. Persoonlijke kenmerken van de dader, zoals een geestelijke stoornis of jeugdige leeftijd waardoor hij zijn wil niet kan bepalen kunnen leiden dat de dader geen schuld kan hebben. De dader hoeft geen opzet te hebben gehad, schuld is voldoende.

Schulduitsluitingsgronden

Het gevolg van een schulduitsluitingsgrond is dat de dader niet kan worden verweten dat hij de onrechtmatige daad begin.

• Noodweer-exces
• Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel waarop de dader mocht afgaan

Indien de dader een succesvol beroep op een schulduitsluitingsgrond kan doen, zal het beroep van de benadeelde op schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad niet slagen.

Krachtens de wet of verkeersopvatting

Een onrechtmatige daad kan aan dader, naast schuld, ook toegerekend worden krachtens de wet of verkeersopvatting.

Krachtens wet:

• Artikel 6:165 BW geeft een aansprakelijkheid voor personen met een gebrek
• Artikel 6:169 BW geeft een aansprakelijkheid voor de ouders voor gedragingen van hun kinderen
• Artikel 6:170 BW geeft een aansprakelijkheid voor ondergeschikten
• Artikel 6:171 BW geeft een aansprakelijkheid voor niet-ondergeschikten (opdrachtnemer)
• Artikel 6:172 BW geeft een aansprakelijkheid van de vertegenwoordigde voor een gedraging van een vertegenwoordiger
• Artikel 6:173 BW geeft een aansprakelijkheid voor de bezitter van een gebrekkige zaak
• Artikel 6:174 BW geeft een aansprakelijkheid voor de bezitter van opstallen
• Artikel 6:179 BW geeft een aansprakelijkheid voor de bezitter van een dier
• Artikel 6:180 BW geeft een aansprakelijkheid voor de medebezitters van art. 6:173/174/179 BW.

Krachtens verkeersopvatting:
Volgens de verkeersopvattingen, het maatschappelijk denken, komen enkele factoren in het algemeen voor rekening van de dader. Onervarenheid en verontschuldigbare dwaling ten aanzien van de rechtmatigheid van de gedraging komen bijvoorbeeld voor rekening van de dader.