Hoe stel ik een vergelijking op voor een zuur-basereactie?

Een zuur-basereactie is een chemische reactie waarbij, zoals het woord eigenlijk al aanduidt, een zuur met een base reageert. Deze reactie is een evenwichtsreactie. Dat betekent dat de reactie heen en teruggaat met dezelfde snelheid en zo 'in evenwicht' blijft. Je gebruikt voor zo'n reactie een dubbele pijl. Als je in de bovenbouw van havo of vwo zit en het vak scheikunde in het pakket hebt, moet je dit soort reacties leren opstellen. Dit stappenplan neemt je mee om stap voor stap een vergelijking op te stellen voor een zuur-basereactie.

Stap 1

Noteer de formule van elk deeltje in het reactiemengsel.

Bij een zwak zuur of een zwakke base moet je de niet-geïoniseerde vorm noteren, dit betekent deeltjes zonder elektrische lading. Een opgelost zout noteer je in ionen.

Stap 2

Sorteer de deeltjes naar zure of basische eigenschappen.

De zure en basische eigenschappen van een zuur of base kun je vinden in bijvoorbeeld de BINAS. Je kunt ze ook afleiden uit de pH. Een pH onder de 7 duidt op een zure oplossing, een pH boven de 7 op een basische oplossing.

Stap 3

Bepaal wat het sterkste zuur is en de sterkste base en geef dit aan.

De sterkte van een zuur of base kun je afleiden uit de pH of de zuur- of baseconstante. Hoe hoger de zuurconstante, hoe sterker het zuur. Hetzelfde geldt voor de baseconstante.

Stap 4

Bepaal of de reactie verloopt, en zo ja: hoe?

• Sterk zuur + sterke base = aflopend.
• Sterk zuur + zwakke base / zwak zuur + sterke base = evenwichtsreactie, vrijwel aflopend.
• Zwak zuur + zwakke base = evenwichtsreactie.
• Zeer zwak zuur + zeer zwakke base = gaan geen zuur-basereactie aan in een oplossing.

Stap 5

Stel de vergelijking op met de deeltjes die bij de zuur-basereactie betrokken zijn.

Een enkele pijl gebruik je bij een aflopende reactie, een evenwichtsteken (dubbele pijl) gebruik je bij een evenwichtsreactie.

Stap 6

Noteer eventueel de elektronenoverdracht tussen het zuur en de base onder de vergelijking (met een pijl).

Stap 7

Controleer altijd of je vergelijking kloppend is.

Staan voor de pijl hetzelfde aantal deeltjes als na de pijl?

Stap 8

Zorg dat in de totaalvergelijking niet dezelfde deeltjes voor en na de pijl voorkomen.

De deeltjes die voor en na de pijl beiden voorkomen, kun je gewoon wegstrepen.