Hoe gevaarlijk is een aardscheerder? De Schaal van Torino

In ons zonnestelsel draaien allerlei grote en kleine objecten een baan rond de zon of een planeet. Niet al die banen zijn even stabiel, door zwaartekrachtwerking van andere objecten in het zonnestelsel kunnen banen veranderen en ze richting zon doen vallen. Daarbij kunnen ze ook de baan van de aarde passeren en in het ergste geval een catastrofale botsing veroorzaken. Het gevaar wordt uitgedrukt met de Schaal van Torino.

Wat is een aardscheerder?

Een aardscheerder is een object in de ruimte, dat de baan van de aarde kruist of er heel dicht bij in de buurt komt. Deze objecten kunnen overal vandaan komen, de oorsprong ligt vaak in drie verschillende regio’s van het zonnestelsel.

• De planetoïdegordel, een gebied tussen de banen van Mars en Jupiter. Hier bevindt zich een groot aantal objecten die ofwel het restant zijn van een vroegere planeet, ofwel door de zwaartekracht van het veel grotere Jupiter nooit hebben kunnen samenklonteren tot een planeet.
• Voorbij de planeten bevindt zich een groot gebied waar kleinere objecten en dwergplaneten hun rondje rond de zon maken. De samenhang van objecten in dit gebied, de Kuipergordel is door de grote afstand tot de zon minder stabiel en kometen, planetoïden, meteoroïden en planetoïden kunnen gemakkelijker uit hun baan worden gedrukt.
• Helemaal in de buitenste regionen van het zonnestelsel bevindt zich de Oortwolk. Ook dit gebied is een mogelijk startpunt van allerlei kometen en dergelijke.

Komt een object eenmaal in een andere baan, dan hoeft er nog niet zoveel aan de hand te zijn. Het wordt pas vervelender als de nieuwe baan zo’n object in de buurt van de baan van de Aarde brengt, of misschien zelfs kruist.

Gevaren

Het gevaar van dit soort aardscheerders is groter, het risico op een allesvernietigende impact ook. Daarbij is onder andere de omvang van het betreffende object een bepalende factor. Heel kleine objecten die op Aarde botsen, halen het niet eens tot de grond want ze verbranden al in de atmosfeer. Grotere objecten kunnen wel in de bodem inslaan. Is een object meer dan honderd meter in diameter, dan is het effect hetzelfde als de ontploffing van één of meerdere atoombommen. Dat maakt het belangrijk genoeg om ze goed in de gaten te houden. Om het gevaar van deze objecten uit te drukken is een speciale lijst ontwikkeld, de Schaal van Torino. In deze schaal wordt met een getal aangegeven wat het risico is dat een bepaald opdracht in botsing komt met de aarde, en wat het eventuele gevolg ervan zou zijn. Daarnaast wordt het gevaar ook uitgedrukt door gebruik te maken van kleurcodes.

Schaal van Torino

Hieronder zie je de verschillende niveaus, waarden en kleurcodes van de Schaal van Torino, met eem omschrijving van die verschillende niveaus:

Gevarenzone

Met zo’n schaal ga je je afvragen hoe vaak er al objecten in de hogere categorieën zijn ingedeeld. Dat valt gelukkig nogal mee. Tot nu toe is de hoogste waarde die aan een object is gegeven de klasse 4 geweest. Deze classificatie werd gegeven in december 2004. Het ging daarbij om planetoïde Apophis, die in 2029 langs de aarde komt. Inmiddels is uit waarnemingen gebleken dat dit gevaarniveau kon worden ingetrokken. Diverse programma's bestuderen de ruimte van ons zonnestelsel en nieuw ontdekte objecten worden regelmatig in de veilige regionen van de lijst toegevoegd.

Lees verder

• Een aardscheerder, een gevaarlijke meteoriet