Zamak gietlegeringen, eigenschappen en toepassingen

Zamak gietlegeringen, eigenschappen en toepassingen Het honderd jaar geleden ontwikkelde zamak is een groep non-ferro zinklegeringen met als hoofdcomponent zink, daarnaast circa 4% aluminium en circa 3% koper en soms magnesium. Het precieze percentage legeringselementen is afhankelijk van de toepassing van de legering. Zamak is uitstekend te gieten en wordt vaak gebruikt waar men vroeger brons of messing voor gebruikte. Het gietwerk is minder sterk als messing en brons maar heeft een mooi oppervlak en is veel goedkoper te produceren. De naam ZAMAK is afgeleid van de eerste letter(s) van de bestanddelen: Zink, Aluminium, MAgnesium, Kupfer.

Spuitgieten van zamaklegeringen

Het belangrijkste kenmerk van zamak is zijn dunvloeibaarheid, waardoor ingewikkelde dunwandige spuitgietstukken nauwkeurig aan de maat te gieten zijn. Zamak is bijzonder geschikt voor kleine onderdelen met nauwkeurige toleranties. Het smeltpunt van zamak is laag en daarom niet te gebruiken bij werktemperaturen boven 100 graden Celsius. Voordeel is dat het smelten relatief weinig energie kost, in tegenstelling tot de concurrerende aluminium- en koperlegeringen
In serie gespoten zamak onderdelen / Bron: Mercurokrom, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)In serie gespoten zamak onderdelen / Bron: Mercurokrom, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
Voordelen zamak gietwerk
  • Snelle productie
  • Nauwkeurige maatvoering
  • Weinig of geen nabewerkingen nodig
  • Zowel complexe dunwandige (1 mm) als grotere materiaaldikte is mogelijk
  • De legering heeft een groter dempingscapaciteit voor trillingen dan de andere non-ferro metalen.

Het verchromen van zamak

De bewerking bestaat uit:
  1. Zamak slijpen tot korrel P800.
  2. Zamak verkoperen in een cyaanhoudend koperbad, cyaanhoudende koperbaden zorgen voor een goede hechtlaag voor de volgende laag nikkel en/of chroom.
  3. Vernikkelen en/of verchromen.

De Europese Aanduiding code

Voorbeeld ZP0430

  • Z is het materiaal (Z = zink)
  • P is (druk) die-casting (gieten),
  • L = ingots
  • 04 is het percentage aluminium (04 = 4% aluminium)
  • 3 is het percentage koper (3 = 3% koper)

De mechanische eigenschappen van zamak legeringen

EigenschapEenheidZP0400ZP0410ZP0430ZP0810
Strekgrens 0,2%MPa268295?361319
TrekvastheidMPa308331397387
ElasticiteitsmodulesGPa96969696
TorsiemodulesGPa333333333
Breukrek%6,33,6?68
DrukvastheidMPa414600641600
KerfslagarbeidJoule46523842
Brinel hardheidHB97114130110
Spez. dempingscapaciteit@ 100MPa%40414244

De fysische eigenschappen (20°C) van zamaklegeringen

EigenschapEenheidZP0400ZP0410ZP0430ZP0810
Uitzettingscoëfficiëntx10-6 °C-127,427,427,823,3
Dichtheidg/cm36,76,76,86,3
WarmtegeleidingsvermogenW m-1hr-1m-2 113109105112
Elektrisch geleidingsvermogen% IACS 27262527,7
Elektrische weerstandμohm cm 6,376,546,856,2
Stollingsinterval°C 381-387380-386379-390375-404
Giettemperatuur°C 415-435415-435415-435415-435
Stollingskrimp%0,4-0,60,4-0,60,4-0,60,7
Specifieke warmteJ kg-1 °C-1419419419435
Wrijvingscoëfficiënt -- 0.070,080,080,11

Chemische samenstelling van zamaklegeringen volgens EN12844

LegeringZP0400ZP0410ZP0430ZP0810
Al%3,7-4,33,7-4,33,7-4,38,0-8,8
Cu%<0,050,7-1,252,7-3,30,9-1.1
Mg%0,02-0,060,02-0,060,02-0,060,015-0,03
Zn%restrestrestrest

Bijmengselen en verontreinigingen

LegeringZP0400ZP0410ZP0430ZP0810
Fe%<0,05<0,05<0,05<0,05
Si%<0.03<0,03<0,03<0,045
Ni%<0,02<0,02<0,02<0,02
Sn%<0,002<0,002<0,002<0,002
Cd%<0,005<0,005<0,005<0,006
Pb%<0,005<0,005<0,005<0,006

Toepassingen van zamak legeringen

  • Modelauto. Austin Devon 1955, Chasis en carrosserie spuitgegoten in Zamak / Bron: Erik Baas at Dutch Wikipedia, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Modelauto. Austin Devon 1955, Chasis en carrosserie spuitgegoten in Zamak / Bron: Erik Baas at Dutch Wikipedia, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
    Naast technische onderdelen veel gebruikt in beelden. Zamak is veel goedkoper dan brons. In het geval van seriewerk worden beeldjes vaak vervaardigd uit zamak.
  • Hang en sluitwerk en meubelbeslag o.a. deurklinken, handgrepen, logo's en sierstrips (meestal verchroomd).
  • Als gewichtjes voor het uitbalanceren van wielen.
  • Het uiterlijk van zamak producten is fraai.
  • Gebruikt voor het gieten van modelauto’s en onderdelen in de modelbouw.
  • Zamak worden dikwijls verchroomd zoals bijvoorbeeld bij hang en sluitwerk en meubelbeslag om naast functionaliteit een mooi uiterlijk te creëren.
  • Voor het spuitgieten van carburateurs (dunwandig en gecompliceerd).
  • In de hydrauliek en pneumatiek: zoals ventielblokken, snelsluitingen, verbindingstukken, pompen, cylinders.
  • In de bouw: raamsluitingen, aluminiumprofiel verbindingen, Rolluik mechanismen, ventilatie onderdelen enz.
  • In de elektrotechniek toegepast, zoals knoppen schakelaars, projectoren, micromotoren, afstandbediening, relais, kastonderdelen enzovoort.
© 2014 - 2024 Custor, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Messing gietlegeringenMessing gietlegeringenDe toepassing van koperzink gietlegeringen is gebaseerd op combineren van mechanische- en fysische eigenschappen met het…
Nieuwzilver ofwel hotelzilver, alpaca en nikkelzilverNieuwzilver ofwel hotelzilver, alpaca en nikkelzilverNieuwzilver is een zilverkleurige legering van koper, zink en nikkel. Andere ingeburgerde namen voor nieuwzilver zijn: h…
De verschillende verchroom techniekenDe verschillende verchroom techniekenBij verchromen denken we aan galvaniseren (electroplating), een methode die gebruikmaakt van een elektrolyt en elektrici…

Gelijkmatig verdeelde belasting: oppervlakte last op liggersGelijkmatig verdeelde belasting: oppervlakte last op liggersIndien stalen liggers of betonbalken worden toegepast, dienen deze te worden berekend op het eigen gewicht tezamen met h…
Dag van de Ingenieur en de Prins Friso IngenieursprijsDag van de Ingenieur en de Prins Friso IngenieursprijsDe ingenieurs hebben hun eigen dag in Nederland en België. Het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs en branchevereniging…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Mercurokrom, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • http://www.fonderiabenini-spritzguss.com/perche-usare-la-zamak
  • http://www.hiwtc.com/buy/270-degree-institutional-zamak-hinge-93119/ (scharnier)
  • Nl.wikipedia.org/wiki/Zamak‎
  • http://www.technischwerken.nl/kennisbank/techniek-kennis/wat-is-een-zamak-legering/
  • http://www.zink-druckguss.de/Produkte-und-Leistungen/Technische-Informationen.asp
  • http://www.pedeo.be/nl/hogedrukgieten/grondstoffen
  • Afbeelding bron 1: Mercurokrom, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 2: Erik Baas at Dutch Wikipedia, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Custor (173 artikelen)
Laatste update: 24-12-2016
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Techniek
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.