Baggeren het uitgraven van rivieren

Baggeren is het uitgraven of uitdiepen van rivieren, kanalen, havens en zeeën. Meestal omdat er zandbanken liggen die de scheepvaart belemmeren. Een andere oorzaak is het dichtslibben van een rivier of kanaal. Naast het uitdiepen van te diepe rivieren en kanalen bestaat baggeren ook uit het aanwinnen van land of het ondieper maken van een rivier, zee of kanaal.

Geschiedenis

Vroeger baggerde men nog met de hand. Er werd een lange stok gebruikt met een emmer eraan. Als die emmer over de grond schraapte, werd er een hoop troep meegenomen. Dit was echter een reuzenklus die veel tijd in beslag nam. Later werden er paardenmolens gebruikt en kwamen er molschepen. Die wrikten en woelden de grond los. Door de stroming werd de gebaggerde grond vervoerd naar andere delen van de rivier of kanaal.

Baggermolen

Bij het baggeren wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van een baggermolen. Dat is een groot schip met een rondraaiende ketting waar een heleboel emmers aan vast zitten. Die emmers schrapen de bagger van de grond. De emmerketting is te vergelijken met een reuzenrad. In één emmer past gemakkelijk 600 liter bagger. Als de emmerketting gaat draaien schrapen de emmers over de grond. De volle emmers worden bovenaan leeg gekieperd zodat de bagger in de stortgoot komt. De stortgoot is een lange glijbaan die naar een bak in het schip ernaast leidt. In dat schip komt alle troep te liggen. De bagger uit dat schip kan worden gebruikt voor landaanwinning of het ophogen van een dijk, maar er zijn ook andere locaties mogelijk. Het schip met de bagger wordt leeggezogen met een baggerzuiger die de bagger via een ijzeren buis naar de bestemming pompt. Als de bagger erg vruchtbaar is, kan het zelfs worden gebruikt als mest voor de landbouw.

Baggeren in Nederland

Een groot deel van de bodems in de Nederlandse rivieren, kanalen en zeeën is vervuild door zware metalen en bestrijdingsmiddelen. Sommige grond is zelfs giftig en daarom moet die eerst worden gereinigd. Omdat het reinigen van vervuilde grond erg duur is, wordt de bagger opgeslagen in grote opslagruimtes, de opslagdepots. Nederland beschikt over ongeveer vijf depots, onder water en op het land.
In Nederland wordt per jaar ongeveer aan 3 miljoen kubieke meter gebaggerd. Soms is de baggerlaag wel tientallen meters diep. De ketting met emmers moet dan langer gemaakt worden zodat er dieper kan worden gebaggerd. Dankzij een diepte- en een plaatsbepalingmeter kan de schipper (ook wel molenbaas genoemd) precies weten hoe diep en waar hij al heeft gebaggerd.

Soorten boten

Tegenwoordig maken baggermaatschappijen vooral gebruik van de twee onderstaande boten:

Cutterzuiger

De cutterzuiger dankt zijn naam aan het Engelse woord voor snijkop: ‘cutter’. Hij is erg geschikt voor harde bodems doordat hij een lange buis heeft met een snijkop eraan. Aan die snijkop zitten stalen messen die hard ronddraaien zodat de grond kan worden losgesneden. De losgewoelde grond wordt daarna via de lange buis opgezogen en via een pijleiding naar het vaste land afgevoerd.
Als de grond te hard is wordt er dynamiet gebruikt om de grond los te maken, ofwel te breken. Vervolgens wordt er een baggerkraan gebruikt die de grote brokstukken van de grond schept waarna de cutterzuiger weer verder kan met baggeren.

Sleephopperzuiger

In tegenstelling tot de cutterzuiger, is de sleephopperzuiger niet geschikt voor harde grond. De sleephopperzuiger heeft twee buizen aan boord die in het water worden gezakt. Die buizen gaan langzaam over de bodem en zuigen alle bagger op. Het zand en het water worden vervolgens gescheiden en het zand belandt in de laadbak die de hopper wordt genoemd. De capaciteit van de sleephopperzuiger is in de loop van de jaren enorm veranderd. Rond 1900 had de laadbak een capaciteit van 2000 kubieke meter. Tegenwoordig zit die grootte tussen de 20.000 en 30.000 kubieke meter.
Er zijn drie verschillende manieren waarop een sleephopperzuiger zijn lading kan lossen. De eerste is het gemakkelijkst: in het water. De sleephopperzuiger hoeft er slechts zijn deuren voor te openen. Een tweede mogelijkheid is het zogenaamde ‘rainbowen’. De bagger wordt van een afstand op het land gespoten. De derde mogelijkheid heeft veel met het rainbowen te maken. Als de afstand tussen het vasteland en de boot te lang is, kan de bagger via een pijleiding naar de juiste plaats worden vervoerd.

Nieuwe technieken

Er wordt tegenwoordig al op veel plaatsen gebruik gemaakt van enkele nieuwe technieken die vaak nog milieuvriendelijk zijn ook:

• ‘Waterinjectiebaggeren’. Bij deze techniek wordt water in de grond gespoten. Door de druk van het water wordt het slib verplaatst. De grond wordt vervolgens losgewoeld en naar een dieper gelegen stuk bodem geduwd.
• ‘Opwoelbaggeraar’ of ‘onderwaterploeg’. Dit is een grote hark met pennen aan alle uiteinden. Dit is een heel goedkope oplossing omdat er geen slib of zand hoeft worden opgezogen of vervoerd, want dat doet de natuur zelf.
• Wormwielzuiger. Deze zuiger kan het vervuilde slib met een zeer grote precisie tot op een paar centimeter nauwkeurig verwijderen. Hij dankt zijn naam aan het belangrijkste onderdeel dat hij bevat: het wormwiel.