Het weer in de herfstvakantie

De herfstvakantie vormt een uitstekende gelegenheid om met familie en/of vrienden eropuit te trekken naar bijvoorbeeld het bos, strand of dierentuin. Niet zelden vormt het weerbeeld in Nederland echter een obstakel voor deze activiteiten. Valt er iets te zeggen over de weersomstandigheden tijdens de herfstvakantie? Wanneer in het verleden kwam het tot opzienbarend weer tijdens deze vakantieperiode?

Tijdvak herfstvakantie

De herfstvakantie is een vrije periode voor scholen in doorgaans de oktobermaand. Aan de hand van dit gegeven kunnen de achterliggende factoren voor de weersomstandigheden tijdens de herfstvakantie alvast grof geschetst worden; in oktober nemen de temperatuurverschillen in Europa aanzienlijk toe, met al het eerste winterweer in Scandinavië en tegelijkertijd nog resterende warmte in het Middellandse Zeegebied. De thermische verschillen werken o.a de vorming van lagedrukgebieden op de Atlantische Oceaan in de hand, waardoor het uiteindelijk resultaat is dat de kans op veel wind en regen toeneemt in Nederland. Daarnaast bevat o.a de Noordzee nog veel restwarmte van het voorbije zomerseizoen, en dat beïnvloedt in veel gevallen het weerbeeld in de Nederlandse kustgebieden. Te denken valt aan bijvoorbeeld stevige buien aan de kust indien koude luchtmassa's vanuit het noorden over de nog warme zee aangevoerd wordt.

Voorspelbaarheid?

Het Nederlandse klimaat is zeer grillig en er valt eigenlijk bar weinig te zeggen over het weer in de herfstvakantie, behalve dan natuurlijk als de betreffende vakantieperiode binnen pakweg een week van start gaat! Gesteld kan worden dat vrijwel álle denkbare weersomstandigheden mogelijk zijn in die periode; van storm tot windstille, nevelige condities, en van strandweer tot zelfs winterweer! Wél kan geconcludeerd worden dat bijvoorbeeld de Wadden warmere nachten kennen dan bijvoorbeeld het landinwaarts gelegen Veluwe, en dat heeft te maken met het nog relatief warme zeewater. Dat zeewater geeft verder dus ook een impuls aan de vorming van buien bij de 'juiste' luchtdrukverdeling, waardoor men aan zee een grotere kans hebt op een nat pak. Dit wil overigens niet zeggen dat men dichtbij zee louter verregende dagen treft, en in het binnenland alleen maar droge condities.

Opzienbarend weer in het verleden

In 1998 verliep vooral voor regio zuid de herfstvakantie uitgesproken ruig met op 25, 27 en 28 oktober storm aan de kust, en in de laatste oktoberdecade viel landelijk bovendien veel regen. In het jaar 2001 verliep deze vakantieperiode juist veel gunstiger voor buitenactiviteiten met redelijk veel zonneschijn en temperaturen van rondom of iets boven de 15 graden. Voor regio zuid verliep de herfstvakantie in oktober 2003 meteorologisch gezien heel bijzonder met extreem vroeg winterweer; op veel plaatsen werd het landschap wit door langdurige sneeuwval, en in de nacht van 23 op 24 oktober vroor het landinwaarts op grote schaal meer dan 5 graden! Winters weer in een herfstvakantie is een ronduit zeldzaam verschijnsel in ons land.

Deze vakantieperiode kende in 2005 dan weer een héél ander weerbeeld; zonnige dagen regen zich aanéén en het kwik steeg geregeld tot boven de 20-gradengrens. Regio zuid profiteerde het meeste van het zonovergoten nazomerweer gedurende de vrije periode in de laatste oktoberdecade. Nóg bonter op thermisch gebied was het in de herfstvakantie van 2006, toen vooral op 26 oktober de temperaturen bijna op zomerniveau bivakkeerden met in het Limburgse Arcen zelfs 23,3 graden. Dit zijn uitzonderlijk hoge temperaturen voor het betreffende jaargetijde. In 2012 kende de herfstvakantie opnieuw warme dagen, met op 19 en 22 oktober op grote schaal middagtemperaturen van meer dan 20 graden met op beide dagen veel zonneschijn. Ditmaal profiteerde regio noord het meest. In 2013 profiteerden de regio's midden en noord van een aantal aangename dagen, met op 22 oktober weer kwikstanden boven de 20-gradengrens op de meeste plaatsen in Nederland. Daags na het eindigen van de herfstvakantie van 2013 werd ons land overigens getroffen door een felle herfststorm, met op de Wadden enige tijd zelfs windkracht 11 (zware storm!)